Page 116 - ماهنامه شماره 18 برای فردا

‫‪ 116‬شمار ٔههجدهـم | مهݠـرمــاه‪1396‬‬

‫‪....................................................................................................‬‬
‫‪.....................................................................................................‬‬
‫‪.....................................................................................................‬‬

‫روند کاهش سرانه منابع آب تجدید شونده در ایران طی سال های ‪ 1335‬تا ‪8000 1405‬‬ ‫نسبتآبآشامیدنیاز کلآ ‌بهایجهاندر مقیاس کوچکتر‬
‫‪7000 6860‬‬
‫اقیانو ‌سها‬
‫‪6000‬‬‫سرانه آب تجدیدشونده ‪ -‬مترمکعب در سال‬ ‫‪97‬‬ ‫یخچا ‌لهایقطبو‬
‫درصــــــــــد از کل (حـــدوداً )‬ ‫یخچا ‌لهایطبیعی‬
‫‪5040‬‬ ‫منابــــــــــــــــــــــــــــــــــع آب‬‫‪2/1‬‬‫آ ‌بهایزیرزمینی‬
‫دریاچ ‌ههایشور‬
‫‪5000‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫دریاچ ‌ههایآبشیرین‬
‫‪0/1‬‬ ‫رطوبتخا ک‬
‫‪3856‬‬ ‫‪0/1‬‬ ‫اتمسفر‬
‫‪0/005‬‬ ‫رودخان ‌هها غیر قابل اندازه‌گیری‬
‫‪4000‬‬ ‫‪0/001‬‬
‫‪0/0001‬‬
‫‪3000 2629‬‬
‫‪2000 2160 1850 1700 1350‬‬

‫‪1000‬‬

‫‪0‬‬

‫‪1335 1345‬‬ ‫‪1355 1365 1375‬‬ ‫‪1385‬‬ ‫‪1395‬‬ ‫‪1405‬‬

‫سرانه آب تجدید شونده‬ ‫مرز بحران آبی‬ ‫مرز تنش آبی‬

‫حـدود ‪ 2700‬میلی‌متـر و بیـش از ‪ 3‬برابـر متوسـط‬ ‫نقـاط مختلـف ایـران بیـن ‪ 2000‬میل ‌یمتـر در حوالی‬ ‫بنا به تعریف سـازمان ملل متحد‪ ،‬شـاخص کم‌آبی‬
‫جهانـی اسـت‪.‬‬ ‫تالـش تـا کمتر از ‪ 51‬میل ‌یمتر در دشـت کویر اسـت‪.‬‬ ‫کشـورها بـر معیـار حجـم سـالانۀ آب تجدیدشـونده‬
‫حجـم متوسـط بـارش سـالانۀ کشـور؛ ‪ 413‬میلیـارد‬ ‫و نسـبت آن بـا میـزان تقاضـا و مصـرف آب تعییـن‬
‫ایـران سـرزمینی کوهسـتانی اسـت کـه دو‬ ‫مترمکعـب (‪ 69‬درصـد در مناطـق کوهسـتانی و‬
‫رشـت ‌هکوه البـرز و زا گـرس هماننـد دیـواره‌ای مانـع‬ ‫‪ 31‬درصـد در نواحـی دشـت‪ ،‬جلگـه و کویـر) اسـت‬ ‫می‌شـود‪.‬‬
‫رسـیدن ابرهـای بـارا ‌نزا از شـمال و غـرب کشـور‬ ‫کـه حـدود ‪ 72‬درصـد ایـن بارندگـی سـالانه بـه‬ ‫بـر ایـن اسـاس‪ ،‬هـرگاه مجمـوع مصـرف آب‬
‫بـه بخش‌هـای مرکـزی م ‌یشـوند و بـه همیـن‬ ‫میـزان ‪ 296‬میلیـارد مترمکعـب ب ‌هصـورت تبخیـر‬ ‫یـک کشـور از ‪ 40‬درصـد از کل منابـع آب سـالانۀ‬
‫دلیـل نیـز بخـش اعظـم کشـور را مناطـق خشـک و‬ ‫از دسـترس خـارج م ‌یشـود‪ .‬میانگیـن میـزان آب‬ ‫تجدیدشـونده بیشـتر باشـد‪ ،‬آن کشـور کم‌آب تلقی‬
‫نیمه‌خشـک تشـکیل می‌دهـد‪ .‬کمبـود منابـع آبـی‬ ‫ورودی بـه کشـور ازطریـق رودخانه‌هـای مـرزی‬ ‫می‌شـود‪ .‬کشـور ایـران بـا بحـران شـدید مصـرف آب‬
‫همـواره عاملـی محدودکننـده بـرای فعالی ‌تهـای‬ ‫سـالانه حـدود ‪ 8‬میلیـارد مترمکعـب اسـت و میزان‬ ‫روبه‌روست‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬سرانۀ آب در دسترس‬
‫جریـان سـطحی ناشـی از تخلیـۀ چشـم ‌هها سـالانه‬
‫کشـور بـوده اسـت‪.‬‬ ‫حدود ‪ 10/7‬میلیارد مترمکعب برآورد شـده اسـت‪.‬‬ ‫هـر فـرد ایرانـی حـدود ‪ 1780‬مترمکعـب اسـت‪.‬‬
‫نظـری بـه گذشـته و تاریـخ کهـن کشـور نشـان‬ ‫درمجموع‪ ،‬کل جریان‌های سطحی رودخانه‌های‬ ‫وسـعت ایـران ‪ 1/1‬درصـد مسـاحت خشـکی‌ها و‬
‫می‌دهـد کـه بـرای تعدیـل مشـکلات ناشـی از‬ ‫کشـور حـدود ‪ 99/7‬میلیـارد مترمکعـب در سـال و‬ ‫‪ 3/35‬درصـد مسـاحت قـارۀ آسـیا اسـت‪ .‬حجـم‬
‫محدودیـت منابـع آب‪ ،‬ابتـکارات و ابداعـات‬ ‫جمـع تغذیـۀ سـفره‌های آب زیرزمینـی حـدود ‪51‬‬ ‫ریزش‌هـای کشـور‪ ،‬تنهـا ‪ 0/37‬درصـد از کل‬
‫گونا گونـی درزمینـۀ بهره‌بـرداری از منابـع آب‬ ‫ریزش‌هـای جـوی خشـک ‌یهای کـره زمیـن و ‪1/29‬‬
‫سـطحی و زیرزمینـی در ابعـاد سـاز ‌های و مدیریتـی‬ ‫میلیـارد مترمکعـب در سـال اسـت‪.‬‬
‫از کل جریـان حاصـل از بـاران مؤثـر حـدود ‪36‬‬ ‫درصـد حجـم بار ‌شهـای قـارۀ آسـیا اسـت‪.‬‬
‫موردتوجـه بـوده اسـت‪.‬‬ ‫میلیـارد مترمکعـب در دشـ ‌تها نفـوذ کـرده و ‪81‬‬ ‫آمارهـا نشـان م ‌یدهـد جمعیـت ایـران از سـال‬
‫میلیـارد مترمکعـب به‌صـورت جریـان سـطحی در‬ ‫‪ 1335‬و در طـی ‪ 50‬سـال از حـدود ‪ 19‬میلیـون نفـر‬
‫قنات؛ جلوۀ بارز سازگاری بشر با‬ ‫بـه بیـش از ‪ 70‬میلیـون نفـر رسـیده اسـت‪ .‬بنابرایـن‬
‫طبیعت و محی ‌طزیست‬ ‫رودخان ‌ههـا جریـان می‌یابـد‪.‬‬ ‫سـرانۀ آب در دسـترس از ‪ 6.860‬در سـال ‪1335‬‬
‫توزیـع زمانـی و مکانـی نـزولات جـوی کشـور‬ ‫بـه ‪ 1.780‬مترمکعـب در سـال ‪ 1388‬کاهـش یافتـه‬
‫پیشـینیان مـا واقعی ‌تهـای اقلیمـی و سـرزمینی‬ ‫نامناسـب اسـت؛ ‪ 56‬درصـد از مجمـوع بـارش‬
‫ایـران را به‌خوبـی درک کردنـد و چـار ‌های جـز‬ ‫سـالانه در ‪ 30‬درصـد از پهنـۀ کشـور (سـطح کشـور)‬ ‫اسـت‪.‬‬
‫آنکـه خـود را بـا آن وفـق دهنـد‪ ،‬نیافتنـد‪ .‬آن‌هـا بـا‬ ‫اتفاق می‌افتد و ‪ 75‬درصد بارش سالانه مربوط به‬ ‫پیش‌بینی‌هـا نشـان م ‌یدهـد کـه جمعیـت ایـران‬
‫تبـسامـرردچشنشـکاـممصه‌یـهواتلبیاخیزـییـراررززنمیـیاعنـدمفیداتوـلًاازبـتطراریـیپـراایـقنۀبنآکانـاب‌یرهمآانیمـحدنیـصبدـرًا‪.‬ا‬ ‫در سـال ‪ 1400‬بـه بیـش از ‪ 97‬میلیـون نفـر خواهـد‬
‫ایرانـی قنـات بنیا ‌نگـذاری شـده بـود‪ .‬از همیـن رو‬ ‫فصـول غیرکشـاورزی اسـت‪.‬‬ ‫رسـید و مقـدار آب موردنیـاز ‪ 130‬میلیارد مترمکعب‬
‫اسـت که به این تمدن‪« ،‬تمدن کاریزی» نیز گفته‬ ‫متوسـط بـارش سـالانۀ ایـران حـدود ‪ 250‬میلی‌متـر‬ ‫خواهـد بـود کـه تأمیـن ایـن میـزان آب از منابـع‬
‫اسـت‪ ،‬یعنـی کمتـر از یک‌سـوم بـارش متوسـط‬ ‫تجدیدپذیـر آبـی کشـور امکان‌پذیـر نخواهـد بـود‪.‬‬
‫جهان‪ .‬میزان متوسـط سـالانۀ تبخیر و تعرق ایران‬ ‫ایـران دارای ‪ 6‬حوضـۀ آبریـز اصلی و ‪ 31‬حوضۀ آبریز‬
‫فرعـی اسـت و متوسـط دامنـۀ تغییـرات بارندگـی در‬