Page 35 - 39013

Κ ατ αν αλ ω τισμός

Προσδιορισμός της έννοιας
Καταναλωτισµός είναι η τάση για απεριόριστη κατανάλωση αγαθών, µε σκοπό την ικα-
νοποίηση όχι πραγµατικών αλλά πλασµατικών ή περιττών αναγκών. Αποτελεί κυρίαρχο
φαινόµενο τόσο στις αναπτυγµένες όσο και στις αναπτυσσόµενες χώρες και έχει οικονοµι-
κές και κοινωνικές διαστάσεις: συνδέεται µ’ ένα συγκεκριµένο µοντέλο οικονοµικής ανά-
πτυξης, το οποίο στηρίζεται στη µαζική παραγωγή και κατανάλωση αγαθών και προωθεί τις
κοινωνίες της αφθονίας και της σπατάλης· συγχρόνως επηρεάζει σηµαντικά τον τρόπο ζωής
και τις επιλογές των ατόµων, υποτάσσοντάς τα στο πνεύµα του υλικού ευδαιµονισµού και
προβάλλοντας νόθες αξίες, όπως αυτές του πλούτου, του ατοµικισµού κ.ά.

Homo consumens
Πρόκειται για τον νέο τύπο ανθρώπου που διαµορφώθηκε µε την κυριαρχία του καταναλω-
τισµού: ο «άνθρωπος καταναλωτής». Ο homo consumens έχει ταυτίσει την ευτυχία µε τα
υλικά αγαθά και έχει καταστήσει την κατανάλωση αυτοσκοπό, ζει για να καταναλώνει και
καταναλώνει για να ζει. Συσσωρεύει διαρκώς προϊόντα, επιδιώκοντας να δώσει έτσι νόηµα
στη ζωή του. Όλα αυτά τα περιττά κι άχρηστα προϊόντα που καταναλώνει δεν µπορούν όµως
να του προσφέρουν παρά µια πρόσκαιρη απόλαυση, που δεν µπορεί να αντισταθµίσει το
εσωτερικό του κενό, την ανυπαρξία εσωτερικής πληρότητας και αυτάρκειας. Έτσι, ρίχνεται
ξανά και ξανά στο κυνήγι νέων προϊόντων, µπαίνοντας σ’ έναν φαύλο κύκλο κατανάλωσης
χωρίς όρια.

Αίτια ανάπτυξης του καταναλωτισμού

• Το κυρίαρχο οικονοµικό σύστηµα, το οποίο στηρίζεται στη µαζική παραγωγή αγαθών
που προορίζονται για κατανάλωση από το ευρύ κοινό. Για να υλοποιηθεί αυτός ο στόχος,
όµως, έπρεπε να προσαρµοστούν ανάλογα και οι καταναλωτικές συνήθειες των ανθρώ-
πων. Έτσι, προωθήθηκε το όραµα των κοινωνιών της αφθονίας και της ευµάρειας, όπου
όλοι, ακόµα και οι χαµηλότερες κοινωνικές τάξεις, θα µπορούσαν να απολαµβάνουν µια
άνετη και πολυτελή διαβίωση, και δηµιουργήθηκαν συστηµατικά πλαστές ανάγκες που
έπρεπε να ικανοποιηθούν.
• Η τεχνολογική ανάπτυξη, που επέτρεψε την εντατικοποίηση της παραγωγικής διαδικα-
σίας και τη δηµιουργία προϊόντων πιο ελκυστικών αλλά και πιο προσιτών στην τιµή για
τον µέσο καταναλωτή.

410

07/09/2020 10:54
11-NTRINIA-GLWSSA LOGOTEXNIA-C-LYK.indd 410 07/09/2020 10:54
11-NTRINIA-GLWSSA LOGOTEXNIA-C-LYK.indd 410