Page 77 - ماهنامه شماره 23 برای فردا

‫شمار ٔهبیستوسوم‪76‬‬
‫آذر مـاه ‪1397‬‬

‫از سوار ‌یگیریتاران ‌تخواری؛‬
‫ازمسئولی ‌تگریزی‬
‫تامسئولی ‌تستیزی‬

‫مسئولی ‌تپذیریاجتماعی‪،‬همچونتمامیعناصرزندگی‬ ‫مسئولی ‌تپذیری‪،‬مسئولی ‌تگریزیو‬ ‫در متـون نظـری‪،‬‬
‫اجتماعیانسان‪،‬ازویژگ ‌یهاوموقعی ‌تهایگونا گونتأثیر‬ ‫مسئولی ‌تستیزی‬
‫م ‌یپذیردوازهمینروست کهمیزانآندرمیان کشورها‬ ‫مسـئولیت‌پذیری اجتماعـی را‬
‫ودرونآ ‌نهـامتفـاوتاسـت‪.‬درایـنیادداشـتبـرآنیـمتـا‬ ‫در ابتـدا لازم اسـت سـه وضعیـ ِت مسـئولی ‌تپذیری‬ ‫چنین تعریف کرد ‌هاند‪« :‬دغدغۀ‬
‫اثراقتصا ِدسیاسـی کلان کشـورایرانبرمسئولی ‌تپذیری‬ ‫اجتماعـی تبییـن شـود‪ -1 :‬مسـئولی ‌تپذیری؛ ‪-2‬‬ ‫دیگـران را داشـتن‪ ،‬محافظـت‬
‫اجتماعیرابررسـی کنیمودراینراه‪،‬بریکیازمه ‌مترین‬ ‫مسـئولی ‌تگریزی؛‪ -3‬مسئولی ‌تسـتیزی‪ . 2‬بـا توجـه بـه‬ ‫حسینقانونی از گرو ‌ههـای اجتماعـی مختلـف‬
‫واثرگذارترینابعاداقتصا ِدسیاسـیایرانیعنیوابسـتگی‬ ‫تعریـ ِف یادشـده از مسـئولی ‌تپذیری‪ ،‬مسـئولی ‌تگریزی‬ ‫و تالش بـرای توانمندسـازی‬
‫یبوکـدیجازۀعممسـوامئلییک کـشوهربجهوادمرـآمعدراهاشـیدنیفدتًا تیمحـتمترکتأزثیـشرویقـمرا‪.‬ر‬ ‫عبـارتاسـتازب ‌یتوجهـیبهمسـئولی ‌تهایاجتماعی‪.‬‬ ‫آن‌هـا و حضـور در گسـتر ‌های‬
‫م ‌یدهـد نحـوۀ تأمیـن مالـی دول ‌تهاسـت؛ امـری کـه‬ ‫فـرد مسـئولی ‌تگریز‪« ،‬سـر در لا ک خویـش» دارد و بـرای‬ ‫از اقداماتـی کـه منجـر بـه ارتقـای سـطح زندگـی‬
‫ژوزفشـومپیتر‪)1971( 3‬اقتصـاددانبـزرگنهادگـرااز آن‬ ‫خـودشزندگـیم ‌یکنـد‪.‬چنیـنفـردیدر حـوزۀوظایـف‬ ‫جامعـه می‌شـوند‪ 1».‬بدیـن ترتیـب مسـئولیت‌پذیری‬
‫با عنوان «جامع ‌هشناسی مالی»‪ 4‬یاد م ‌یکند‪ .‬بر اساس‬ ‫فـردی و الزامـات زندگـی اجتماعـی (رعایـت قانـون‪ ،‬پرهیـز‬ ‫اجتماعـی ابعـادی فراتـر از رفتـار بـر اسـاس قانـون را‬
‫رویکـردجامع ‌هشناسـیمالی‪،‬تفاوتدر منابـعدرآمدی‬ ‫از تضییـع حـق دیگـران و ‪ )...‬رفتـار مطلوبـی دارد و در واقـع‬ ‫اسـت‬ ‫کدرهبترمصم‌یگییـمرادتوو رشـفهتاررونهادی مشسـئصورلفیًا ب ‌ترپاذییبریکشیسـنیه‬
‫دول ‌تهاتاحدودزیادیتفاو ِ ‌تاشکالحکومت‪،‬نحوۀ‬ ‫را دارد‪ ،‬اما چیزی از منابع‬ ‫مدلرااخ‌کتهیـااریخـحودداقرلا ِدیر رشاههربونهبـدودی‬ ‫کردن‬
‫ارتباط آن با شهروندان و الگوهای زیستی شهروندان را‬ ‫زندگـی اجتماعـی صـرف‬ ‫منفعـت شـخصی نیسـت‪ .‬شـهروند مسـئولی ‌تپذیر‬
‫تعیینم ‌یکند‪ .5‬برهمیناساس‪،‬چگونگیتأمینمالی‬ ‫نم ‌یکند‪.‬فردمسئولی ‌تستیزن ‌هتنها کاریفراترازوظایف‬ ‫مـحاادضـریا‪ ،‬زسـمـات انز‪،‬مدناانـبـ ِعشد‪،‬راارتخبتایطاـراخـتوود‪..،‬ه‪،.‬مهچزوینـنهمنکانبـدع‬
‫دول ‌تهـا بـرای ادارۀ امـور و انجـام وظایـف خـود‪ ،‬ن ‌هتنهـا‬ ‫اجتماعیخودبرایارتقایزیستجمعیانسا ‌نهاانجام‬
‫در رابطـۀدولـتوشـهروندانآثـار فراوانـیدارد‪،‬بلکـهدر‬ ‫نم ‌یدهـد‪،‬بلکـهالزامـاتووظایـفزندگـیاجتماعـیرانیز‬ ‫زدیرسـمت ِقییابهتس‌ـرهـاییبـرامیختالنـسـفان‌جهغاراوفیاسـیـاییر‬ ‫تـا وضعیـت‬
‫نحـوۀشـک ‌لگیرینظـاماجتماعـی‪،‬سیاسـیوفرهنگـی‬ ‫رعایتنم ‌یکند‪.‬مسئولی ‌تستیزیباقانو ‌نشکنی‪،‬تضییع‬ ‫موجـودات‬
‫حقـوقدیگـرانوسوءاسـتفادهاز ران ‌تهـایدر دسـترس‬ ‫(محله‪ ،‬منطقۀ شـهری‪ ،‬شـهر‪ ،‬استان‪ ،‬کشور‪ ،‬منطقۀ‬
‫جوامع نیز بسـیار مؤثر اسـت‪.‬‬ ‫همراهاستوحتیممکناستبهویرانگری(وندالیسم)‬ ‫بی ‌نالمللـی و جهـان) حاصـل شـود‪.‬‬
‫نیز بینجامد‪.‬‬
‫‪55. Moore, M. (2004). State Formation and the‬‬
‫‪Quality of Governance in Developing Countries.‬‬ ‫‪ 2 .2‬تفکیکس ‌هگانهپذیری‪ ،‬گریزیوستیزیراازاستادمصطفیملکیان‬ ‫‪11. Newman, Janet & Tonkens, Evelien (2011).‬‬
‫‪International Political Science Review (319-297 :)2‬‬ ‫آموختهودراینیادداشتبه کار گرفت ‌هام‪.‬‬ ‫‪Participation, Responsibility and Choice: Summoning‬‬
‫‪the Active Citizen in Western European Welfare‬‬
‫‪33. Joseph Schumpeter‬‬ ‫‪States. Amsterdam: Amsterdam University Press.‬‬
‫‪44. Fiscal Sociology‬‬