Page 60 - นาวิกศาสตร์ เดือน ตุลาคม ๒๕๕๔
P. 60
บทความ
ตราประจำกระทรวง
ของไทยในปัจจุบัน
พลเรือโท ทวีวุฒิ พงศ์พิพัฒน์
๏ ตราพระราชลัญจกร
กล่าวนำ
ตั้งแต่โบราณกาลที่ผ่านมาการแสดงการบังคับ ตราประจำตำแหน่งให้เสนาบดีกระทรวงและส่วน
บัญชาหรือการสั่งการต่าง ๆ ชาติแต่ละชาติที่นับว่า ราชการต่าง ๆ โดยให้ลงชื่อกำกับไว้ด้วย ต่อมาหลังจาก
เจริญในยุคนั้น ไม่ว่าจะเป็นในภูมิภาคใด จะใช้ตรา เปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ.๒๔๗๕ ซึ่งได้
หรือเครื่องหมายหรือรูปลักษณ์ต่าง ๆ ซึ่งสร้างขึ้น ยกเลิกตราประจำตำแหน่งพร้อมการลงชื่อไปให้ใช้
สำหรับใช้ตีหรือประทับหรือปิดผนึกบนเอกสาร การลงชื่อในหนังสือราชการอย่างเดียว ตราประจำ
ด้วยประสงค์ให้เป็นเครื่องหมายหรือสัญลักษณ์ ตำแหน่งจะแปรสภาพเป็นตราประจำกระทรวง
อย่างใดอย่างหนึ่งแทนบุคคลหรือคณะบุคคลหรือ ต่าง ๆ บางกระทรวงที่ตั้งใหม่ก็คิดตราขึ้นมาใหม่
ประเทศชาติ เพื่อแสดงความเป็นเจ้าของหรือเพื่อ บางกระทรวงก็ยกเลิกไป
การรับรองความถูกต้อง หรือเพื่อแสดงความสำคัญ
ของเอกสารนั้น ซึ่งโดยทั่วไปหมายเฉพาะเอกสาร ตราประจำกระทรวงต่าง ๆ ในปัจจุบัน
หรือหนังสือสำคัญทางราชการแผ่นดิน ซึ่งตราต่าง ๆ กระทรวงกลาโหม ตราพระคชสีห์
เหล่านี้เรียกว่า “ลัญจกร” หากใช้กับกษัตริย์ จะเรียกว่า ในพระธรรมนูญใช้ตรา กล่าวไว้ว่า เป็นตรา
“พระราชลัญจกร” เจ้าพระยามหาเสนาบดี สมุหพระกลาโหม ตรานี้
ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ยังสืบมาจนปัจจุบัน มีทั้งหมด ๓ ดวง แต่ขาดตรา
เจ้าอยู่หัว ได้ทรงโปรดเกล้า ฯ ให้จัดระบบการปกครอง คชสีห์เดินดง อันเป็นรูปคชสีห์เดินบุกอยู่ในหมู่ไม้
ใหม่แล้วได้ใช้ตราพระราชลัญจกร รวมทั้งพระราชทาน ไม่ใช่กนก เป็นตราประจำตัวเสนาบดีกรมพระกลาโหม
๐58 นาวิกศาสตร์ ปีที่ ๙๔ ฉบับที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๕๔
