Page 115 - ماهنامه شماره 18 برای فردا
P. 115
115
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
دیگـریبـرپیکـرنیم هجـانآ بهـایزیرزمینـیزد. جغرافیاییمتأثراز آن،بیشـتراز سـایرآبگیرهاوتالا بها
فاجعۀساختوآبگیریسد گتوند،ا گرنگوییم در رسـان هها بازتـاب داشـت .گاوخونـی ،پریشـان،
بقزرطع ًگاتیریکـینازااشـشتتببااههامحتایـساطسزییسـمتحیی قـطرن، هامـون ،بختـگان ،جازموریـان و بسـیاری تالا بهـای
زیسـتی کشـور اسـت.در آنزمـانبـه دیگـربـراثـردخال تهـایانسـانیخشـکیدندیـادر حـال
دلیلولعـی کهبرایمهار آ بهای
سـطحی و سدسـازی وجـود خشـکیدناند.
داشـت ،تذکـر متخصصـان واقعیتایناست کهچالشخشکیدگیدریاچۀارومیه
دلسـوز محی طزیسـت را بـه وسـایرتالا بهای کشـور همانند کوهیخیشـناوردر آب
هیچ انگاشتند و «سندرم است کهمافقطنوکآنرام یبینیم کهاز آببیرونزده
بتنیسـم» بر خردگرایی و است.چال شهایمهممنابعآبدرزیرزمینوپنهاناز
عقلانیتمحی طزیستی دیدا کثریتمردماسـتوبا گذر زمانتشـدیدم یشـود.
چیره شـد. بیـش از 300دشـت کشـور در زیـر سـطح زمیـن ،ماننـد
سدسازیدر کشوری دریاچـۀ ارومیـه ،منابـع آب خـود را از دسـت م یدهنـد،
با میـزان بارش ناچیز
و نسـبت تبخیـر بـالا بـدونآنکـهدر کوتا همدتبهچشـمبیاید.
در جهـان ،جـز هـدر از مجمـوع ۶۰۹دشـت کشـور ۳۰۹ ،دشـت ممنوعـه،
دادن پـول ،منابـع و بحرانی یا فوق بحرانی هستند .منابع رسمی وزارت نیرو
ایجاد تغییـرات از متوسـطسـالانهحدود 5میلیاردمترمکعب کسـریو
110میلیـاردمترمکعـب کسـریتجمعـیدر آبخوا نهـای
آب شیرین
% 2.5 کشـور خبـر م یدهند.
دسترس کسـری در آبخوا نهـا بـه علـت برداشـ تهای مـازاد بـر
آب1ش0ی.ری0ن%در ظرفیتوغیرمجاز صورتم یگیرد کهنتیجۀآنفاجعۀ
آب.5ش7و9ر
% جبرا ننشـدنی وبرگشـ تناپذیر مـرگ آبخـوان اسـت.
افتآبدراعماقزمین،جایی کهمصرفآبزیرزمینی
صنعتی، جبرا نناپذیـر در طبیعـت و تنـوع زیسـتی دسـتاوردی بیـش از تـوان زمیـن بـوده اسـت ،باعـث م یشـود خـا ک
کشـاورزی و نداردوا گرمیزانتخریبطبیعتواسـتهلا کمنابعدر مترا کـم شـود؛ زمیـن آبـش را از دسـت بدهـد و پدیـدۀ
فاضالب شـهری و روسـتایی منابـع آبـی را آلـوده مسـقبابـزبلسـدنرآمجـیدمووسـدروادقنتاصشــایدازسـبسزدمسـحاازسـیبراهبکانحیـسما،بقرطسـعـ ًیا
پروژ ههـایسدسـازیجـززیانچیزینخواهندداشـت. فرونشسـت رخ دهـد.
کـرده اسـت. وابستگیصرفیاحدا کثریبخ شهایزیادیاز کشور
سـازمان ملـل متحـد در گـزارش توسـعۀ جهانی آب ایران؛ جبر جغرافیا و چالش منابع مثـل اسـتا نهای خراسـان رضـوی ،خراسـان شـمالی،
بـا عنـوان (آب بـرای مـردم ،آب بـرای زندگی) ضمن محدود آب خراسـان جنوبـی ،کرمـان ،یـزد ،اصفهـان ،فـارس و
معرفـی و ردهبنـدی کشـورهای جهـان براسـاس اسـتا نهایحاشـیۀسـواحلجنوبـی،زنجـان،مرکـزی،
میـزان منابـع آب و کیفیـت آب توزی عشـده ،آب ا گـر کل منابـع آبـی جهـان را 100درصـد در نظـر لرسـتان ،قزویـن ،کردسـتان و حتـی اسـتا نهایی نظیـر
را عامـل بحـران جـدی جهـان در سـا لهای آینـده بگیریـم ،کمتـر از 3درصـد آن را آب شـیرین چهارمحالوبختیاریو گلستانبهآ بهایزیرزمینی،
تشـکیل م یدهـد .البتـه بخـش اعظـم ذخایـر آب باعـث بـروز فرونشسـت زمیـن در ایـن اسـتا نها شـده
دانسـته اسـت. شـیرین ب هصـورت یـخ در قط بهـای کـره زمیـن و اسـت.تهـراننیـزرکـورددار فرونشسـتدر جهـانمعرفی
براسـاس پیشبینـی سـازمان ملـل متحـد طـی 20 یخچالهـای طبیعـی ( 98/1درصـد) و آبهـای
سـال آینـده ،ب هطـور متوسـط میـزان دسترسـی شـده اسـت.
مـردم بـه آب شـیرین بـه ی کسـوم کاهـش خواهـد زیرزمینـی هسـتند کـه در دسـترس نیسـتند. تعـدادچا ههـایمجـاز وغیرمجاز کشـور حـدود ۷۵۰هزار
یافـت .یکـی از مشـکلات عمـده درخصـوص منابـع بـا تنـوع نیازهـای بشـری و ارتقـای سـطح رفـاه، حلقهاست کهاینتعداد۳۳۰هزارحلقهچاه،غیرمجاز
محـدود آب شـیرین و پـا ک ،افزایـش روزافـزون سـرانۀ مصـرف آب روزبـهروز در حال افزایش اسـت. اسـت.برداشـتچا ههـااز آ بهـایزیرزمینـیحـدود۴۲
تعـداد افـرادی اسـت کـه در مصـرف آب شـریک طـی ی کصـد سـال اخیـر تقاضـای جهانی بـرای آب میلیارد مترمکعب اسـت .براساس برنامۀ ششم توسعه
م یشـوند .در 50سـال گذشـته 37 ،مورد خشونت بیـش از 6برابـر شـده؛ درحالیکـه جمعیـت جهـان ۱۱میلیاردمترمکعباز برداشتآ بهایزیرزمینیباید
بین کشـورها بر سـر آب گزارش شـده است که همۀ 3برابـر شـده اسـت .آلایند ههـا اعـم از پسـابهای کاهـش یابـد تـا پـس از ۲۰سـال منابـع آب زیرزمینـی بـه
آنهـا بهجـز 7مورد به خاورمیانه مربوط م یشـود.
حالت اولیـه بازگردد.
یکیاز دغدغ ههایمتخصصانوفعالانمحیطتبیین
فهـم ا کولوژیـک یـا بینـش بو مشناسـی اسـت کـه ورای
دانـشبو مشناسـیقرار م یگیـرد.هرفردباهرتخصصو
بهارشـمیدز،اندترحتصصیملیامـتاوتسواخـدو،ادگ،رمدارخاصیوبیصنـ ًا تشاصکمولیوژمـیاکت
مرتبـط بـا طبیعـت ،ابتدا دربـاره تأثیر مخرب تصمیمش
م یاندیشـدودر صورتلزومبامتخصصانامرمشـورت
ممخیکنصـود.ص ًاآمتأب،سـگفااهنتهصدمریمماتدییریـدر گتسمتنرابۀـمعل ایاتسـتخرااتذژیشدکه،
کـهدر کوتا همـدتوبلندمـدتدر تضـاد کامـلبـامنافـع
ملیبودهاست؛نمونهآن،تصویبقانونتعیینتکلیف
چا ههـایآبفاقـدپروانـۀبهر هبرداریدر سـال 89اسـت
کـه در عمـل صـدور مجـوز بـرای افـراد خاطـی و دسـتبرد
غیرقانونیبهمنابعآبزیرزمینی(ب هعنوانحقعمومی
و انفـال) را وجهـ های قانونـی بخشـید و ضربـۀ مهلـک
