Page 296 - ตำราเคมีอินทรีย์ [Jadsada Ratniyom]

268 เคมีอินทรีย์ (Org. Chem.)

ี
ี
ตัวอย่างที่ 6.7 | การเขียนสารผลิตภัณฑ์จากปฏิกิริยา SN2 กรณีมสเตอริโอเคม (ต่อ)

หมู่ CH3 จะชี้ขึ้นเหมือนเดิม

จุดที่มีการกลับคอนฟิกุเรชัน

จากอัตราการเกิดปฏิกิริยาแบบ SN2 ขึ้นอยู่กับทั้งอัลคิลเฮไลด์และนิวคลีโอไฟล์ ซึ่งถ้า
ใช้นิวคลีโอไฟล์ที่แรงก็จะเกิดปฏิกิริยาได้ดี (ทบทวนความแรงของนิวคลีโอไฟล์ได้จากบทที่ 5) จึงเกิด

คำถามขึ้นว่าแล้วอัลคิลเฮไลด์จะส่งผลต่ออัตราเร็วของปฏิกิริยาหรือไม่ จากการศึกษาพบว่าเมื่อ
ใช้อัลคิลเฮไลด์ต่างชนิดกัน (1°, 2°, หรือ 3° อัลคิลเฮไลด์) ก็จะส่งผลต่ออัตราเร็วของปฏิกิริยา กล่าวคือ
เมื่อหมู่แทนที่ R ที่อยู่รอบคาร์บอนอะตอมที่ติดกับ leaving group มีจำนวนเพิ่มขึ้นก็จะทำให้
อัตราเร็วของปฏิกิริยาที่เกิดผ่านกลไกแบบ SN2 นี้ช้าลง อัตราเร็วของอัลคิลเฮไลด์ต่างชนิดกันใน

ปฏิกิริยาการแทนที่ด้วยนิวคลีโอไฟล์แบบ SN2 แสดงได้ดังนี้

อัตราเร็วของปฏิกิริยา SN2 เพิ่มขึ้น

สาเหตุที่ methyl และ 1° อัลคิลเฮไลด์เกิดปฏิกิริยาผ่าน SN2 ได้รวดเร็วเพราะคาร์บอนตำแหน่งที่
นิวคลีโอไฟล์จะเช้าชนนั้นไม่มีความเกะกะ นิวคลีโอไฟล์จะเข้าทำปฏิกิริยาได้ง่ายและสะดวกเพราะไม่มี

หมู่แทนที่ใหญ่ ๆ มาบดบัง (ภาพที่ 6.9, ซ้ายมือ) ส่วน 2° อัลคิลเฮไลด์จะเกิดปฏิกิริยาค่อนข้างช้า
เพราะมีหมู่แทนที่มาบดบังการเข้าทำปฏิกิริยาของนิวคลีโอไฟล์ (ภาพที่ 6.9, กลาง) ส่วนกรณีที่ใช้สาร
ตั้งต้นเป็น 3° อัลคิลเฮไลด์ จะไม่เกิดผ่านกลไกแบบ SN2 เพราะนิวคลีโอไฟล์จะต้องเข้ามาในทิศตรง
ข้ามกับ leaving group จะเห็นว่ามีหมู่ CH3 ถึงสามหมู่บดบังการเข้าทำปฏิกิริยาของนิวคลีโอไฟล์
ปฏิกิริยาจึงไม่เกิดผ่านกลไกแบบ SN2 ในกรณีที่ใช้สารตั้งต้นเป็น 3° อัลคิลเฮไลด์ ดังแสดงในภาพที่

6.9