Page 74 - ماهنامه شماره 23 برای فردا
P. 74
73
رو یگردانشد هاندوبافضایماهوار هایوفضایمجازی فردآسی بدید هایدیدی،درخودتاینوظیفهوتعهد وضعیـتجامعـهراازنظـرحسمسـئولی تپذیری
ارتباطبرقرار کرد هاندو کمتررغبتم یکننداخبارومطالب رااحسـاسنم یکنی کهبهاینفرد کمک کنی؛اورژانس چطـور ارزیابـی م یکنیـد و چـه عوامـل اجتماعـی
موردنیازشـان را از رسـانۀ داخـل بگیرنـد .ایـن ضعفـی در وظیفـهداردبـهاورسـیدگی کنـد.در واقـعمـامسـئولیت
سیاسـ تگذاریرسـانۀملیماست. اجتماعـی را زیرمجموعـ های از وظیفـه تعریـف کرد هایـم؛ شـهروندان جامعـه را مسـئولی تگریز م یکنـد؟
حوزۀاقتصادیهم کهنوعیحوزۀمادر بهشمار م یآید، در حالی کهمسئولیتاجتماعییعنیتعهدیکانسان مسـئولیت اجتماعـی در تمـام دنیـا یـک عامـل محـرک در
ابررتبـسایاطسمستـ،تقحیوزمۀباـاجتمعمیاعشـیوتفورزهنندگگـییاثمرـگرذدارمادساردت.؛اتچفاوقـ ًان یـافـردبـهجامعه،بهآحـادجامعه،بـهارز شهایجامعه حـوزۀ توسـعه و یـک عامـل انسـانی در زوایـای مختلـف
وبـهمشـاغلجامعـه.ا گـرتعهـدرادردوحوزۀمسـئولیت حوز ههـایاجتماعـیشـمردهم یشـود.سا لهاسـت کـه
ا گـرحـوزۀاقتصـادینتوانـدارتباطـشرابـامـردمدرسـتو اجتماعـیفـردیومسـئولیتاجتماعـی گروهـیتعریـف دنیـابـهایـننتیجهرسـیدهاسـت کهبـرایدسـ تیابیبه
محکـمبرقرار کند،بایدمسـئولی تپذیریمـردمرارؤیایی کنیم،شایدمیزانفاصل هماناز تعریفاصلیمسئولیت توسـعۀ اجتماعـی در سـطح جوامـع راهـی نـدارد جز اینکه
دسـ تنایافتنیدانسـت.وقتیحوزۀاقتصادنم یتواندبا اجتماعـی آشـکار شـود .معتقـدم امـروز شـکاف عمیقـی شـهروندان را در حـوزۀ اجتماعـی مسـئولی تپذیر کنـد.
جامعهارتباطبرقرار کندونیازهایجامعهراببیند،افراد میـان جامعـۀ مـا و تعاریـف و اسـتانداردهای مسـئولیت آنچهمااحسـاستعلقشـهروندیم ینامیمامروزیکیاز
جامعـهدیگـراقتصـادرابـهرسـمیتنم یشناسـندوآنرا اجتماعـی وجـود دارد. عواملجدیدر گرایششـهرونداندرمشارک تهاسـتو
فضایـیبـرای گسـترشفسـادودشـمنخـودم یداننـد؛ چـهمیـزانازآسـی بهایاجتماعـییاآسـی بهای نگاهشـهروندانبهحوزۀمشـارک تهایاجتماعییکیاز
ماننـد وضعیـت فعلـی اقتصـادی کـه مـردم در تأمیـن فرهنگیامروزراناشیازمسئولی تناپذیریفردی مؤلف ههاییاستکهازهمینمسئولی تپذیریاجتماعی
معیشتشـان بـا دشـوار یهای بسـیاری مواج هانـد .بایـد واجتماعـیم یدانید؟ ناشـیم یشـود.درخصـوصوضعیـتمسـئولی تپذیری
اقتصـادرامـادرسـایرحوز ههادانسـت؛چوناقتصادابعاد امروزهبسیاریازآسی بهایاجتماعیدرجامعۀما،مثل اجتماعـیدرجامعـۀمـاباید گفـتب هواسـطهمؤلف ههای
چندگانـ هایدارد کـههـمم یتواندمنجییاآرام شبخش اعتیـاد،طالق،فحشـاوفسـاداخلاقـی،ب هنوعیریشـهدر فرهنگـیوهنجارهـاوخرد هفرهن گهایـی کـهدرجوامـع
جامعهباشد،همم یتواندعاملترویجفسادباشدورانت ضعـف کارکردهـایمسـئولیتاجتماعـیدارد.زمانـی کـه سـنتیغالباسـت،مسئولی تپذیریبیشـتریدرمیان
ومارخدتماملسـسترقاتیقموایـسـت کت.نـسد.یاازسـطرفـتمیتمأثکیـرنااقتسـصـتاتدأثبیررزنکادگمل ًای میزانمسـئولی تپذیریاجتماعـیدرمیـانافرادجامعه افـراددیـدهم یشـود؛افـرادبـههـمنزدی کانـد،حلق ههای
کاهـش م ییابـد ،آ نهـا دیگـر در دسـترس جامع هشـان اشجبتکماهعـهایی بیوساـقیاعر فیهشـسرتدنه اد.سـدر گتذوششتـبۀنک ههچهاندیا انجدتورم،امعـثل ًیا
فمرسهـنتـقیگمنیـیزبـرمزعنمـدگـول ًای بملرنددممنـدداشـتتاهسـباتشـ.دد.رتاأیثـیـرناحتوزحهوهزـۀا نیسـتند ،یعنـی از محـور هنجارهـای آن جامعـه فاصلـه تایک یدودهۀپیش،جامعهب هعنوانیکجامعۀسنتی،
م یگیرندودرنتیجهحستعلقشانرابهجامعهازدست شبک ههایاجتماعیبسیارقدرتمندیداشت،مثلبازار،
سیاس تگذاریصورتم یگیردوآثارآنچندینسالبعد م یدهنـد.امـروزبخـشزیـادیازافـرادی کـهدچارآسـیب کـمهسمایـجادن،اقـشبواکم هوفهاامییف المهـیالجـیاکرهتیبـجول ِد.یاآین نصهـلا ههرمحـمهنیوبعودی
اوزلایجـارگاریدآرنحوسزیۀااقسـتصتاهداسدریزانسـدگـ تیگمـذارردیمآشـشـوکداروامحییانشـًاوآدن؛ شـد هاندآنانیهسـتند کهحستعلقشـانرابهجامعهاز اثرچرخشـیو گردشـیبرافرادم یگذاشتوباعثم یشد
دستداد هاند .کسی کهامروزدرناهنجار یهایرفتاری افرادنسـب تبههماحسـاسداشتهباشند.ایناحساس
سسیریاع ًساـاثرتدشربرسـزندتگنبیامشـردد،ممهثـویلداهمدفیمشنـودد؛بکـنرابدراینیانراارنتبهاها،ط مشارکتدارد،سرقتم یکندیابهجامعهآسیبم یزند نوعیمقولۀاجتماعیاست کهمسئولی تهایاجتماعی
آن حـس مسـئولیت را از دسـت داده اسـت .کسـی کـه راتقویتم یکند؛اماامروز کهجامعۀمادرحال گذاراست،
دوسـوی هایمیانمسـئولیتاجتماعیواقتصادهست. احساسمسئولیتاجتماعیداردم یگوید کهمنفردی یعنیمرحلۀسنتیراپشتسر گذاشتهومسیرمدرنیته
کامجتمکاکعـندی.مهـثل ًما م یگویـم «دوسـویه» چـون مسـئولیت ازافراداینجامعهوعضویازآنهستموتنهابرایخودم را در پیـش گرفتـه اسـت ،نتوانسـت هایم برخـی ارز شهـا و
م یتواندب هنوعیاقتصادرا کنترلیابهآن زندگینم یکنم؛بنابراینبهاینجامعهتعهددارم .کسی هنجارهـایخاصوبومیجامع همانراحفظ کنیـموآن
گرانشدنارزرادرنظربگیرید.ب یتدبیریوسیاستغلط کـهبـهجامعـهتعهـدداردهی چوقـت کارینم یکنـد کهبه را به دوران جدید انتقال دهیم .در واقع نگاه ما به توسعۀ
درحوزۀاقتصادباعثم یشودقیمتدلاراز 4300تومان همـۀ جامعـه آسـیب وارد شـود؛ اعتقـاد دارد کـه اعتیـاد، کشوروجامعهت کبعدیبودهوشاملتوسعۀاقتصادیو
کمی بیشتر شود و برسد به 4800تومان؛ اما علت رسیدن طالق،فحشـابـههمـۀجامعـهآسـیبم یزنـد.امـروزاین اجتماعیوفرهنگینبودهاست.ماابعاد گوناگونتوسعه
قیمـتبـهمـرز 10هـزار تومـانو 12هـزار تومـانچیسـت؟ حـستعلقپاییـنآمدهاسـت. رادرنظرنداشتیموبهامورسطحیبسنده کردیم؛چنین
بخشیازآنهمینافرادیهستند کهآناحساستعلق چـه ارتباطـی میـان وضعیـت سیاسـی و اقتصـادی شـد کـهامـروزنـهایـنطرفـیهسـتیمونـهآنطرفـی؛نـه
راندارنـدواحسـاسمسـئولیتاجتماعـیهمنم یکنند. جامعهومیزانمسئولی تپذیریومشارکتافراد جامعۀسنتیهستیمونهجامعۀمدرنوهمینمسئله
احساس مسئولیت اجتماعی در بخش عظیمی از مردم وجـود دارد؟ بهتشـدیدمؤلف ههایضدفرهنگیانجامیدهاسـت کهبر
وجـودنـدارد.دلار گـرانم یشـودوبسـیاریهرچـهدارنـد کامل ًامستقیمبا کهرابطۀ است رفتار سیاستحوز هایاز هویتاجتماعیوفرهنگیاثرمنفیم یگذارد.همینامر
م یفروشندودلارم یخرند،بیآنکهبهنتایج کارشاندر ارزویحـکروزدۀهااجوتنمگارعیشفهااصلیاهبجتگیمراعد،یعافمرل ًاابددایرعد.دالتسـیایرساـترتوای گرج باعـثشـدبسـیاریازداشـت ههایمانراازدسـتبدهیـم،
سطح کلانجامعهتوجه کنند؛امامردمترکیهراببینید؛ شـبک ههایاجتماع یمـانرا،فضاهـایفامیلـیرا.دنیـاو
زمانـی کـه دلار گـران شـد ،دلارهایشـان را آتـش زدنـد و م یدهـد؛ یعنـی زمانـی کـه سیاسـ تگذار یها مشـرف بـر عصرماشینآمدوجایگزینهمۀ کارکردهایاجتماعیما
سفرهایشـانرا کنسـل کردند؛ولیدرایران،دراوج گرانی نیازهاوفضایاجتماعینیست،همانموقعرابطۀمیان شـد.سـرآمدهمۀای نهافنـاوریوفضایمجـازیبود که
ندیلارسـکتـنهندوسعــفیرفهااجیعتۀفارقیتحصایدشـایانسرـابهت،مثشـل ًاهآنرتونالیدااونتاحیالنضرد لای ههایانسـانیجامعهبارویکردهایسیاسـتدرحال بهشـبک ههایاجتماعیتعریفدیگریداد؛شـبک ههایی
تخریباست.درسا لهایاخیر،درحوز ههایمختلف، کهب یاعتمادیواحساسناامنیوافسردگیوتنهاییرابه
لغـو کنند،سـفرهایی کهبرجامعـهاثرمنفیم یگـذارد.در ب هخصوصحوزۀرسانه،سیاس تهایغلطیاجراشدهو جامعهالقام یکند،ب هجایاینکهافرادراهمپیونددهد.
کجمارمنـعۀگکانسـونیت؛وپـشراسیاحطفسـعال ِیسآمن،سـحئولیسمتاسئجتولیماعـتبیسهـیارم باعثشدهجامعۀمانوعیارتباطرسان های،فرایجامعۀ فرامـوشنکنیـم کـهمـامسـئولیتاجتماعـیرامؤلفـ های
دخیوگـدریشبورقفـرراار کینـسید.ااتسـفاق ًتااهیانجیاحماکسـئم،ولبیادنتیااجتیرماسـعانیهاهیم در راستایهمبستگیاجتماعیم یدانیموهمۀای نها
م یتوانـدبـراقتصاداثرگذارباشـد. را زیرمجموعـ های از سـرمایۀ اجتماعـی جامعـه بـه شـمار
شـما سـا لها ب هعنـوان کارشـناس آسـی بهای انداز هگیـری م یشـود .ا گـر سیاسـ تگذار یها از حـوزۀ م یآوریـم .زمانـی کـه ایـن مؤلف ههـا ،ارز شهـا و هنجارهـا
اجتماعیفعالیت کرد هایدوالآنیکسالیاست اجتماعیفاصلهداشـتهباشـد،آحادجامعهبهسیاسـت را در فرآینـد گسـترش فنـاوری و تغییـرات مرحلـۀ گـذار
کـهدر کسـوتوکیـلملـتدر شـورایشـهربـادرد وحوزۀسیاسـیاحسـاستعلقنم یکنند.باازبینرفتن امتحان کردیم،امروزبهنقط هایرسید هایم کهمسئولیت
مـردم بیشـتر آشـنا شـد هاید .فاصلـۀ میـان حـوزۀ احسـاستعلـق،مسـئولیتاجتماعیهـمازبینمـ یرود اتعجرتیمافعویشننواعختیهومظییفشهودش.دمهثل ًواافگقرطشدمرا کچنااررچجوادبهبویظمیارفیها
نظریوعملیدرمبارزهباآسی بهایاجتماعیرا و تعهـدی هـم در کار نیسـت کـه در سیاسـ تگذار یها
در حرک تهـایاجتماعـیچگونـهم یبینیـد؟ فعـالباشـد.امـروزبخـشعمـد هایازمـردمازرسـانۀملی
