Page 70 - ماهنامه شماره 23 برای فردا
P. 70
69
وهـروظیفـۀدیگـری کـهبـرایرسـانهتعریـفشـده دستشم یگرفتهودرگوش هایازمیدانشهرم یایستاده تعریـفشـمااز مسـئولیتاجتماعـیب هطـور کلـی
مـناکاسـما ًلتبـعاتهـعرید هدفارشـمماسـئمووالفیقمتا.رجتسـامناهعـیکـیخیـازوبداازیسـگرات.ن واخبـارروزراجـارمـ یزدهاسـت؛یـازمانـیدیگـر،یـکلـوح و مسـئولیت اجتماعـی رسـان هها ب هطـور خـاص
اصلـی در اجتمـاع اسـت و بیشـترین و حسـا سترین سـادۀ سـنگی یـا کتیبـه یـا نوشـت های روی پوسـت کـه از
سـطحاز مسـئولیتاجتماعیرابرعهدهدارد.بههمین شـهری بـه شـهر دیگـر منتقـل م یشـده ،نقـش رسـانه را چیسـت؟
دلیـل معتقـدم نقدهایـی بـه رسـان ههای جدیـد ب هویـژه داشـته اسـت .بعدهـا ب همـرور زمـان تعریـف و نـوع رسـانه نظریۀمسئولیتاجتماعیبیشتربهبعدازجنگجهانی
شـبک ههای اجتماعـی وارد اسـت؛ چرا کـه ای نهـا رونـد تغییـر م یکنـد .رسـان ههای گروهـی نیـز بعـد از تحـول در دوم بازم یگـردد .مسـئولیت اجتماعـی یـک چارچـوب
تاریخیخودراطینکرد هاند.بههمانمیزان کهمحدود فناوریصداوتصویر،دگرگونم یشوند؛رادیووتلویزیون اتوخلصاقیــ ِهیا فیراتـدرارازد.قانمـوسـئن اولیسـتتاوجبتیمشاـعتـریجرنبســاۀن ههنهاجبـایرشـیترو
کـردنآزادیرسـان ههاخطرنـا کاسـت،غیرمنصفانـه کار وروزنام ههـام یآیـد.بـهخاطـردارمزمانـی کـهایسـنارادر در کنـار «آزادی رسـانه» مفهـوم م ییابـد .تـا اوایـل قـرن
کـردن و رعایـت نکـردن اصـول اخلاقـی و در نظـر نگرفتـن اصفهـان شـروع کردیـم کمتـر کسـی فکـر م یکـرد فضـای بیسـتم،درغـربدول تهـابـررسـان ههانظـارتم یکردنـد
مسـئولی تهای اجتماعـی در رسـانه نیـز ممکـن اسـت مجازیواینترنتای نگونهفضایرسـانهرادگرگون کند. وحتـیدر کارآ نهـادخالـتداشـتند.تاآنزمان،شـاهد
خبرگزار یهـاوسـای تهاآرا مآرامرشـد کردنـدوچهـار پنـج سـلطۀدول تهـابودیـم،امـا کمـیبعـد،قـدرتوسـلطۀ
خطرنـاک باشـد. سـالاسـت کـهازایـنمرحلههم گـذر کرد هایـموآمد هایم رسـان هها مطـرح م یشـود؛ یعنـی خـود رسـانه بـه قـدرت
ممکـن اسـت رسـان هها در انجـام مسـئولیت بهسمتشبک ههایاجتماعی کهنفوذ گسترد هایبین دیگـریتبدیـلم یشـودوبرتمامیشـئونمردمسـلطه
اجتماع یشـان اتفاقـات خـوب یـا بـدی را رقـم مردمپیدا کرد هاند.معتقدمروزنامه ،کتاب،رادیووحتی پیدام یکند.همینامرمنجربهطرحنظری ههاییمثل
بزننـد؛مثل کسـی کـهدر خطمقدمجبههاسـت؛ تلویزیوندررقابتباشبک ههایاجتماعیجاماند هاند.
ا گراشـتباه کندممکناسـتخیلیاز خا کریزها کارکردآ نهاب هشدتمتأثرازشبک ههایاجتماعیاست. مسـئولیتاجتماعـیرسـان ههام یشـود.
را از دسـت بدهـد و ا گـر حرکـت صحیحـی انجـام گرچـهروزنامـه،رادیووتلویزیونهی چگاهاز بیننم یروند بهنظرشمامعیارهایمسئولیتاجتماعیرسانه
دهـد م یتوانـد بـه پیـش رود .رسـانه در بسـیاری وب هعنوانرسـانهباقیم یمانند؛ولینقششـانومیزان
از موقعی تهـا م یتوانـد رو در روی مـردم بایسـتد چیست؟
یاپشـتمردمقرار بگیردواز آنانپشـتیبانی کند. تأثیرگذار یشـانماننـدقدیـمنخواهـدبود. معیارهایـی نظیـر صداقـت ،دقـت در اطلا عرسـانی،
رسـانهچگونـهم یتوانـدوظیفـ هاشرابهتـرانجـام یعنـی تغییـر و تحـولات رسـان هها در تعریـف و نـوع ب یطرفی،انعکاستمامیدیدگا ههاو گرای شها،پاس خگو
دهـد؟چـهشـاخ صهاییبایـدداشـتهباشـد کـه مسـئولیتاجتماعـیآ نهـاتغییـرایجـادم یکنـد؟ بـودن ،نقدپذیـر بـودن ،حمایـت از امنیـت اجتماعـی و
بتوانـد مسـئولیت اجتماعـی خـود را دقی قتـر و تعریـفمسـئولیتاجتماعـیمتفـاوتنیسـت؛امـا کـمو همچنینماندندر کنارمردمازجملۀاینمعیارهاست.
اکیـیـنفررسعـااینـ ههتاممتسـفئـاولویت اتهسـایتا.تـجاتمچانـعدیفسـعاـاللاپیـنهریشـاصکااًزل البتـهبـهنظـرمـننـوعرسـان ههادرچنـددهـۀاخیـرتغییر
مطمئ نتـر انجـام دهـد. ارمـساـانالآهانی بعـمهانًـلابمخـکاناشلزهـیـاادی تیل اگزراتمـأثییرگـوذجـارودینوداشحـتـت؛ی و تحـولات زیـادی داشـته اسـت و ا گـر بخواهیـم دربـارۀ
مسـئولیت و حقـوق دو روی یـک سـک هاند .آزادی در جریا نسـاز یها در همیـن کانا لهـا شـکل م یگیـرد. رمسـسـانئوهلریاتعترایـجتفمکانعیــیمروسدـقانیقهـ ًابصداحنبیــمتدکربنایـرۀمک ،بداایـمرد ابسـتـانداه
قبـال مسـئولیت معنـا پیـدا م یکنـد .طبیعـی اسـت کـه آبمعدضـهانـی ادزوفتعـعـالداادن اییـهـنمحـکاوزمها ًالزجهدمـیادنـن ردسوـبانهیههاکبـیارقهدویاـرمد صحبـتم یکنیـم.درتاریـخزمانـیبـوده کـه کسـیبوقی
رسـانه در قبـال منافـع و نیازهـای جامعـه بایـد مسـئول ایـنفضـاشـد هاند.معتقـدمدر دور هایاز تاریـخرسـانه،
و پاسـ خگو باشـد .هرجـا آزاد ی گسـترش یافـت ،تکالیـف روزنام هنگارانیحرف هایدراینعرصهفعالیتم یکردند؛
و مسـئولی تهای مقابـل آن نیـز بایـد مشـخص باشـد. کسانی کهتاحدزیادیبهمسئولی تهایاجتماعیخود
ب ههرحـال حقـوق فعـال رسـانه هـم مقولـ های اسـت کـه واقفبودندوحتیسانسـور ونظارتبی شازحددولت،
نوبایطبدیازعتکـ ًانامر آسـنئبولهیسـاتدهگایی گیذدارشـد.ت.درفاعیـارالرنسـخانبرهنـ،گاحراقون وق موجـبخودسانسـوریوحساسـیتبی شازحـدآنانبه
رسـان ههابی شازحـدمسـئولیتاجتماعـیدارنـدوچـون مسئولی تهایاجتماع یشانشدهبود.روزنام هنگارانی
درخطمقد ماند،درغیابتشک لها،احزابو گرو ههای کهدر طولسـا لهافعالیتحرف هایدریافتهبودندتنها
سیاسـیبـارزیـادیبـهدوشم یکشـند؛بـههمیـندلیل یـک قلـم زدن سـادۀ خالف حقیقـت و واقعیـت ممکـن
خبرنگارانیرام یبینید کههریکبهطریقیدچارآسیب اسـت چـه پیامدهـای خطیـری بـرای جامعـه داشـته
ومشـکلم یشـوندوپروند ههایقضاییپیدام یکنند. باشـد؛ممکناسـتموجیایجاد کندوجامعهراناامید
فعـالان رسـانه برخالف حجـم زیـاد مسـئولی تهای یـا امیـدوار سـازد؛ بـه همیـن دلیـل ک موبیـش بیشـتر بـه
اجتماعی،ازحقوق کمیبرخوردارند؛اماباوروداینترنت،
ابت هفـاخقصـمو یافصتـآغـداوزردسوـرااننهدشـسبـکتهعهـاد هیااجیتمم ایاعفـتـیدانکـفهجلـازروم ًیا مسـئولی تهای اجتماعـی خـود آ گاهـی داشـتند.
خبرنـگارنیسـتندوآموز شهـایلازمراندید هانـدوحتـی کار رسانهیعنیمسئولیتاجتماعی؛یعنیرسانه
بـا مسـئولی تهای اجتماعـی خـود در مقـام رسـانه هـم کاری نم یکنـد کـه فراتـر از مسـئولیت اجتماعـی
آقاشنـنواینگیذارچنیادانـصل ًیانبهدارکنـسـد.اییپنـااسـنبخگهوعنلـیستـتضنعـدوبفهدرهحمـیوزۀن باشد.زمانی کهتحلیلیم ینویسد،خبریمنتشر
دلیل،فضایشـاننسـب تبهرسـان ههایقدیمبسیاربازتر م یکنـد یـا از انتشـار خبـری جلوگیـری م یکنـد در
اسـت؛ یعنـی ب هراحتـی نقـد م یکننـد و بـدون سانسـور حـالانجـاممسـئولیتاجتماع یاشاسـت؛پس
اطلا عرسـانیم یکننـد.از طرفـی،در غیـابقانو نگـذار ِی عملا یکـی از بازیگـران اصلـی عرصـۀ مسـئولیت
درسـتممکـناسـتهـرخبـریرابـدوندر نظـر گرفتـن اجتماعـی در شـهر اسـت .بازیگـران مختلفـی
صداقـت،دقـت،ب یطرفـیوامنیـتاجتماعـیب هراحتی در ایـن عرصـه هسـتند ،مثـل آموز شوپـرورش،
امیـنتناشمـررکنصنرفدـ ًاوویجـاژمۀعایـهرراابنانپییاسمـدتهاویبیسـمیاوراجیاهزککننشـدو.رالهباتبـها مهدکود کهـا و دانشـگا هها .بـه نظـر مـن ،یکـی
اینپدیدهمواج هاند؛ب هگون های کهحتیمعتقدندآقای دیگـراز بازیگـراناصلـیایـنمقولـهسـازما نهای
ترامـپ،رئی سجمهـوریفعلـیآمریـکا،خروجـیهمیـن مرد منهادهستند .گاهیبهذهنای نگونهمتبادر
م یشـود کهرسانه NGOیاسازمانمرد منهادی
است کهدر حیطۀاطلا عرسانی،آ گاهی،آموزش
