Page 24 - torca
P. 24

24    Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017                                                                         tagħrif/ittri



               Ommijiet responsabbli... bis-serjetà jew!                                           Il-Malti llum



                                                                      mijiet responsabbli.
                                                                        Fejn se naslu f’dan il-paj-  F’liema qagħda jinsab? (69)
                                                                      jiż?  Mela omm drogata tis-
                                                                                                                                        aNtON f. attarD
                                                                      ta’  trabbi  lil  uliedha  sew?
                                                                      Me la  omm  li  qed  tabbuża,
                                                                      anki  jekk  għaddejja  minn
                                                                      programm  tista’  tkun  iffu-
                                                                      kata  fuq  it-tarbija  mija  fil-
                                                                      mija? Nafu biżżejjed x’ġara
                                                                      f’pajjiżi oħra lil diversi trabi
                                                                      li  l-ġenituri  tagħhom  kienu
                                                                      qed  jabbużaw  mid-droga.
                                                                      Smajna biżżejjed b’diżgrazz-
                                                                      ji li seħħew.
                                                                        Ma  naqbilx  lanqas  ma  li
                                                                      qal  id-direttur  li  tfal  pos-
                                                                      thom mal-omm.
                                                                        Idealment hekk hu, imma
                                                                      mhux  meta  qed  tabbuża
                                                                      mid-droga.  Din  ma  ġabitx
                                                                      rispett  lejn  it-tarbija  meta
                                                                      kienet fil-ġuf, mument meta
                                                                      kellha bżonn ħafna protezz-
                                                                      joni,  kif  se  ġġib  rispett  lit-
              Sur Editur                  Id-Direttur  tal-Caritas  ġie   tarbija  meta  tkun  qed  tik-
                Bqajt b’ħalqi miftuħ naqra   kwo tat jgħid li nisa li jkunu   ber?  Jien  naqbel  li  f’dawn
              l-artiklu  li  kien  hemm  fil-  tqal u li jkunu qed jabbużaw   il-każijiet, tinħareġ ordni ta’   Ċertu kliem maskil     inkella bl-alif-hamza, li fil-
              paġna  ta’  quddiem  ta’  IT-  mid-droga u li jkunu fuq il-  ħarsien għat-tfal.      maħsub femminil!           Malti ma jinkitbux. Dan il-
              TORĊA tal-Ħadd li għadda.    methadone, huma ukoll om-                   TARBIJA                                kliem  ukoll  huwa  kollu
                                                                                                     Illum niddedikaw dan l-  maskil.
                                                                                                   artiklu lil dawk li jiktbu l-  għama,  eż.  bqajt  fil-
               Il-każ Bulloch u l-ommijiet responsabbli                                            aħbarijiet  ta’  ONE  Telev-  għama, għana, eż. il-għana
                                                                                                   sion u lil dwk ta’ l-istazz-  Malti.,  singulattiv:  għanja;
               Sur Editur,                sijiet  dwar  dak  li  qalet  il-  bla  kliem.  Qed  nirreferi   jonijiet  l-oħra  li  jikkup-  għana,  eż.  għandu  għana
                 Ftit  tal-ġimgħat  ilu  biss,   Caritas  lil  IT-TORĊA  dwar   għall-effetti  fuq  it-tarbija   jawhom.      kbir,  i.e.  gid  kbir;  għata,
               omm  Awstraljana  ingħatat   ommijiet  bi  trabi  li  jkunu   mid-droga li tkun qed tieħu   Nibdew bil-prinċipju. Fil-  għata tas-suf,  għaxa – sin-
               sentenza  ta’  tmien  snin   fuq il-methadone.         l-omm.  L-idea  tiegħi  hi  li   Mal ti, l-aktar dak semitiku,   gulattiv:  għaxja,  i.e.għaxja
               ħabs. Dan għax qatlet it-tifel   Nifhem u naqbel li dawn   biex  nerġa’  nafdalhom  it-  il-kliem li jispiċċa bil-kon-  ta’ lejla, għeja – singulattiv:
               tagħha  ta’  11-il  xahar.  Miet   l-ommijiet iridu l-għajnuna.   tarbija,  irridu  inkunu  aktar   sonati huwa maskil, dak li   għejja,  il-għeja  filiġni  u
               minħabba  feriti  f’moħħu.     Li nħalli tfal magħhom, anki   minn  ċerti  li  ħarġu  mill-  jispiċċa  bil-vokali  “a”  hu-  mbagħad  qabditni  għejja
               Ommu kienet tabbuża minn   immedjatament  wara  li  jo-  vizzju  u  stabbilixxew  ruħ-  wa femminil.           kbira.  għera,  eż.  il-għera
               diversi  tipi  ta’  drogi.  Ftit   ħor ġu  mill-vizzju  tad-dro-  hom.                Hemm  xi  eċċezzjonijiet.   ikraħ wisq fix-xitwa.  Għa-
               jiem  ilu  biss,  f’Johnstwon   ga,  għalija  tqajjem  ħafna   Min  se  jiddetermina  jekk   Dan  il-kliem  li  ġej  hu  fil-  ta  u  għera  m’għandhomx
               tarbija instabet li mietet bil-  domandi.              hemmx  riskji  jew  le.  Fuq   femminil:                singulattiv.
               għatx  u  bil-ġuf.  Il-ġenituri   Nafu  li  min  ikun  drogat   kollox 16-il tarbija li ommi-  Lista “a”:        Iżjed:  dagħa,  id-dagħa
               tagħha  mietu  ftit  qabel  ak-  ikun qed jaħseb fih innifsu.   jiethom kienu jieħdu d-dro-  art, belt, għajn, id, omm,   ikrah,  singurlattiv:  dagħ-
               tarx b’overdose ta’ droga.   Kif jista’ jaħseb fil-bżonnijiet   ga,  hu  ammont  li  jħassbek   qalb,  ras,  ruħ,  sieq,  xemx,   wa;  ħafa  jew  ħefa,  il-ħafa
                 B’dawn f’moħħi ma jis tax   tat-tarbija?             għal dan il-pajjiż.          żaqq,                      kien  komuni  ħafna  dari;
               ma jsirux għadd ta’ mistoq-  Dak li qalet l-omm ħallieni              BULLOCH         Lista “b’, bit-t-marbuta:  ħala  jew  ħela,  eż.  għalfejn
                                                                                                     bint,  ħamt,  ilħit,  ħtint,   dan il-ħala kollu? ħama jew
                                                                                                   tint, widint.              ħema,  eż.  il-ħema  tal-bir
               L-ikel tat-tfal u kapijiet iqallbu fil-basktijiet                                     Lista “c”: Ismijiet proprji   jinten;    ħara,  singulattiv
                                                                                                   ta’ nisa fil-vokattiv:     ħarja,  kulħadd  jaf  li  l-ħara
                                                                      B’hekk se nedukaw il-ġeni-     Vitor, Vitorin, Marinton,   jinten;  ħasa,  singulattiv
                                                                      turi?  Ma ratx din l-effett li   Manann, Severin, eċċ.  ħasja,  ilma,  eż.  ilma  maħ-
                                                                      dan  jista’  jkollu  fuq  dak  it-  Jista’ jkun hemm oħrajn.  muġ; kera, singulattiv kirja,
                                                                      tifel?  Lill-ommijiet  tiġbdil-  Fil-Malti wkoll hemm xi   eż.  il-kera  għoli,  indħalt
                                                                      hom l-attenzjoni trid u mhux   kliem li taħsbu jispiċċa bil-  għal  kirja  għolja;  nida,  eż.
                                                                      tperreċ ir-ritratt onlajn. Nis-  vokali  “a”  imma  fil-fatt   waqa’ ħafna nida, singulat-
                                                                      ta’  nimmaġina  imbagħad     ikun jispiċċa bil-konsonan-  tiv  nidja,  ragħa,  eż.  ma  ji-
                                                                      x’intqal!                    ti  “għ”.  Kliem  bħal  dan   stax  isir  ragħa  f’dan  ix-
                                                                        Għamlet sew IT-TORĊA li    huwa kollu maskil.         xagħri; safa, is-safa tar-ruħ
                                                                      qabdet   din   il-kwistjoni.   Nomi Kollettivi – singu-  mid-dnub;  sifa,  eż.  is-sifa
                                                                      Għalkemm mill-kummenti li    lar  maskil,  għalkemm  if-  jinġabar  għalih;  sema,  eż.
                                                                      rajt ġiet ġudikata wisq dik l-  issru plural:           is-sema  kaħlani;  wita,  eż.
                                                                      omm li tat tuffieħa u karottu   qara’,  raba’,  eż.  raba’   wita  immens,  singulattiv
                                                                      lil binha. Ma nara xejn ħażin   saqwi,  xema’, wiża’, żara’,   witja,  eż.  witja  mmensa;
               Sur Editur                  magħhom it-tfal.           li tfal jingħataw jieklu frott u   żeba’.               żina, singulattiv żinja, żina
                 Ippermettili  ftit  spazju   Ma  qbilt  xejn  ma’  dik  il-  ħaxix.  Naħseb  li  hemm   Singulattivi: qargħa, xem-  ta’ darba.
               biex  nikkummenta  fuq  il-  Kap ta’  Skola li ħadet ritratt   lunches li huma ħafna agħar.  għa, wiżgħa, żargħa, żebgħa   Nomi  verbali:  dagħa,
               kwistjoni  ta’  ikel  li  jieħdu   u  xandritu  ma’  sħabha.            GAULOS      – singular femminil.       għama,  għana,  għeja,  għe-
                                                                                                     Nomi Verbali – singular   ra,  ħafa,  ħala,  ħara,  ħasa,
                                                                                                   maskil, jitqiesu bħan-nomi   kera, nida, ragħa, safa, żi na.
              Nittrattaw il-kwistjoni tal-lunches fl-iskejjel                                      kollettivi.                  Nomi  kolletivi:  għana
                                                                                                     biża’, naqa’, wisa’, żeba’.   (singulativ: għanja), għaxa
               Sur Editur,                hemm  għadd  kbir  ta’  tfal   hom  jaraw  eżattament  ix-  Nota:  naqa’,  tixrib  tal-  (singulattiv:  għaxja),  sifa,
                 Bħala   edukatur   bqajt   minn nazzjonijiet differenti.    xogħol  li  qed  isir.  Skola  li   ħwejjeg għall-ħasil.  (singulattiv sifja).
               skan tat b’dak li allega l-Kap   Skola  li  fiha  isir  ħafna   minkejja  l-isfidi  li  għandha   Singulattvi:   beżgħa,   Nomi singulari: ilma, pl.
               Eżekuttiv  ta’  FSWS,  Alfred   xogħol u ta’ dan nirringraz-  fosthom dik ta’ nuqqas kbir   naqgħa, wesgħa, żebgħa  -   ilmijiet,  għata,  ħama  jew
               Grixti.  Mela s-Sur Grixti ma   zja  lill-Kap  tal-Iskola.  Fl-  ta’  spazju,  qed  jirnexxilha   singular femminil.  ħema,  sema,  pl.  smew-
               jafx bil-ħidma li qed issir fl-  opinjoni  tiegħi  naħseb  li  l-  tibqa’  miexja  ’l  quddiem   Kliem ieħor ikun jispiċċa   wiet.
               iskola primarja ta’ San Pawl   FSWS qabel jaqbdu u jattak-  f’dik li hi edukazzjoni.  bil-konsonanti  “j”,  “w”,               (Jissokta)
               il-Baħar. Din hi skola li fiha   kaw  kap  ta’  skola,  għand-       KARROTTU
   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29