Page 64 - ماهنامه شماره 23 برای فردا
P. 64
63
سـر راه پیشـرفت بـه شـمار م یآیـد و انگیـزهای بـرای
زمدسـنئ یوـلایهتمـنااپنذیقارنوی نششـهرکونندیاونبـاهستبـ ِتع. ب هاصطالح دور
آن عاملی برای
البتـه ایـن بـدان معنـا نیسـت کـه بـا حـذف قوانیـن
لازم ،جامعـه را دچـار خلأهـای قانونـی کنیـم و زمینـۀ
سوءاسـتفاده را برای شـهروندان مترصد سوءاسـتفاده
فراهـم آوریـم.
م یتـوان گفـت حکومـت قانـون و آ گاهی عمـوم جامعه
از قانون هم م یتواند تضمی نکنندۀ حقوق شهروندان
و هم تشـری حکنندۀ مسئولیت آ نها باشد.
ضمانت اجرا
یکـی دیگـر از راهکارهایـی کـه نم یتـوان از آن
چش مپوشـی کـرد ،اقدامـات تضمی نکننـدۀ اجـرای
قوانیـن اسـت کـه باعـث تنبیـه هنجارشـکنان و ایجـاد
ارعـاب بـرای پیشـگیری از ارتـکاب و تکـرار زیـر پـا
گذاشـتن مقررات اسـت .آنچه مسـلم اسـت این اسـت
کـه بـرای داشـتن جامعـ های قانو نمنـد بایـد قوانین از
ضمانـت اجراهـای متناسـب ،نویـن و پویـا برخـوردار
باشـد .قانـون بـدون تضمی نهـای لازم همچـون
کبریـت بـدون بـاروت اسـت.
امـا ضمانـت اجراهایـی مفیـد خواهـد بـود کـه در کنـار
ایجـاد رعـب و تنبیـه ،راههـای بازگشـت بـه جامعـۀ
متخلف یا مجرم را در نظر گرفته و در نهایت به ایشان
نگاهـی شـهروندمدارانه داشـته باشـد و حقوقشـان
را در نظـر بگیـرد ،وگرنـه ن هتنهـا مفیـد نیسـت ،بلکـه
مولـد شـهروندانی مسـئولیتگریز و بیاعتنا به جامعه
خواهـد بـود.
آ گاهیسازی
ممهسـ مئتورلیـینتپوذکیاررآازم ندتگرایـه عنلرموامرشوبـزرامطیمدئان ًاشـآتگانهشـیهسرـاونزدییو
آمـوزش عمومی جامعه اسـت.
ایـن روش از دو راهـکار پیشـین نوینتـر و ب هروزتـر اسـت
و شـمار بیشـتری از افـراد و هنجارهـای جامعـه را در
برمیگیـرد .رو شهـای پیشـین ،یعنـی حکومـت قانـون و
رشوـد،شاکاسرابرسـ ًدا در مقایسـه با ایـن بـه تبـع آن ضمانـت اجـرا،
تبعـات مخربـی دارد ،تنهـا نقـض یـک خرد ههنجار اسـت مختلـف کـه اتفاقـ ًا بـا امکانـات و سـطح دسترسـی وسـیع بـر دلایلی که بیان کمتـری دارنـد؛ زیـرا عالوه
و فقـط میتـوان بـا گوشـز ِد آثـار مخربـش ،جامعـه را بـه عمومـی مـردم بـه وسـایل ارتباطـی همچـون رسـانههای نمیتـوان بـرای ی کیـک هنجارشـکن یهای اجتماعـی
امسـجازت.یال،بتدیهدباعرضیًا،ایشـننیدداسرتریسـویحتگسیـتمرکدتهورا آب اسمیکباینبپراذییر ب هویـژه خردههنجارهایـی کـه زیـر پـا گذاشـته میشـود
صرف هجویـی ترغیـب و تشـویق کـرد. جامعـه م یداننـد ،امـا م یتـوان از آن اسـتفادۀ بهینه کرد قانونـی وضـع کـرد و در پـ ِی مجـازات آن بـود .ایـن امـر از
در نهایـت بایـد بـه ایـن نکتـه اشـاره کـرد کـه ای نهـا تنهـا و تهدیدهـا را بـه فرصـت تبدیـل نمـود تـا بـا بهکارگیـری تـوان قانو نگـذار و تحمـل جامعـه خـارج اسـت و چ هبسـا
راهکارهایـی نیسـتند کـه علـوم مختلـف ب هخصـوص علم ایـن ابزارهـا وظایـف و هنجارهـای اجتماعـی شـهروند در جامعـه را بـه اغتشـاش بکشـاند .قانـون سـطح مشـخص
حقـوق ارائـه م یدهنـد و چـه بسـا راهکارهـای متعـددی برابـر اجتمـاع بـرای او تشـریح و بیـان شـود و پیامدهـا و و خاصـی از افـراد جامعـه را کـه مرتکـب تخلـف یـا جـرم
را بتـوان از دل دریـای اطلاعـات ایـن علـم اسـتخراج کرد. مسـئولی تهای انجـام نـداد ِن آن نیـز کـه گریبـان جامعـه م یشـوند ه مپوشـانی م یکنـد و نـه عمـوم شـهروندانی
راهکارهـای یادشـده مـواردی اسـت کـه بـه نظـر نگارنـده و خـود شـخص را خواهـد گرفـت بـرای او بازگـو شـود تـا را کـه بعضـی از اصـول اجتماعـی خـرد را در بیشـتر مـوارد
مفیـد ،کارآمـد و منطبـق بـا شـرایط امـروز جامعـه اسـت و درنهایـت تلنگـری باشـد بـرای رعایـت هرچـه بیشـتر بـدون قصـد و اطالع از تبعات مخرب آن زیر پا م یگذارند
بـرای داشـتن شـهروندانی قانو نمـدار و مسـئولی تپذیر هنجارهـای اجتماعـی .ب هطـور مثـال ،قانونگـذار بـه و البتـه مجـازات کـردن ایـن افـراددور از انصـاف و عدالـت
راهگشاسـت .البتـه نا گفتـه نمانـد اجـرای راهکارهـای دلایـل متعـدد نـه م یتوانـد و نـه بایـد بـرای صرفهجویـی اسـت ؛ بنابرایـن میتـوان گفـت تـا شـخصی مرتکـب
ارائهشـده شـاید از خـود ایـن راهکارهـا مهمتـر باشـد و نکـردن مجازاتـی تعییـن کنـد؛ چرا کـه حتـی ا گـر مجازاتـی ببـاهشـمعدن،ـادویراواهقکعـاریپآینشـنیشـنوعد یمـلاًاقکاصـراید انی لجـازامم قانو نشـکنی
چـه بسـا اجـرای بـد و غیراصولـی ن هتنهـا مـا را بـه هـدف نیـز تعییـن کنـد ،آ نقـدر ناچیـز اسـت کـه تأثیـر چندانی بر آن را نداشـته
نمیرسـاند ،بلکه ممکن اسـت مخرب و آسی برسـان نیز افـراد جامعـه نـدارد .پـس تنهـا میتـوان از طریـق آمـوزش را نـدارد.
باشـد .همچنیـن باید دانسـت کـه این راهکارهـا بهنوعی اجتماعـی بـه هـدف رسـید؛ چرا کـه ایـن تخلـف ،هرچنـد بنابرایـن مسـئولی تپذیری راهـکاری نـدارد بـ ه غیـر از
مکمـل یکدیگرنـد و نم یتـوان انتظـار داشـت بـا اجـرای آ گاه یافزایـی ،آمـوزش و اطلاعرسـانی بـه مـردم از طـرق
یکـی از آنهـا بـه نتایـج مطلـوب دسـت یافـت.
