Page 277 - Aardrijkskunde Vakstudie 2_20142015

- Praten in termen van achterstand komt soms denigrerend over, bv. ze koken nog
op houtvuurtjes, beter is ‘er wordt gekookt op houtvuurtjes’. Hetzelfde geldt voor
primitief tegenover ambachtelijk of traditioneel.

 Vermijden van een polariserende voorstelling van de culturele verhoudingen

Handboeken schetsen nog al te vaak een beeld van een biculturele samenleving, waarin
wij staan tegenover zij, waarin onze gebruiken niet te vereenzelvigen zijn met die van hen,
en waarin wijken van autochtonen naast vreemdelingenbuurten liggen. Zo’n tweedeling
camoufleert elke vorm van nuance. Er is geen aandacht voor de verschillen binnen die
grote groep anderen. Turken en Marokkanen worden over dezelfde kam geschoren en
van Berbers of Arabieren is er al helemaal geen sprake. Verder leeft er in het denkkader
niemand tussen twee culturen in. Na al die jaren blijven gastarbeiders gastarbeiders, en
Belgen Belgen. Dat culturen onderhevig zijn aan veranderingen, en dat er ook verschillen
zijn binnen al die afgebakende culturen blijft buiten beeld.

 Vermijden van het wij-perspectief

Terwijl we het vijftig jaar geleden hadden over het blanke ras, waartoe wij behoren, wijzen
we nu op cultuurelementen die ons wat vreemd voorkomen, opschriften die we niet
begrijpen, gebouwen waarvan we de functie niet goed kennen en andere gebruiken dan
de onze. Dergelijke teksten betrekken niet alle leerlingen bij de lesinhoud. Ze spreken
alleen de autochtone leerlingen aan, niet de kinderen wiens ouders of grootouders naar
België migreerden. Om van alle leerlingen wereldburgers te maken zal het nodig zijn om
de evidentie van het wij-discours te verlaten.

 Bestrijden van elke vorm van discriminatie

Racisme en xenofobie zijn termen die de handboeken wel gebruiken, maar enkel
toepassen op samenlevingen in andere landen. In de Belgische context wordt er nergens
melding gemaakt van vreemdelingenhaat of racisme. Aannemen dat België een
multicultureel land is, betekent niet alleen pleiten voor meer integratie-inspanningen van
jonge migranten, maar ook erkennen dat er wel degelijk gediscrimineerd wordt in onze
samenleving. In deze context is het problematisch dat de samenleving in de meeste
handboeken nog steeds als monocultureel wordt beschouwd, met slechts her en der
kleine lapjes multiculturaliteit, met name in bepaalde buurten van onze steden. Op die
manier worden immers niet alle leerlingen uitgedaagd om medeverantwoordelijk te zijn
voor een verdraagzame samenleving waarin elke vorm van discriminatie, eender waar,
totaal onaanvaardbaar is.

 Verwerpen dat samenleven van verschillende culturen leidt tot spanningen

Conflicten moeten niet doodgezwegen worden, maar geplaatst in een breder kader van
socio-economische achterstelling en discriminatie. De leerling een vertoog aanbieden
waarin de andere de zondebok is voor al het onheil in de wereld, is veel gemakkelijker dan
duidelijk maken dat samenlevingsproblemen complex in elkaar zitten.

1 AA VS 2 277 © 2014 Arteveldehogeschool