Page 23 - ماهنامه شماره 23 برای فردا
P. 23
شمار ٔهبیستوسوم22
آذر مـاه 1397
همینسـفراسـت کهفرزنداولملاعلیرضایعنیفاطمه کهدرسـال1277شمسـیمتولدم یشـود.اودبیرسـتان دکتر ابوتراب نفیسی
دسـرلمطیاآورننرادبـواهی عنقـرابدطمهتحااممدروحزنسیـزنشفدریزنـ ًدادهاومگلرامسال مت.ؤممـثل ًنا ادب (آن زمـان کالـج ادب) را بـه پایـان م یبـرد و از طریـق
رحیـم اخـوت فرزنـد ملـوک اخـوت و سـید محمـد اخـوت معلمخوددکتر کار(پای هگذارمدرسۀ کاراصفهان)مترجم خـودرامدیـوناوم یدانسـتندوحتـیاورابـااولیـایخود
اسـت کـهپسـرداییودخترعمـههسـتند.تشـابهفامیـل ژنـرالسـایکسسیاسـتمدار معروفانگلیسـیم یشـود. مقایسـهم یکردنـد.فرزنـدانپسـراوایـرج،بیـژن،بهـروزو
آ نهـا بـه ایـن دلیـل اسـت کـه در نسـ لهای قبلـی آ نهـا نوقانگلشیـمهسم(ابوعبـهدًاارتPبBا) مطربـشیوخط اخسـزعتل.بااو ازشرکطریـت نقفامیت اریقلرـاین بهـزاد هسـتند .بیـژن در زمـان پهلـوی دوم ،شـخصیت
آنیـنزاچزنداوانجشدردیودنافسامیتلـکیهومثجل ًاودخدوااهشـرتملهاوسـک،فت.اخیرالنسهانداجاتر امینیخاطراتخودرادر روزنامۀاصفهانوقبلاز آندر سیاسـیبسـیارمشـهوروازاعضـای کنفدراسـیونبـود.او
کهدوپسـراوازدواجدرونفامیلی کرد هاند،سـعیم یکند عملجلیـا کۀبـخرااطخـرواتتاوسـحیـتدکچهاقبلپًاکـمرعدر.فدیختشـرادو.بتول،همسـر سـا لهای زیـادی را ب ههمـراه همسـر خـود شـکوه اعظـم
از ازدواجپسـردومشبافردیخارجاز خانوادهجلوگیری هما نطـور کـه اشـاره شـد ،دختـران شـجر هنامۀ حـاج هماییدرزندان گذراند.لط فاللهمیثمیبااوهمکلاس
کند.طبقشجر هنام های کهاینمقالهروایتگرآناست، آخوندباشهرهایحاشیهزایند هرودپیونددارند.بامرگ
ایـنه مگرایـیدر نسـلاول 92درصـد،در نسـلدوم87 زند هرودخانواد ههایمشـهورحاشـیۀآننیزبهاصفهان بـودودر کتا بهایـشبـهنیکـیازاویـادم یکنـد.
درصـد ،در نسـل سـوم 93درصـد ،در نسـل چهـارم 86 مهاجرت کردندوآنتاریختبدیلبهرؤیایینوستالژیک
درصدودرنسـلپنجم85درصداسـت.اینشـجر هنامه شـد .رضا براهنی از تاریخ مذکر شـواهدی آورده اسـت؛ اما ::::نوگورون
یـک روایـت خانوادگـی اسـت ،مشـابه آنچـه تومـاس مـان شجر هنامۀحاجآخوندبدونتردیدمثالنقضیبرنظریۀ
در رمـان «بودنبرو کهـا» (ترجمـه عل یاصغـر حـداد ،نشـر تاریـخمذکـراسـتواعضـایایـنخانـوادهبـاچهر ههـای محمدعلـی تدیـن همسـر حمیـده دختـر حـاج آخونـد
ماهـی)1383،نوشـتهاسـت.بـاایـنتفـاوت کـهآنرمـان فرهنگیاصفهانارتباطعمیقیداشتند.ب هعنوا نمثال، اسـت .او پنـج فرزنـد داشـت .سـه فرزنـد او بـه نا مهـای
شـرحزوالیـکخانـوادهاسـت،امـاایـنخانـوادهدر طـی بـه مصاحبـۀ کیـوان قدرخـواه (سـرایندۀ شـعر ب ینظیـر محمدباقـر ( ،)1343 1272عبدالمجیـد ( )1347 1285و
زمانب هلحاظفرهنگیقدرتمندترم یشود.اینخانواده «سـای ههای نیاصـرم») بـا کانـال چهـار تلویزیـون دربـارۀ نیـره()13651283دوران کودکـیراپشـتسـر گذاشـتند
درشـهرهایحاشـیۀزاینـد هرود(کـهدرزمـانآ نهاروسـتا نقاشـ یهای نوشـین نفیسـی (کوچ کتریـن فرزنـد دکتـر و دو فرزنـد دیگـر او در کودکـی فـوت کردنـد .نوگـورون
بـودهاسـت)مدارسـیایجـادم یکننـد کـهسـببافزایـش نفیسی)در گالری کلاسیکیامصاحبۀناهیددای یجواد، منطق هایزیبادرحاشیۀرودخانه،نزدیکپل کلهوقبل
میزانباسوادیدرمیاناینخانواد ههاست؛ب هنحو یکه پساز مرگقدرخواه،دربارۀرحیماخوتوتکمیلرمان از مدیسه است .آنان نسلی عجیب از معلمان بسیار مؤثر
اولیـنمـردواولیـنزنـی کـهدرایـرانموفقبهاخـذمدرک اصفهـانراتشـکیلم یدهند.محمدباقـروعبدالمجید
لیسانسشدندرضااخوتوطاهرهیزدانیازاینخانواده نیم هتمـامقدرخـواهبـامجلۀبرایفـردااشـار هم یکنم. مدرسۀباغبهادرانراپای هگذاری کردند.نیرهمادرطاهره
بود هاند.دومدیرمهمدردودبیرستانپسرانهودخترانه یزدانیناظممحبوبوپرقدرتدبیرستانبهش تآیین
اصفهانیعنیهراتیوبهشـ تآیین(یعنیجوادعریضی ::::رازشگف تآورتاریخمؤنث اصفهان است .عبدالمجید دری مدیری بسیار پرقدرت
وطاهرهیزدانی)متعلقبهاینخانواد هاند.ریشـۀاصلی بـود؛ امـا ایـن قـدرت بیشـتر بـه جدیـت متمایـل بـود تـا
ایـن خانواد ههـا خـود بـه حـاج مال علیرضـا حـاج آخونـد خوانند ههـای ایـن مقالـه رابط ههـای تودرتـوی خشـونت.دان شآموزانمدرسـۀباغبهادراننظماورابه
بازم یگـردد کـه در مدرسـۀ علـوم دینـی اصفهـان در دورۀ خانواد ههاینفیسی،اخوت،دری،فاطمیوهماهیرا خاطـرداشـتندوخاطـراتخـودرابـراینگارنـدهبازگویـی
فتحعل یشـاهآمـوزشدیـدودر پیـریمعلـمصار مالدولـه تکشقهرکرییبـلًشاگههرفهمتاگـهایآیسبـناازتخددارنویـراوۀفافتدتهۀاانحخعدـل.ومیثتل ًشاازبارهداودادرراجکحنرامدشتهیاعنـۀدزدا.دینانفگـدیرهاریسودین کردنـد .عبدالمجیـد بـا عالـم خانـم (متولـد )1300دختـر
پای هگذاردبیرستانپسرانۀصارمیهشد.بعدازدبیرستان ازدوا جهـای درو نفامیلـی نبـود ،هرگـز ایـن تاریـخ مؤنـث
ادب کهبهدسـتانگلیسـ یهادر اصفهانسـاختهشـد، شـکلنم یگرفتوا گر گر ههایپیونددهندۀشـجر هنامه غلامرضـانوگورانـیازدواج کـرد.
دبیرسـتانصارمیهاولیندبیرسـتانیاسـت کهبهدست بامرداننوشتهم یشدنیزهمینرابط ههادیدهم یشد.
یکایرانیدر اصفهانساختهشد.دکترابوترابنفیسی بـا ایـن حـال نویسـندۀ شـجر هنامه ترجیـح داده اسـت ::::سده
نیز کهبههمینخانوادهمتعلقاستدریکدورۀطولانی از زنـان ایـن خانـواده روایـت کنـد .نویسـندۀ ایـن مقالـه
رئیـسدانشـگاهاصفهـانبـود.روایـتشـجر هنامهنشـان دریافتـهاسـت کـههـردوفـردسرسلسـلۀایـنپیوندهـای حاجحیدر معتمدیهمسـرطوبیعبداسـت.اوهفت
م یدهد کهزنانبا گزینشهمسریازهمینخاندان،در فامیلـی،یعنـیمالمؤمـنچالشـتریوملاعلیرضـا(حاج فرزنـد داشـت کـه دو نفـر از فرزنـدان او ،یعنـی اسـفندیار
حاشـیۀزایند هرودبهشـهرهاینزدیکهجرت کرد هاند. آخونـد) خـود ثمـرۀ خانواد ههایـی هسـتند کـه پیـش از معتمـدیمؤلـف کتا بهـایدبیرسـتانیفیزیـکودکتـر
چهر ههـای سرشـناس آنـان چهـار زن هسـتند ،یعنـی آون،شهجیرـ هنچاپمیهونـشـادندروشـ ندفیامًدایلـوا گیرادرسـآ نت.هـناقدیـطـدۀهآنغـامز اییشـجـوادد محمـود معتمـدی شـهرت بیشـتری دارنـد .اسـفندیار
خدیجـهسـلطاندختـرمالمؤمـنچالشـتری،رقیهعبد همگرایـی،سـفرمکـۀمالمؤمـنوحـاجآخونـداسـت.در معتمدیدرعی نحالتاریخمدارسایرانوتاریخفیزیک
فرزنـدفاطمـهسـلطاندخترارشـدحـاجآخونـد،حمیده درایرانرادر کتا بهایمتعددتحریر کردهاست.بیشتر
دختـر حـاج آخونـد و طوبـی عبـد فرزنـد فاطمـه سـلطان کتا بهـایاوراانتشـاراتفاطمیچـاپ کردهوآثـارشدر
فرزنـدارشـدحـاجآخونـد.بـااینچهـارزن،شـجر هنامهدر
شهرهای اصفهان ،نوگرون ،سده ،باغ بهادران و مدیسه تاری خنـگاریآمـوزشب یتردیـدمؤثراسـت.
گسـترش م ییابد. ::::همام
ا گـرمالمؤمـنوحـاجآخوندم یدانسـتند کهپیوندهای
فامیلـی بـا عق بماندگـی رابطـه دارد ،شـاید هرگـز چنیـن فاضـل همامـی (مال محمـد همامـی) کـه شـاعر و دبیـر
توصی هاینم یکردند.امادرواقعاینپیوندهابادوناحیۀ دبیرستا نهایاصفهانبود،فرزندمحمدحسن(فرزند
کرانـ هایدرهـوشرابطـهدارد کـهیـاسـببعق بافتادگـی ملامؤمن)اسـت.او کهدر سـال 1319شمسـی()1940در
م یشودیاهوشبسیارزیاد.خوشبختانهدراینخاندان عصررضاشاهفوت کرده،فرزندپسریبهنامعلیداشته
همیـن مـورد اخیـر اتفـاق افتـاده و هرگـز عق بماندگـی در
پخیانوـنواددهـۀاآنـیاخنانمواشـدگاـهیدگهرانیـشـشدآهنـااسـنبـته.شـدلییـخیلهدایسگــ ِر اتیـکنه
ایـن تاریـخ مؤنـث را معنـادار سـاخته اسـت.
