Page 139 - E-book การประชุมวิชาการครั้งที่ 36

2. คู่สมรสที่มีความเสี่ยงสูงต่อภาวะมีบุตรยาก ไม่จำเป็นต้องรอเวลาถึง 12 เดือน ได้แก่ มีประวัต ิ
ประจำเดือนผิดปกต ประวัติการผ่าตัดรังไข่ การได้รับยาเคมีบำบัด การติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน ภาวะเยื่อ
ิ
บุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ สงสัยภาวะอสุจิผิดปกติ และสตรีที่อายุมากกว่า 35 ปีที่ไม่ตั้งครรภ์ภายหลังการ

มีเพศสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอโดยไม่คุมกำเนิด 6 เดือน
ปัจจัยฝ่ายหญิง (Female infertility) (1, 2, 8)

a. ความผิดปกติของเซลล์สืบพันธ์ฝ่ายหญิง (Oocyte) เซลล์ไข่

i. การตกไข่ที่ผิดปกติ (Anovulation) สามารถตรวจพบได้จาก
1. การซักประวัติประจำเดือนมาผิดปกติ (Oligo-menorrhea, Amenorrhea)

2. การตรวจร่างกายพบความผิดปกติ เช่น Obesity, Hyperandrogenism,

Hyperthyroid, Galactorrhea, Cushing syndrome เป็นตน
้
3. การวัดการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิร่างกาย (Basal Body Temperature, BBT) วิธีนี้

เป็นวิธีที่ง่าย ตรวจได้เองที่บ้าน และราคาไม่แพง เพียงจดบันทึกอุณหภูมิร่างกายใน

แต่ละวัน ซึ่งจะพบว่าอุณหภูมิจะเพิ่มสูงขึ้นหลังช่วงไข่ตก (midcycle-rise
temperature)

4. การตรวจเลือดดูฮอร์โมน Progesterone ในช่วงวันที่ 21 ของรอบเดือน วิธีนี้หาก

ระดับฮอร์โมนสูงมากกว่า 3 ng/mL จะสัมพันธ์กับการตกไข่ (Recent ovulation)
แต่เป็นวิธีที่ต้องเจาะเลือด จึงยังไม่ค่อยได้รับความนิยม

5. การตรวจปัสสาวะดูฮอร์โมน LH ในช่วงประมาณ 1-2 วันก่อนช่วงไข่ตก เพื่อประเมิน

ระดับ mid-cycle LH surge วิธีนี้เป็นวิธีที่ง่าย สามารถตรวจได้เองที่บ้านคล้ายการ
ตรวจการตั้งครรภ์ แต่ระดับความน่าเชื่อถือขึ้นกับคุณภาพของชุดตรวจที่ปัจจุบันมีการ

ซื้อขายมากมายหลายยี่ห้อในท้องตลาด

หากกรณีที่สงสัยภาวะไข่ไม่ตก แนะนำการตรวจเพิ่มเติมหาสาเหตุ ได้แก่ TSH ประเมินภาวะ thyroid
disorder, Prolactin ประเมินภาวะ hyperprolactinemia, FSH, LH, Estradiol ประเมินภาวะ Hypothalamic

disorder, Panhypopituitarism หรือ ovarian disorder และ GH, ACTH ตามความสงสัยภาวะ Acromegaly,

Cushing’s syndrome ที่พบได้จากการซักประวัติและตรวจร่างกาย
ii. ปริมาณไข่ลดลง (decreased ovarian reserve, DOR) สามารถตรวจพบได้จาก

1. การอัลตร้าซาวด Antral follicle count (AFC) เป็นการนับจำนวน follicle ขนาด 2 - 10
์
มม. จากรังไข่ทั้ง 2 ข้าง เพื่อประเมินปริมาณไข่เบื้องต้น โดยหากผลรวมได้ 3 - 6 ใบ
(low AFC) พบว่าสัมพันธ์กับการตอบสนองต่อการกระตุ้นไข่ที่ลดลง (sensitivity

9 - 73%, specificity 73 - 100%)

Fertility Management for general OB-GYN: Definition and investigation 123