Page 33 - หนังสือประวัติศาสตร์ชาติไทย ม.ปลาย

23


พุทธเจาและพระขีณาสพชื่อวา “พระวิสุทธิเทพ” พระมหากษัตริยในสังคมไทยทรงมีลักษณะของ
ั
ิ
เทพ 3 ประเภทนี้ คือ สมมติเทพ อุปบติเทพ และวสุทธิเทพอยในองคเดียว ทงนี้ไดรวมเอาเทพ
ั้
ู
็


ิ
ี่
ชั้นสูงในศาสนาพราหมณฮนดูเขาไวดวย ดังทสะทอนใหเหนจากแนวคิดเรื่องสมมติเทพหรือ
สมมติเทวดา และในบริบทแวดลอมอื่น ๆ นอกจากนั้น พระมหากษัตริยไทยยังทรงเปนมหาสมมติราช
ขัตติยะ และราชา ดังปรากฏคําอธบายในหนังสือไตรภูมพระรวงของพระเจาลิไทซึ่งแตงขึ้นใน
ิ
ิ
ั้
ั



สมัยสุโขทัยวา “อนเรียกชื่อมหา สมมติราชนั้นไซร เพราะวาคนทงหลายยอมตั้งทานเปนใหญแล

อนเรียกชื่อขัตติยะนั้นไซร เพราะวาคนทงหลายใหแบงปนไรนาเขาน้ําแกคนทงหลายแล
ั

ั้
ั้

อนเรียกชื่อวาราชานั้น เพราะทานนั้นถูกเนื้อ พึงใจคนทงหลายแล” สวนในโลกทปสารแตงโดย
ี

ั
ั้
พระสังฆราชเมธังกร ซึ่งเปนครูของพระเจาลิไทยกลาววา “นามราชา เพราะปกครองบคคลอน ๆ
ื่

ุ
โดยธรรม โดยเที่ยงธรรม” ประการที่สาม แนวคิดความสัมพันธระหวางบิดา - บุตร อันเปนแนวคิด
พื้นเมืองดั้งเดิมที่เนนความสัมพันธใกลชิดระหวางผูปกครองกับผูใตปกครอง ซึ่งตางไปจากสังคมที่ม ี

ั
วรรณะ นับไดวาเปนความเขมแข็งของวฒนธรรมการปกครองในระบบกษัตริยของไทยที่สามารถ

ดํารงสืบตอมาไดจนปจจุบน แนวคิดทง 3 ประการนี้แสดงคติความเชื่อเรื่องสถานะขององค
ั้
ั
ิ
พระมหากษัตริยที่ผสมผสานกัน พระมหากษัตริยไทยนับแตอดีตมไดทรงดํารงพระองคเปนเฉพาะ
องคอวตารแหงพระผูเปนเจาของศาสนาพราหมณฮินดูหรือเปนผูบาเพ็ญบญบารมเฉพาะพระองค

ุ
ี
ํ
แตยงทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ เชนเดียวกบบดาผูดูแลบตรดวย พระราชภาระหลักของ
ั
ุ
ิ
ั
ี
ิ
พระมหากษัตริยอนเปนพื้นฐานตามคติพราหมณฮนดูม 4 ประการ คือ 1) พระราชทานความ


ั

ยุติธรรมอันเปนระเบยบสากลของผูปกครองหรือผูนําทจะตองสรางหรือออกกฎหมายเพื่อใหเกด

ี
ิ
ี่
ุ
ความยติธรรม 2) ทรงรักษาความยุติธรรมนั้น ๆ อยางเครงครัด 3) ทรงรักษาพระศาสนาและ
ั

ประชาชน 4) ทรงสรางความผาสุกแกประชาชน นอกจากนั้นพระมหากษัตริยยงทรงดํารงหลัก

ราชธรรมในพระพุทธศาสนา ไดแก ทศพิธราชธรรม 10 ประการ สังคหวตถุ 4 ประการ และ
ั
ุ
จักรวรรดิวัตร 12 ประการ เมอประสานกับลักษณะวัฒนธรรมการปกครองแบบบิดา - บตรแลว
ื่
จึงเปนเหตุใหพระมหากษัตริยในประเทศไทยมีพระราชสถานะอันสูงสงควรแกการยกยองสรรเสริญ
ั
ี
ั
ั
ยิ่ง ในสมัยกรุงสุโขทย ความสัมพันธระหวางพระมหากษัตริยกบประชาชนมความใกลชิดกนมาก
พระมหากษัตริยทรงดูแลทุกขสุขของประชาชนดังบิดาดูแลบุตร ดังปรากฏบันทึกในศิลาจารึกหลัก

ี่
ั
ี่
ท 1 ของพอขุนรามคําแหงมหาราช ทสําคัญมากกคือวฒนธรรมการปกครองในระบบกษัตริยนั้น
็
เปนการปกครองโดยมีมนุษยธรรม จารึกสุโขทัยหลักที่ 38 วัดพระมหาธาตุ - วัดสระศรีพุทธศักราช
1940 วา พระมหากษัตริยแหงกรุงสุโขทัย “จักใครขัดพระราชสีมานี้ดังมนุษยธรรม (อยาง) พระยา
ั
รามราช” คือ กษัตริยในกรุงสุโขทยไดปกครองประชาชนอยางมมนุษยธรรมเชนเดียวกบพอขุน
ั
ี

ั
รามคําแหง กษัตริยแหงกรุงสุโขทัยเอาพระราชหฤทยใสไพรฟาขาแผนดินของพระองคดังปรากฏ
ั
ิ
หลักมนุษยธรรมในไตรภูม พระรวงวา “รูจักผิดแลชอบ แลรูจักที่อนเปนบาปแลบุญ แลรูจัก
