Page 47 - РЕЛЕ ҲИМОЯСИ БЎЙИЧА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР

Tabiat murakkab tizimdan iborat bo‘lib, inson va jamiyat uning xosilasidir.

Inson tabiatning xavo, suv, oziq –ovqat, meneral, yoqilg‘i xom ashyolarni oladi va

o‘z ehtiyojlarini qondiradi va unga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Natijada tabiat uchun

yot bo‘lgan yangi ob’ekt vujudga keladi. Inson aql – idroki va mehnati tufayli

yuzaga kelgan bunday antropogen landshaftlar atrof – muhitga o‘z ta’sirini

ko‘rsatmay qolmaydi. Yer yuzida aholi sonining keskin o‘sib borishi, fan –

texnikaning shiddatli taraqqiyoti, mamlakatlar xududida tabiiy resurslarning imkon

qadar ko‘proq foydalanish va shu bilan jamiyat taraqqiyotini tezlatishni taqazo

qiladi. Natijada tabiat va inson o‘rtasidagi o‘zaro munosabat qonunlari buziladi.

Xozirgi kunga kelib, butun dunyodagi ekologik holat ko‘pchilikni birdek

bezovta qilmoqda. Ekologik xolat ko‘z o‘ngimizda daxshatli tus olmoqda. Tabiatni

muxofaza qilish va mavjud tabiiy resurslarning samarali foydalanish masalalari

dolzarbligicha qolmoqda. Tabiatni qanday ko‘rinishga kelishi, o‘zgarish va unda

bo‘ladigan jarayonlarning borishi insonga bog‘liq. Ko‘z o‘ngimizda mavjud

bo‘lgan barcha ob’ekt va voqeliklar insonning tabiatdan foydalanish natijasi bo‘lib,

aynan tabiat qo‘ynida sodir bo‘ladi. Ekologik xolatlar, ekologiya xaqida

to‘xtalmasdan bo‘lmaydi.

Xozirgi zamon ekologiyasi shunday asov otki, uni jilovlash va o‘rgatish

mushkuldir, ammo jilovlash va o‘rgatish talab xam etiladi. Tabiatning ekologik
xolati buzilishi - tuproq, xavo va suvning tiriklik uchun zararli moddalar bilan

ifloslanishi, o‘simlik va xayvonlarningfoydali turlari kamayib ketishi tabiatni
asrashdek xozirgi kunning eng olamshumul vazifasiki, insonning oldiga

ko‘ndalang qo‘ymoqda. Ijtimoiy, industrial muammolar insonning yashash
muhitini tubdan o‘zgartirib yuborishi mumkin. Tabiatning qaysidir bir e’tibordan

chetda qolgan yoki kichikkina xududida sodir bo‘lgan salbiy xolat boshqa xududga

kattaroq, jiddiyroq xolatni yuzaga chiqarmasligiga xech kim kafolat berolmaydi.

Insonning eng asosiy vazifasini insonning o‘ziga belgilab bergan. Qanday

muammo va yutuq bo‘lsa tabiat ne’matlaridan foydalanmasdan bo‘lmaydi. Xam

ekologik, xam biologik muammolar kundan kunga kengayib borayotgan xozirgi

49