Page 49 - ماهنامه شماره 23 برای فردا

‫شمار ٔهبیستوسوم‪48‬‬
‫آذر مـاه ‪1397‬‬

‫برخـیدانشـگا ‌ههابـهایـنمنظـور تشـکیلشـدهبـودبـه‬ ‫ادارات و سـازما ‌نهای شـخصی و دولتـی شـده اسـت‪.‬‬ ‫آم ‌ن‌یهکارددناشدـوتمه‪،‬عامماوآل ًنااپانبس ‌هخطمور‌یقداطدنعد‪:‬ی‬ ‫ب ‌هسـزاییبرعملکرد‬
‫دانشـجویان نشـان دادنـد چگونـه تماشـا گران منفعـل‬ ‫بسـیار دید ‌هایـموشـنید ‌هایم کـها گـرفـردیدر موقعیتـی‬ ‫چنینتأثیریراانکار‬
‫ممکن است با ایجاد تفسیر اشتباه از فوریت‪ ،‬بر احساس‬ ‫قـرار گیـرد کهدر آنامکانسوءاسـتفاد ‌هایفراهمباشـد‪،‬‬ ‫«مـن از حضـور دیگـران آ گاه بـودم؛ امـا ا گـر هـم حضـور‬
‫م ‌یگویـد «حـال کـه همـه م ‌یدزدنـد‪ ،‬چـرا مـن نـدزدم؟»‬ ‫ننکداتـ ٔشهتآنشـدن‪،‬ارهاتمقیویـن کاترمرام‌یکن‌یکدر‪:‬دمـاما»غ‪.‬لاـیبنپاچرسایـخیدرکاسرتییراایکهن‬
‫مسـئولیتآ ‌نهـاتأثیـرمنفـیبگذارنـد‪.‬‬ ‫بنابرایـن بـاور غلـ ِط مسـئولان و مـردم باعـث نپذیرفتـن‬ ‫اقنطجـعاـ ًاممـمان‌ییـدزهبایـممع‪،‬نضلمات‌یدیانیشـبمی‪ِ .‬هآنچـهشـرک ‌تکنندگاندر‬
‫در سلسـله آزمای ‌شهـای جدیـد‪ ،‬دانشـجویانی شـرکت‬ ‫مسـئولیت م ‌یشـود و همیـن امـر بـه دزدی‪ ،‬اختالس و‬ ‫ایـندوآزمایـشبـاآنمواجـهشـدندروبـ ‌هروشـد ‌هایم‪.‬آیـا‬
‫کردنـد کـه برخـی از آ ‌نهـا در هیـچ کلاسـی روا ‌نشناسـی‬ ‫صدایجیغی کهازبیرونم ‌یشنویم‪،‬فقطسروصدایی‬
‫اجتماعیشـرکتنکردهبودندوبرخیدرمورداثرنظار ‌هگر‬ ‫مسـئولی ‌تناپذیری بیشـتر خواهـد انجامیـد‪.‬‬ ‫ب ‌یمعناسـتیـافریـاد کسـیاسـت کـهبـهاوحملـهشـده‬
‫آموزشدیدهبودند‪.‬آ ‌نهادرآزمایشیمتفاوت‪،‬درحال ‌یکه‬ ‫‪ )3‬تعـدد مشـکلات و معضالت اجتماعـی و اقتصـادی‬ ‫اسـت؟آیـانـزاعپسـراندر خیابـانمشـاجر ‌هایدوسـتانه‬
‫بـهسـمتمحـلآزمایـشم ‌یرفتنـد‪،‬بـاشـخصیمواجـه‬ ‫و ارتبـاط آن بـا دسـتگا ‌ههای اجرایـی متفـاوت و نبـود‬ ‫استیادعواییپرخشونت؟آیا کسی کهدرپیاد ‌هروروی‬
‫م ‌یشدند کهزمی ‌نخوردهبود‪.‬ازمیان کسانی کهچیزی‬ ‫یکپارچگـی میـان ادارات کشـور موجـب شـده ب ‌هصـورت‬ ‫زمیـنافتـادهب ‌هسـببمصـرفمـوادمخـدر بـهایـنحـال‬
‫دربـارۀاثـرنظار ‌هگرنشـنیدهبودنـد‪،‬ی ‌کچهارمایسـتادندو‬ ‫جمعـی نظار ‌هگـر وقایـع تلـخ بسـیاری در زمینـۀ فسـاد‬ ‫افتادهیامبتلابهیکبیماریجدیاستیادچار کمای‬
‫مسئولیتقبول کردندتابهفردی کهزمی ‌نخورده کمک‬ ‫اخلاقـی و اقتصـادی در جامعـه باشـیم‪ .‬گویـا همـۀ‬ ‫بیمـاریقنـدیشـدهاسـت؟ای ‌نهـامـواردینیسـت کـه‬
‫کنند؛اماتعداد کسانی کهدربارۀاثرنظار ‌هگرآ گاهیداشتند‬ ‫مسئولانمسئولیتاموررابه گردنیکدیگرم ‌یاندازندو‬ ‫بتـوانب ‌هسـادگیاز آ ‌نها گذشـت‪.‬‬
‫از زیربار آنشانهخالیم ‌یکنند؛چرا کهباخودم ‌یگویند‬ ‫شـاید بتـوان از ایـن آزمای ‌شهـا و نتایـج آ ‌نهـا بـه نتیجـۀ‬
‫وخواسـتندبـهآنفـرد کمک کننـددوبرابـربود‪.‬‬ ‫وظیفـۀفالنارگانیـافلاننهاداسـت کهبهآنرسـیدگی‬ ‫کلا ‌نتـری نیـز دسـت یافـت‪ .‬آیـا مسـئولی ‌تن‌اپذیری‬
‫کونسدر‪.‬اینعجنایمتبعهندپدنذایرظفراتننمخوسدئبو‌لهیخوتدبونهتهاقیت ًسابیهمتملسفئولشیدنت‬ ‫مسـئولان در عرص ‌ههـای گونا گـون حاکمیـت نیـز‬
‫کلام آخر‬ ‫ریش ‌ههاییمشابهباب ‌یاعتناییوب ‌یمسئولیتیدرسطح‬
‫سـرمای ‌ههای اقتصـادی و اجتماعـی منجـر م ‌یشـود‪.‬‬ ‫فـردینـدارد؟آیادر مقیاساجتماعی‪،‬مسـئولانهمان‬
‫ایـن مقالـه ممکـن اسـت باعـث تغییـر نگـرش شـما یـا‬ ‫‪ )4‬وقتـی مسـئولان شـاهد ب ‌یکفایت ‌یهـای متعـدد و‬ ‫گروهینیستند کهباب ‌یاعتنایی‪،‬فقطرنجمردمیرا کهاز‬
‫مسئولانشدهباشد‪.‬هنگام ‌یکهافرادازعواملتأثیرگذار‬ ‫گسـتردهدر ادارۀامـور کشـورند‪،‬توجهشـانبـهمشـکلات‬ ‫فقـر و گرسـنگی م ‌ینالنـد نظـاره م ‌یکننـد؟‬
‫بـر وا کن ‌شهایشـان آ گاه م ‌یشـوند‪ ،‬نگـرش و در پـی آن‬ ‫کاهـشم ‌ییابـدوب ‌هسـادگیاز کنار هرمشـکلی‪،‬هرچقدر‬
‫رفتارشـانتغییـرم ‌یکنـد‪.‬بـرایمثـال‪،‬مدت کمیبعـداز‬ ‫هـم کـه اساسـی و نابودکننـده باشـد‪ ،‬م ‌یگذرنـد‪ .‬امـا‬ ‫چرامسئولانمسئولی ‌تپذیرنیستند؟‬
‫پوایگافـنایت انخمیـقرًاالبـها‪،‬میـرکدیایز مدانواشجـجهویشـادنهسکـابهقبم‌یبههوسراشغومسآـمدط‬ ‫ب ‌یتوجهی‪،‬هما ‌نطور کهبه کشتهشدنمدیررستوران‬
‫پیاد ‌هروافتادهبودهاست‪.‬درابتدااو با گامبلندیازروی‬ ‫منجرشد‪،‬رفت ‌هرفتهبهفروپاشی کشورخواهدانجامید‪.‬‬ ‫آزمای ‌شهـایمتعـددلاتنـهودارلـیوهمکارانشـانبـهما‬
‫اوردم ‌یشـود؛امـانا گهـانهمیـنمطلـبرا کـهدر کلاس‬ ‫بهعبارتدیگر‪،‬تعددناظرانبه کاهشتوجهورسیدگی‬ ‫بـرایپاسـخ گفتـنبـهسـؤالاتیادشـده کمـکم ‌یکند‪:‬‬
‫روا ‌نشناسیاجتماعیمطرحشدهبوده‪،‬بهیادم ‌یآورد‬ ‫وعـادیشـدنفسـاددرجامعـهمنجـرم ‌یشـود کـهخود‬ ‫‪ )1‬تعـدد مسـئولان نظار ‌هگـر باعـث شـده همـه از زیـر بـار‬
‫وپیـشخـودفکـرم ‌یکنـد کـها گـرمـنازاوعبور کنـم‪،‬چه‬ ‫مسـئولیتشانهخالی کنند‪.‬بدونشـکهیچفردیدر‬
‫کسـیبهاو کمکخواهد کرد؟پسبرم ‌یگرددوبایکیاز‬ ‫مسـئولی ‌تناپذیریراتشـدیدم ‌یکنـد‪.‬‬ ‫جامعـهنیسـت کهاز فسـاداقتصـادی گسـتردهب ‌یاطلاع‬
‫فوری ‌تهایپزشکیتماسم ‌یگیردو کمکم ‌یخواهد‪.‬‬ ‫باشـد؛ ولـی ازآنجا کـه تعـداد تماشـاچیان مسـئول زیـاد‬
‫سپسهمراهبادیگرانتارسیدناورژانسو کمکبهآن‬ ‫چهباید کرد؟‬ ‫است‪ ،‬کسیمسئولیترانم ‌یپذیردوهی ‌چکسمبارزهبا‬

‫فردصبـرم ‌یکند‪.‬‬ ‫تلاشبرایپاسخدادنبهاینسؤال‪،‬سرآغازآزمای ‌شهای‬ ‫آنرابـرعهـدهنم ‌یگیـرد‪.‬‬
‫ا گردرپییافتنراهیباشیمتاهمۀافرادجامعه‪،‬ازمردم‬ ‫دیگریشد کههدفآ ‌نیافتنراهیبرایرفعاینمعضل‬ ‫‪ )2‬گرای ‌شهـای شـخصی مسـئولان باعـث فسـادهای‬
‫عـادی تـا مسـئولان‪ ،‬در موقعی ‌تهـای گونا گـون‪ ،‬اعـم از‬ ‫بـود‪ .‬نتایـج آزمای ‌شهـای روا ‌نشناسـی ب ‌هنـام بیمـن و‬ ‫متعـدد مالـی و اخلاقـی نیسـت‪ ،‬بلکـه ماننـد آزمایـش‬
‫اجتماعی‪،‬اقتصادیوسیاسی‪،‬مسئولی ‌تپذیرباشندو‬ ‫همکارانـش‪ 1‬وپژوه ‌شهـایمتعـدددیگـرنشـانداد کـه‬ ‫دود‪،‬تفسـیراشـتباهآ ‌نهـااز موقعیـتونـگاهبـهعملکـرد‬
‫وا کنشدرسـتنشـاندهند‪،‬آنراهفقط«آ گاهیدادن‬ ‫ب ‌همحـض اینکـه مـردم از تأثیـر حضـور دیگـران بـر میـزان‬ ‫دیگـر مسـئولان‪ ،‬باعـث شـک ‌لگیری فرهنـ ِگ فسـاد در‬
‫بـهمـردمومسـئولانبـرایاجتنـابازاثرنظار ‌هگر»اسـت‪.‬‬ ‫مسـئولی ‌تپذیری در برابـر ضرور ‌تهـای اجتماعـی آ گاه‬
‫حالا گر کسـیپرسـید‪:‬آیادانشـی کهبهدسـتآوردیدبر‬ ‫م ‌یشـوند‪،‬ب ‌هاحتمـالبیشـتریدرموقعی ‌تهـای گروهی‬
‫مسـئولیت م ‌یپذیرنـد‪ .‬محققـان در کلا ‌سهایـی کـه در‬
‫رفتارتـاناثـردارد؟م ‌یتوانیدبگویید‪:‬بله!‬

‫‪11. Arthur Beaman and his colleagues‬‬