Page 52 - РЕЛЕ ҲИМОЯСИ БЎЙИЧА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР

Issiqlik elektr stansiyalari bo‘yicha mutaxassislar atrof-muhitni muhofaza qilishga

doir ko‘riladigan chora-tadbirlarning muhimligi haqida umumiy tasavvurga ega

bo‘libgina qolmay, balki asbob - uskunalarning to‘g‘ri tanlay olishlari, tashqariga

chiqayotgan chiqindilarning miqdorini kamaytirishni hamda atrof-muhit holatini

nazorat qila bilishlari kerak.

Elektrostansiya mo‘rilaridan atmosferaga chiqadigan zaharli moddalar

akademik V.I.Vernadskiy «Biosfera» deb atagan tirik tabiatning butun

kompleksiga zararli ta’sir etadi. Biosferaga atmosferaning yer sirtidagi, tuproqning

yuqorigi va suv manbalarining yuqori qatlamlari kiradi. Atmosfera hovasi

ifloslanishining asosiy sabablaridan biri IESlardan chiqadigan chiqindilardan ular

sanoat turlari bo‘yicha atmosferani ifloslanishini 27 foizini tashkil qiladi.

IESlarning tutun gazlaridagi zaharli moddalar o‘simliklarga, hayvonot olamiga va

odamlarga, shuningdek qurilish konstruksiyalari, bino va inshoatlarga zararli ta’sir

etadi.

Atmosferada SO2ning bo‘lishi o‘simliklarga juda tez ta’sir etadi. Atmosfera

havosidagi SO2 miqdorining ignabargli daraxtlar holatiga ta’sirini tekshirish shuni

ko‘rsatadiki, havoda oltingugurt oksidining 0,023 dan 0,032 mg/m3gacha bo‘lgan

miqdori ignabargli daraxtlarda fotosintez va barglarning nafas olishi buzulib

qarag‘ay ikki uch yil ichida qurib qolar ekan. Bundan tashqari oltingugurt oksidi
atrofidagi boshqa o‘simliklarga va hayvonot olamiga ham salbiy ta’sir etadi.

Organik yoqilg‘ilar tarkibida bo‘ladigan va issiqlik elektr stansiyalari(IES)
joylashgan rayondagi atrof-muhitga katta ta’sir ko‘rsatadigan zaharli

komponentlarning asosiylaridan oltingugurtdir. Yoqilg‘i yonganda tarkibidagi
oltingugurtning deyarli hammasi tutun gazlardan SO2 va SO3 oksidlar holida

bo‘ladi.

Keyingi yillarda turli mamlakatlarda tutun gazlarni oltingugurtdan

tozalashning umuman olganda 50dan ortiq turli xil usullari tavsiya etilgan. Qo‘yida

hozirgi vaqtda sanoatda tatbiq etilgan va yana tatbiq etiladigan ayrim usullarning

asosiy tasniflari keltiriladi.

54