Page 60 - РЕЛЕ ҲИМОЯСИ БЎЙИЧА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР

Yuqorida sanab o‘tilgan salbiy xolatlar yuzaga kelmasligi uchun ishlab

chiqarish nshootlari ichki qismida mikro iqlim ko‘rsatkichlarini odam organzimi

uchun qulay tarzda belgilash va doimiy tarzda nazorat qilish talab qilinadi.

Mavjud me’yoriy xujjatlar bo‘yicha ishlab chiqarish inshootlarida mikro

iqlim ko‘rsatkichlarining ruxsat etilgan va me’yoriy (optimal) ko‘rsatkichlari

qiymatlari keltirilgan.

Optimal mikroiqlim sharoitlari - uzok vaqt davomida ish faolitiyada odam

organzmiga tizimli tarzda ta’sir kursatuvchi ishlab chiqarish inshootlari ichki

mikro dlimining organizm me’yoriy funksional va issiqlik almashinuvi xolatlarini

termoregulyasiya zuriqish mexanizmlarisiz ta’minlay olishini ifodalaydi. Bu

ko‘rinishdagi xolat odam organizmi uchun ishlash davomida qulay xolatdagi

issiqlik almashinuvini xis kilish imkoni beradi va bu esa ishchilarning mexnat

qobiliyatining yuqori darajada bo‘lishiga olib keladi.

Ruxsat etilgan sharoitlar - ishlab chiqarish inshootlarida mavjud bo‘lgan

shunday mikro iqlim kursatkichlarini ifodalaydiki, bunda ushbu sharoitlarning

odam organizmiga uzok vakt davomida tizimli tarzda ta’sirida organizmda keskin

tarzdagi me’yoriy funksional o‘zgarishlarni keltirib chiqarmaydigan, organizmda

zo‘riqishli termoregulyasiya mexanizmlarini talab qilmaydigan, ya’ni odam

organizmning fiziologik imkoniyatlari darajasidan chiqib ketmaydigan ta’sirlar
tushiniladi. Bunday sharoitlarda mehnat qilayotgan odam organizmida

jarohatlanishlar yoki sog‘likning buzilish xolatlari kuzatilmaydi, biroq qisman
xolatlarda ishchilarning o‘zini yomon xis qilishlari va mehnat qobiliyatining biroz

susayishi kuzatilishi mumkin.
GOST 12. 1.005-88 buyicha «Ishlash soxasining xavosi. Umumiy sanitar-

gigienik talablar». Umumiy sanitar-gigienik talablar ishlab chiqarish inshootlarida

mexnat faoliyatining qiyinlik darajasiga bog‘lik xolatda, inshootda ortiqcha

issiqlikning miqdori va mavsumga qarab (yilning davrlari) optimal va ruxsat

etilgan mikro iklik ko‘rsatkichlarini ifodalaydi.

GOST ga muvofik tarzda yilning sovuqva o‘tish mavsumlari farqlanadi

(tashqi muxitning sutka davomidagi xavo xarorati o‘zgarishlari +10°C va undan

62