Page 79 - ماهنامه شماره 23 برای فردا
P. 79
شمار ٔهبیستوسوم78
آذر مـاه 1397
شهروندی کهاز گرفتنیارانهانصرافم یدهدایناست وخدماتبهسمتقیمتتما مشده،موجبنارضایتی در سـازوکار دوم ،سـوار یگیری عاملـی اسـت کـه باعـث
کهافراد ک مدرآمدتراز امتیازاتبیشـتریبرخوردار شـوند؛ شهروندان م یشود. سـرخوردگی افـرادی م یشـود کـه م یخواهنـد ازنظـر
امـاوقتـیدرم ییابـدمیلیاردهـاتومـانپـولازخزان ههای اجتماعـی مسـئولی تپذیر باشـند .فـردی را تصـور کنیـد
عمومـی بـه حسـا بهای خصوصـی منتقـل م یشـود، مثـال ملمـوس ایـن پدیـده ،هدفمنـدی یاران ههاسـت. کـهبـرای کاهشآلودگیهوادر فصلسـردسـال،ب هجای
دخوچـااهرـ تدردشـیـدد.مم شیـاشـهوددۀورانبـهتمجوسـیـئویلیمسـتگئرویلزانی،لمزتوممـاًایـبـهل دولـتیازدهـم،پـسازدردسـت گرفتنزمـامامور،تلاش خـودروی شـخصی از وسـایل نقلیـۀ عمومـی اسـتفاده
ایجـاد مسـئولی تگریزی در مـردم محـدود نم یشـود و کردبادرخواسـتشـخصرئی سجمهـوریوبرنام ههای م یکند.اینفردا گردر مسیرش،تعدادزیادیخودروی
حتـی ممکـن اسـت آنـان را ب هسـوی مسئولی تسـتیزی تبلیغـیبسـیار،مـردمرابـهانصـرافاز دریافـتیاران ههای ت کسرنشـین مشـاهده کنـد ،چـه احساسـی خواهـد
سـوقدهد.پیشـتر گفتهشـد کهشـهروندانبامشاهدۀ نقـدی تشـویق کنـد .انصـراف از یارانـ های کـه بـر اسـاس داشـت؟ یـا در شـرایط امـروز بحـران آب ،فـردی را در نظـر
سـوار یگیریسـایرمردم،بامنطق«چرااواسـتفاده کند قواعـد پیشـین ،حـق افـراد تلقـی م یشـد ،مصداقـی از بگیریـد کـهمصـرفآبخـودرابـابـهجـانخریـدنبرخـی
ومـننـه؟»دربـارۀمسـئولی تهایاجتماعـیخـوددچـار مسـئولی تپذیریاجتماعـیبـود؛زیـرافـردازمنابـعخـود دشـوار یهاپاییـنمـ یآورد،امـام یبینـدهمسـای هاشبـا
تردیدم یشوند.بههمینترتیب،وقتیمردمم یبینند م یگذشـتتـاشـرایطبهتـریبـرایزندگـیجمعـیایجاد آبشـهریخـودرواشراتمیـزم یکنـد.یـا کشـاورزیرادر
مسـئولان در مقـام امانـ تداران منابـع عمومـی در حـال شود(ب هشرطتدبیردولتدرمصرفمنابعمالیناشیاز نظـربگیرید کهباهزینۀشـخصی،سیسـتمآبیـار یاشرا
بهر هبـرداری شـخصی از ایـن مناب عانـد ،ممکـن اسـت بـا انصراف).امانتیجهچهبود؟طبقاعلامخبرگزار یهای بهینه کردهوحتیمتحملزیانشدهاست،امادر جوار
منطق«چرامنبهقانونوحقوقدیگراناحترامبگذارم مختلـف ،کمتـر از 10درصـد از جمعیـت کشـور از گرفتـن زمیـنخـود،آبیـاریغرقابـی کشـاورزیدیگـررامشـاهده
و مسـئولان نـه؟» بـه حـدی دلسـرد و ناامیـد شـوند کـه یارانـهانصـرافدادنـدو90درصـدمـردم،فـارغازای نکهدر م یکنـد.در ایـنمثا لهـاوهـزارانمثـالدیگـر کـهدقیـق
حتـیاز انجـاموظایـفقانونـیخـودنیـزسـربـاز زننـدودر چه وضعیت مالی قرار داشتند ،همچنان آن را حق خود شـویم،م یبینیمهمـۀای نهابـهیاران ههایـیبازم یگردد
حوزۀخصوصیخودبهران تجویی،رشـو هدهی،فساد، مدرییافدانتسـیاترنانده.اانسـصترادلفانلدبادنسـیداارحتیامزاالفًاراایدتنوبانومدنهادسی کت کهاهز کـهدولـتبـر کالاهاوخدمـاتوضع کردهاسـت.درمثال
چراوقتیسایرمردمیارانهم یگیرند،مننبایدحقخود اول،قیمـتپاییـنبنزیـنیارانـ هایباعـثم یشـودافـراد
تضییـع حقـوق دیگـران و ...روی بیاورنـد. راازمنابع کشوردریافت کنم؟شایدا گرموجیازانصراف انگیزۀاقتصادیبرایمصرف کمترنداشتهباشند؛امری
در جامعـهایجـادم یشـد،همـاناحسـاسارادۀجمعـی کـه نتیجـۀ آن افزایـش آلودگـی هواسـت .در مثا لهـای
**** پدیـدم یآمـدودرصـدبیشـتریاز شـهروندانتوانمنـداز دوم و سـوم ،قیم تگـذاری پاییـن آب باعـث م یشـود
در پایـان ایـن تحلیـل ،تجویـزی نیـاز اسـت بـرای ارتقـای کشـاورز احسـاس نکنـد مصـرف کمتـر آب بـه کاهـش
مسـئولی تپذیریاجتماعـیدر ایـران.هما نطـور کـهدر دریافـتیارانـهانصـرافم یدادند. قیمـتتما مشـدۀمحصـولودر نهایـتافزایـشسـوداو
پیوستارمشخصشده،دستیابیبهجامع های کهبتوان م یانجامـد .کسـی کـههمـوارهاز خـودرویشـخص یاش
گفتمردمآندرمجموعازنظراجتماعیمسئولی تپذیرند، ران تجوییومسئولی تستیزی اسـتفاده م یکنـد ،کسـی کـه بـا آب شـهری خـودرواش را
نیازمندعواملبسیاریاست کهشناساییآ نهاتنهاازراه م یشـوید و کشـاورزی کـه از سیسـتم غرقابـی اسـتفاده
پژوه شهـایوسـیعوعمیـقومسـتمرممکـناسـت.بـا در نهایـت در انتهـای سـمت راسـت پیوسـتار یادشـده، م یکند،همهسـوار یگیرانیهسـتند کهاز قیم تگذاری
ایـن حـال ،راهـکار نگارنـدۀ ایـن یادداشـت بـرای رفع موانع مسئولی تسـتیزیقرار گرفتهاسـت.در فضایی کهرانت نامناسببنزینوآبدرجهتمنافعخودبهرهم یگیرند
آسی بپذیریاجتماعی،تلاشبرای کاهشفرص تهای زیـادی وجـود دارد ،بدیهـی اسـت ران تجویـی منافـع وبـاایـن کار،هزین ههایـیرابـه کلجامعـهواردم یکننـد.
سـوار یگیری و ران تجویـی اسـت .بـرای دسـتیابی بـه بیشـتریدر پـیدارد.بـههمیـنترتیبوقتیبسـیاریاز نبوداحساس«ارادۀجمعی» کهنتیجۀمشاهدۀانواعو
ایـن وضعیـت ،مه متریـن اقـدام بازگردانـدن دولـت بـه منابـعدر کشـورب هدسـتدولـتتوزیـعم یشـود،بدیهی اقسامسوار یگیریاست،افرادراازهرگونهتلاشیبیشاز
وضعیـت کلاسـیکآناسـت؛یعنـینهـادیبـرایجبـران اسـت تصمی مگیرنـدگان و صاح باختیـارا ِن ایـن توزیـع وظیفۀقانون یشـاندلسـردم یکند.در ایناوضاع،افراد
شکسـ تهایمختلـفبـازار کـهدرآمـدخـودراازمالیـاتو منابـع،ازران تهـایبسـیارزیادیبرخوردارم یشـوند.در احساسم یکنندهرچه کمترسوار یگیری کنند،بیشتر
عوارضداخلی کسبم یکند.یکیازراهکارهایمقابلهبا ایـنحالـت،اثـرران تجویـیمسـئولانبخـشعمومـیبر ضرر کرد هاند.هرچهسوار یگیر یبیشتروشای عترشود،
سوار یگیریوران تجویی(کهدرهمۀجوامعشایعاست) مسئولی تپذیریاجتماعیچگونهاست؟شهروندانیرا احسـاس مسـئولی تگریزی پررنـگ م یشـود و ب هتدریـج
خصوصـی کـردن کالاهـاوخدمـاتعمومـی(در مـواردی تصور کنید کهعلاوهبررعایتقانون،ب هصورتداوطلبی همـۀشـهروندانراب هجـزعـدۀمعـدودی کـهویژگ یهای
کـه حقـوق عمومـی را تضییـع نکنـد) ،ارتقـای حاکمیـت نیـزبـهارتقـای کیفیتزیسـ ِتاجتماعی کمکم یکنند. خاصفردیدارند،دربرم یگیرد.دربسیاریازموارد،جا
قانـونونظارتدقیقبرمسـئولان،جمـ عآوریداد ههای ایـن شـهروندان بـا مشـاهدۀ بهر هبـرداری شـخصی افتادنعادتسـوار یگیریوتبدیلآنبهسـبکزندگی
مستندوب ههنگامازشرایطاقتصادیشهروندانوبهبود مسـئولان و تصمی مگیرنـدگان از مواهـب عمومـی دچـار رایجمردمباعثم یشودآناناستفادۀارزاناز مواهبو
سیسـت مهایمالیاتـیبـرایدریافـتمالیـاتمتناسـببا سـرخوردگی خواهنـد شـد؛ زیـرا درم ییابنـد تلا شهـای منابـعراحـقخـودقلمداد کنند؛امـری کهدرایـرانامروز
آنان برای ارتقای زندگی جمعی منجر به بهبود وضعیت بسـیاربهچشـمم یخوردوهرگونهافزایشقیمت کالاها
مصـرف هر شـهروند اسـت. عمومـیشـهرونداننم یشـود؛بلکـهحاصـلتالشآنان
ب هصـورترانـتدر اختیـار مسـئولانقـرار م یگیـرد.نیـت
