Page 86 - การใช้ภาษาและวัฒนธรรมไทยสำหรับครู

๖๙

๖.3 การแตงคำประพนธ
ั

ความหมายของคำประพนธ
ั
ึ
ี
คำประพันธ คือ ถอยคำท่ไดรอยกรอง หรือเรียบเรียงข้น โดยมีขอบังคับ จำกัดคำ
และวรรคตอน ใหรับสัมผัสกันอยางไพเราะ ตามกฎเกณฑ ที่ไดวางไวในฉันทลักษณ คำประพันธ

่
ี
จำแนกออกเปน ๔ ชนิดใหญๆ คือ โคลง ฉันท กาพย และกลอน คำประพันธทดี จะตอง

ื
ประกอบดวยลักษณะ ๓ ประการ คอ
๑. มีขอความดี
๒. มีสัมผัสดี
๓. แตงถูกตองตามลักษณะบังคับ

ประเภทของคำประพนธไทย
ั

คำประพันธสวนใหญที่นำมาใชในการเรียนการสอนปจจุบัน มี ๔ ประเภท ดังนี้

กลอน เปนคำประพันธชนิดหนึ่งที่มีลักษณะบังคับคณะและสัมผัสแตไมบังคับ เอกโท และ
ครุ-ลหุ กลอนสองวรรคเทากับหนึ่งบาท กลอนสี่บาทเทากับหนึ่งบท วรรคทั้งสี่ของกลอนยังมีชือ
่
เรียกตาง ๆ กันอีก คือ
๑. วรรคแรก หรือ วรรคสดับ คำสุดทายของวรรคนิยมใชเสียงเตน (คือ
นอกจากเสียงสามัญ) จะทำใหเกิดความไพเราะ แตถาจะใชเสียงสามัญก็ไมหาม
๒. วรรคสอง หรือ วรรครับ คำสุดทายของวรรคนิยมเสียงจัตวา จะใชเสียง
เอก เสียงโทบางก็ได แตไมควรใชเสียงสามัญหรือเสียงตรี ถาจะใชเสียงเอก คำสุดทายของวรรค

รองควรเปนเสียงตรี
๓. วรรคสาม หรือ วรรครอง คำสุดทายของวรรคนิยมใชเสียงสามัญ ไมควรใช
คำตายและคำที่มีรูปวรรณยุกต

๔. วรรคสี่ หรือ วรรคสง คำสุดทายของวรรคนิยมใชเสียงสามัญ หามใชคำ
ตายและคำที่มีรูปวรรณยุกต จะใชคำตายเสียงตรีบางก็ได

ผังภูมิกลอนสภาพ
ุ