Page 98 - ماهنامه شماره 23 برای فردا

‫‪97‬‬

‫بهموافقت‪.‬رویپیشـان ‌یاش‪،‬چندر ِگنیلی‪،‬متقاطع‬ ‫و کلمـات گونا گـونولطیـفبـود‪،‬تفاوتـیاساسـیداردو‬ ‫حضـور دوبـارهوایـنبارپسازجن ِگسـروانمینامواجه‬
‫برجسـته بودنـد» (ص ‪.)126‬‬ ‫شـایدبـرایمخاطبـانهمیشـگیاودر یکـ ‌یدوداسـتان‬ ‫م ‌یشـویم‪ .‬در ایـن داسـتان‪ ،‬افتـادن دختـر سـروان بـه‬
‫ابتدایـی کمیدلسـردکنندهباشـد؛اماایـندایرۀ کلمات‬ ‫چنگپلنگب ‌هصورتموازیباداستانیاز جبههروایت‬
‫بـراینمونـۀدیگرم ‌یتواناز حضور همیشـگیحیوانات‬ ‫رفت ‌هرفتهباتکرار‪،‬در جانداسـتا ‌نهاوضمیرناخودآ گاه‬ ‫م ‌یشود‪«.‬م ‌یگفتهمیشهداوطلبانهم ‌یرفتهمأموریت‬
‫در آثـار مندن ‌یپـور گفـت‪ ،‬از پلنـگ‪ ،‬شـیر‪ ،‬خـرس‪ ،‬گـرگ‪،‬‬ ‫خوانندهت ‌هنشینم ‌یشودود ‌لچسب‪.‬واژگانیازجمله‬ ‫واز بعـداز تولـددختـرشمحتـاطشـده؛فقـطهرازگاهـی‬
‫روبـاه‪،‬شـغال‪،‬میمـون‪،‬غـاز‪،‬غـزال‪،‬درنـاو‪....‬امـادر ایـن‬ ‫پیکـر‪ ،‬سـیاهی‪ ،‬سـقوط‪ ،‬سـوراخ‪ ،‬غبـار‪ ،‬شـبح‪ ،‬نـزول‪،‬‬ ‫ب ‌هعنـوان ت ‌کتیرانـداز بـه ارتفاعـات مشـرف بـه عراق ‌یهـا‬
‫مجموعـه حیوانـی کـه مـدام نـام آن تکـرار م ‌یشـود و در‬ ‫قهرمان‪،‬بهشـت‪،‬آژیر‪،‬لزج‪،‬چسـبنده‪ ،‬کافوری‪،‬رعشـه‪،‬‬ ‫م ‌یرفتـه‪ .‬کمیـن م ‌ینشسـته و یک ‌یشـان را مـ ‌یزده و‬
‫نهایـترنـگنمادیـنبـهخـودم ‌یگیـردبسـیار کوچ ‌کتر‬ ‫هوار‪ ،‬زخم‪ ،‬تسلیم‪ ،‬خا کستر‪ ،‬غره‪ ،‬زنجموره‪ ،‬افول‪ ،‬بر ج‪،‬‬ ‫ابرسسـمربا‌یزتگ‪،‬بیشهتکتـههر‪.‬آابمسـحدثهتمجیاـناندرگش‪،‬دادرگکصیـل ًهرابِکی ‌شیرتوخ ِدبرنررکنوی‪.‬ساسصیـرواتق؛ربتاداییبشدـان‌یتتخظکبارره‬
‫اسـت‪ :‬حلـزون‪ ،‬ایـن موجـود خان ‌هبـ ‌هدوش‪ .‬در داسـتان‬ ‫آسانسـور‪ ،‬موج‪ ،‬شـعله‪ ،‬شـمع‪ ،‬تقدیر‪ ،‬ترکیدن‪ ،‬شـکاف‪،‬‬ ‫داشـته باشـد کـه حتـی بـرای قضـای حاجـت هـم کـه از‬
‫«چکاوکآسـما ‌نخراش»سرنوشـتپدر وپسـرباآن گره‬ ‫هوهو‪،‬مرهم‪،‬سا کت‪،‬رمق‪،‬نعش‪،‬تپه‪،‬تشییع‪،‬لهیدن‪،‬‬ ‫سـنگربیـرونم ‌یآید‪ ،‬گلولۀیـکت ‌کتیرانداز پهنش کند‬
‫م ‌یخورد؛پدر در سـواحلنرماندیودر بحبوحۀجنگ‬ ‫بغـض‪ ،‬کـدر‪،‬هیمـه‪،‬عـزا‪،‬چـرب‪،‬انتقـام‪،‬تاریکـی‪،‬جیـغ‪،‬‬ ‫زمیـن‪( ».‬ص ‪ )20‬و نکتـه همی ‌نجاسـت کـه خودشـان‬
‫جهانـیم ‌یبینـد«‪...‬لا کـردار بـهتخمـشهمنیسـتآن‬ ‫دفـن‪ ،‬غضـب‪ ،‬فسـفری‪ ،‬انفجـار‪ ،‬جرقـه‪ ،‬فـولاد‪ ،‬تلنبـار‪،‬‬ ‫کـهبرایشـکارم ‌یآینـد‪،‬از کمینتقدیرغاف ‌لانـد‪.‬ایندو‬
‫همهانفجار‪،‬آنهمهضجهوزوزۀزخم ‌یها‪،‬وین ‌گوینگ‬ ‫بـرز خ‪ ،‬سـایه‪ ،‬آوار‪ ،‬اسـتخوان‪ ،‬وهـم‪ ،‬آتـش‪ ،‬تـرس‪ ،‬ضجه‪،‬‬ ‫نمودتقدیردرآثارمندن ‌یپور‪،‬یعنیجنگوزلزلهدررمان‬
‫گلولـه‪ ،‬ترکـش‪ ...‬خیلـی ب ‌یخیـال‪ ،‬جلـو چشـ ‌مهام‪ ،‬آرام‬ ‫رکشگـ‪،‬تاخر‪،‬وشنـ‪َ ،‬کلنکجه‪،‬ه‪،‬حگسوگرـردت‪،،‬‬ ‫خـزش‪ ،‬ویـران‪ ،‬مـرگ‪ ،‬اشـک‪،‬‬ ‫دشـودجنلـیـدزدیر «هـد ِمآلمدیلخداتـدگـهویگـ»ر‪،‬هکـخـهوردردنسـاخلشـ‪7‬م‪7‬ط‪3‬ب‪1‬یمعـنتتشبــار‬
‫مـ ‌یرود‪ .‬روی تخت ‌هسـنگ دارد بـرای خـودش مـ ‌یرود‪.‬‬ ‫ِله‪ ،‬آسمان‪ ،‬عدالت‪ ،‬مجازات‪،‬‬
‫منحالیمهسـت کهتویهمانخطمن‪،‬هر کیسـرپا‬ ‫فجازجغعالـهه‪َ ،،‬چکنینـهگ‪،،‬رگنـریجه‪،،‬تغسصـلاه‪،،‬پوینراجـنر‪،‬ه‪،‬خنرقاـبب‪،،‬منشـزقجهر‪،،‬لچرجکن‪،،‬‬ ‫خشـونتانسـانیرابـهنمایـش گذاشـت ‌هاند‪.‬‬
‫م ‌یآید‪،‬یاا گرسـرپام ‌یشـود‪،‬پق‪،‬دوشـقهم ‌یشود‪،‬ولی‬ ‫مـه‪ِ ،‬ق ِسـر‪،‬وحشـت‪،‬قربانـی‪،‬سـوءظن‪،‬مهجور‪،‬فنـا‪،‬بلا‪،‬‬ ‫آبـی مـاورای بحـار آخریـن مجموعـه داسـتان شـهریار‬
‫نم ‌یتوانـم چشـم وردارم از آن حلـزون سـیاه‪( ».‬ص ‪)9‬‬ ‫وجـدان‪،‬معـذب‪،‬وحشـی‪،‬ترحـم‪،‬نعـره‪،‬محتـوم‪،‬تـاول‪،‬‬ ‫مندن ‌یپـور قبـل از کـوچ از وطـن اسـت و نسـب ‌تبه آثـار‬
‫وپسـردر جنگلـی کـهبـاشکسـتنپایـشانـگار تقدیـرش‬ ‫حفـره‪ ،‬گـور‪ ،‬داغمـه‪ ،‬تقـاص‪ ،‬آزار‪ ،‬چـروک‪ ،‬ورم‪ ،‬متـروک‪،‬‬ ‫قبلـ ‌یاشسراسـرشـگفتیاسـت؛شـایدبـههمیـنعلـت‬
‫در آن رقـم م ‌یخـورد و پـدر مجبـورش م ‌یکنـد بـه شـکار‬ ‫نفیـر‪ ،‬گـودال‪،‬سـربی‪،‬تلـخ‪،‬انـدوه‪ ،‬گـور‪ ،‬کابـوسو‪....‬‬ ‫بـماواواجکنـهششدن‪.‬پ‌هرچدانـخدتاننبدهومسـوتاضنوۀعمنیتکقـهاداسانسو ًاااهزـجلغاردابفیـیااتی‬
‫آ ‌نهـا‪«،‬آن‌هـمپسـری کـهشـ ‌بهابـرایحلزو ‌نهـا گریـه‬ ‫اینتکراربههمی ‌نجاختمنم ‌یشود؛براینمونه‪،‬رنگ‬ ‫محیطـی کشـور خـارج باشـد‪ ،‬خـود حساسـی ‌تبرانگیز‬
‫م ‌یکـرد»‪« ،‬برایـش خیلـی جالـب اسـت کـه یـک حلـزون‬ ‫موردعلاقـۀمندن ‌یپـور در ایـنمجموعـه«نیلی»اسـتو‬ ‫اسـت‪،‬چهرسـد کهجغرافیـایرویدادهـایآنینگهدنیا‬
‫را بـدون صدفـش امتحـان بکنـد‪ .‬شـاخ ‌کهایش‪،‬‬ ‫مدامتکرار م ‌یشـود‪ ،‬گوییتمامینشـان ‌ههایمرتبطبا‬ ‫باشـد‪ .‬شـاید موضوع رویدادهای داسـتان‪ ،‬یعنی حادثۀ‬
‫شـکمش‪ ،‬چطـور ردش خیـس م ‌یشـود‪( »...‬ص ‪)15‬‬ ‫مرگ‪،‬فرشتهوتقدیررابهاینرنگم ‌یبیند‪:‬در داستان‬ ‫یازدهسپتامبر‪،‬باعث کمتردیدهشدندیگرمؤلف ‌ههای‬
‫یـا «م ‌یگفـت یـک نقشـ ‌های کشـیده صـدف حلزو ‌نهـا‬ ‫صنوبـروزنخفتـهمـرگاسـت کـهاز درزالوارهـایاتاقک‬ ‫آن شـده باشـد‪ ،‬مؤلف ‌ههـای داسـتان ‌یای کـه تغییـرات‬
‫رابشـکند‪،‬ولشـانبکنـدتـویجنـگل‪.‬بهـشم ‌یگفتـم‪:‬‬ ‫رویتپـهخیـرهنـگاهم ‌یکنـد‪«:‬هم ‌هشـانپل ‌کهایشـان‬ ‫زیادییافتهتاتبدیلبهاینیازدهداستانب ‌هه ‌مپیوسته‬
‫ببین پسـر! هر موجودی برای خودش باید یک زرهی یا‬ ‫انگارجو ‌شخوردهبههم‪.‬نیلیمویر ‌گهاینیلیپشت‬ ‫شود‪.‬بهنظرم ‌یرسدمندن ‌یپورباتوجهبهسوژۀانتخابی‬
‫خانـ ‌هایمخصـوصخـودشداشـتهباشـد‪.‬بـدونخانه‬ ‫پل ‌کهایشـان‪(»....‬ص‪)30‬یـاچنـدسـطرآنسـ ‌وتر‪،‬رگ‬ ‫جنجال ‌یاش‪،‬سعی کردهروای ‌تهایداستانیساد ‌هتری‬
‫یـا زره‪ ،‬خیلـی سـاده‪ ،‬یـک منقـار کوچـک از هـوا م ‌یآیـد‪،‬‬ ‫پاهـایب ‌یجـاندختـرکراهـمبـههمـانرنگم ‌یبیند‪:‬‬ ‫ارائه کندتاازپیچید ‌هترشدنمضمونبکاهدوبههمین‬
‫تـق!» (ص‪ )16‬و در داسـتان صنوبـر و زن خفتـه هنـگام‬ ‫(«ر ِصگر‪‌31‬گ)هـدار دیانیسـلـت ِاینخ«آشوـاکی نشیرما ک‌هـشهـت ِدبهیچـکن‌هکـهـراد» بمـ‪.‬ا‪.‬ل‪.‬ا‪».‬ی‬ ‫دلیـل اسـت کـه دیگـر خبـری از روای ‌تهـای ذهنـی رایـج‬
‫اشارهبهاتاقکمتروکرویتپهباز همسروکل ‌هاشپیدا‬ ‫سـر مـر ِد زلال کـه همـان فرشـتۀ مـرگ اسـت‪ ،‬تابلویـی‬ ‫در دنیـایداسـتانیاو(حداقـلتـاقبـلاز ایـنمجموعـه)‬
‫م ‌یشـود‪...«:‬بـهالوارهـایسیا ‌هشـدۀبدنـ ‌هاش‪ ،‬گزن ‌ههـا‬ ‫تبلیغاتیهست‪«:‬یکتابلوتبلیغاتیبزرگ‪:‬زنینشسته‬ ‫نیسـت‪ .‬نمـود ایـن تالش را م ‌یتـوان در فـرم روایـی ایـن‬
‫وحلزو ‌نهـایزنـدهومـردهچسـبیدهبودنـد‪(».‬ص‪)28‬‬ ‫سـرزانوهـا‪،‬رویبر ‌گهـاینیلـی»(ص‪.)87‬در داسـتان‬ ‫یـازدهداسـتاندیـد؛جایـی کـهبهغیـرازداسـتان«صنوبر‬
‫یکیاز اعضایبدن کهدر اینداستا ‌نهانقشمحوری‬ ‫«سـنگ غلتـان خیابـان غربـی» پیـرزن پشـت سـر روح‬ ‫و زن خفتـه» دیگـر از تک ‌ههـای ها ‌یلای ‌تشـدۀ روایـت‬
‫بـازیم ‌یکنـد«پا»سـت؛پاهایپسـرکداسـتانچکاوک‬ ‫پسـرشغریبـ ‌هایرام ‌یبینـد کـه«از شـکافدهانشهم‬ ‫ذهنـیاسـتفادهنم ‌یشـود‪،‬فرمی کـهمندن ‌یپـور در دیگر‬
‫آسـما ‌نخراش کـهدر کودکـیاز صخـر ‌هایم ‌یپـردوبعـد‬ ‫م ‌یشـددیـدسـوراخیبـه گـور شـب ِحب ‌یسـر‪،‬سـرجنبانـد‬ ‫مجموع ‌ههایداستان ‌یاشبارهاآنرابه کار گرفتهاست‪.‬‬
‫بـاهمـانوضـعبههمراهپدر پیادهراهم ‌یرود‪،‬تبدیلبه‬ ‫ب ‌هجـایآن‪،‬شـاهدتالشمؤلفبـرایخلقواسـتفادهاز‬
‫سررشتۀتقدیرشم ‌یشوددرآینده‪ ،‬کهانتخا ْبسقوط‬ ‫فر ‌مهایـی ب ‌هغایـت سـاد ‌هتریم؛ بـرای نمونـه‪ ،‬اسـتفاده از‬
‫اسـت از بـرج ب ‌هجـای سـوختن‪« .‬سـاق پشـمالوی پـای‬ ‫فـرم ایمیـل در سرتاسـر داسـتان «شـرح افقـی جـدول»‪.‬‬
‫شـایدشناخت ‌هشـد ‌هترینویژگـینثـرشـهریار مندن ‌یپور‪،‬‬
‫آهنگیـن و شـاعرانه بـودن آن باشـد و ایـن شـهرت را هـم‬
‫بیشـترمدیـونداسـتان«شـرقبنفشـه»اسـت؛امـانکتۀ‬
‫جالباینجاست کهدر اینیازدهداستان کمترم ‌یتوان‬
‫نثـرشـاعرانۀاورادیـدوبـهغیـراز همـانتک ‌ههـایذهنـی‬
‫روایـت داسـتان صنوبـر و زن خفتـه‪ ،‬دیگـر خبـری از آن‬
‫نـوعنـگارشنیسـت‪.‬البتـهتک ‌ههـایعاشـقانۀزیـادیدر‬
‫داسـتا ‌نهاوجـوددارد‪،‬امـااینجـامقصـودنثـریکپارچـهو‬
‫کلیداستا ‌نهاست‪.‬نکت ‌های کهبیشاز ویژگ ‌یهاینثر‬
‫در داسـتا ‌نهایاینمجموعهبهچشـمم ‌یآیدانتخاب‬
‫واژگاناسـت‪.‬دایـرۀواژگانـیمندن ‌یپـور در اینمجموعه‬
‫بـاآثـارقبلـیاو کـهمتناسـبباموضـوع‪،‬سرشـارازرن ‌گها‬