Page 89 - การใช้ภาษาและวัฒนธรรมไทยสำหรับครู

๗๒

ลักษณะโคลงสี่สุภาพ คณะของโคลงสี่สุภาพ คือ บทหนึ่ง มี ๔ บาท (เขียนเปน
ั
๔ บรรทด) ๑ บาทแบงออกเปน ๒ วรรค โดยวรรคแรกกำหนดจำนวนคำไว ๕ คำ สวนวรรคหลัง ใน
บาทที่ ๑,๒ และ ๓ จะมี ๒ คำ (ในบาทที่ ๑ และ ๓ อาจเพิ่มสรอยไดอีกแหงละ ๒ คำ) สวนบาทที่ ๔
วรรคที่ ๒ จะมี ๔ คำ รวมทั้งบท มี ๓๐ คำ และเมื่อรวมสรอยทั้งหมดอาจเพิ่มเปน ๓๔ คำ
สวนที่บังคับ เอก โท (เอก ๗ โท ๔) ดังนี้
บาทที่ ๑ (บาทเอก) วรรคแรก คำที่ ๔ เอก และคำที่ ๕ โท

บาทที่ ๒ (บาทโท) วรรคแรก คำที่ ๒ เอก วรรคหลัง คำแรก เอก คำที่ ๒ โท
บาทที่ ๓ (บาทตรี) วรรคแรก คำที่ ๓ เอก วรรคหลัง คำที่ ๒ เอก
บาทที่ ๔ (บาทจัตวา) วรรคแรก คำที่ ๒ เอก คำที่ ๕ โท วรรคหลัง คำแรก เอก คำที่ ๒ โท

ผังภูมิโคลงสี่สุภาพ

ตัวอยางคำประพันธโคลงสี่สุภาพ

เสียงลือเสียงเลาอาง อันใด พี่เอย
เสียงยอมยอยศใคร ทั่วหลา
สองเขือพี่หลับใหล ลืมตื่น พ ี่

สองพี่คิดเองอา อยาไดถามเผือ
จากเรื่องลิลิตพระลอ

ี่
ฉันท เปนคำประพนธทกวีไดรอยกรองขึ้น เพื่อใหเกดความไพเราะ โดยกำหนดครุ ลหุและ
ั
ิ
สัมผัสเปนมาตรฐาน ฉันทเปนคำประพนธทไดแบบอยางมาจากอินเดีย เดิมแตงเปนภาษาบาลี และ
ี่
ั
สันสกฤตไทยนำเปลี่ยนแปลงลักษณะบางอยางเพื่อใหสอดคลองกับความนิยมในคำประพันธไทย
การแตงคำประพันธเปนการแตงหนังสือดีใหมีความไพเราะ มีขอความดีมีสัมผัสด แตง
ี
ถูกตองตามลักษณะบังคับ เปนศิลปะแหงการเลือกใชถอยคำอันไพเราะใหจับใจผูอาน และผูฟง ทง ั ้
ิ
ยังฝกความจำ ซึ่งเปนสิ่งสำคัญยิ่ง เพราะมนุษยตองอาศัยความจำ เพื่อเปนเครื่องมือในการคด
วิเคราะห สังเคราะห เปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชน ทำใหเปนคนอารมณดีจากความงามของ
ิ
บทประพนธ และชวยอนุรักษวัฒนธรรมไทยทางดานภาษาใหคงอยูตลอดไป
ั