Page 59 - РЕЛЕ ҲИМОЯСИ БЎЙИЧА УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР
P. 59
o‘tilgan usullardan biri bo‘yicha tarqalishi yoki majmuaviy xolatda tarqalashi
kuzatiladi.
Ishlab chiqarish inshooti ichki qismida turli xil manbalardan tarqaluvchi
issiqlik inshootning ichki qismida mavjud bo‘lgan xavoning xarorati o‘zgarishiga
olib keladi. Yuqori darajada issiqlik ajraluvchi ishlab chiqarish inshootlarida
taxminan 2/3 kism issiqlik misdori nurlanish tarzida tarsaladi, deyarli solgan sismi
esa konveksiya xisobiga amalga oshadi.
Odam organizmi mexnat faoliyati davomida doimiy tarzda tashki muxit
bilan issiqlik almashinuvi sharoitida bo‘ladi. Organizmda me’yoriy fiziologik
jarayonlar kechishi uchun uning ichki organlarining xarorati domiy xolatda deyarli
bir xil xaroratda bo‘lishi (taxminan 36,6°C) talab kilinadi. Odam organizmining
doimiy xolatdagi xaroratni ta’minlay olish xususiyati termoregulyasiya
(issiqlikning idora qilinishi) deb ataladi. Odam organizmida termoregulyasiya
jarayoni xayot faoliyati birokxavoning ertikcha xarakatlanishi (elvizak) odam
organizmida shamollash bilan bog‘lik kasalliklar yuzaga kelish extimolligini
oshirishi mumkin.
Ishlash muxitida ishlab chiqarish inshooti ichki qismida mavjud bo‘lgan
mikro iqlimning doimiy tarzdagi me’yoriy ko‘rsatkichlarining o‘zgarishlari, ya’ni
xarorati ortib ketishi yoki xarorati pasayib ketish xolatlari ushbu muxitda
ishlayotgan odam organizmiga quyidagi ko‘rinishdagi salbiy ta’sirlar oqibatlarini
keltirib chikaradi:
Xaroratining ortib ketishi natijasida - odam tanasida ter ajralishi kuchayishi,
tuls urishi va nafas olish sekinlashishi, keskin xolsizlanish, bosh aylanishi,
qaltirashlarning yuzaga kelishi, birmuncha og‘ir xolatlarda esa - odam
organizmining issiqlik urishi xodisasi amalga oshishi kuzatiladi.
Ishlash muxitining mikro iklim xarorati pasayib ketishi natijasida ushbu
muxitda mexnat kilayotgan odam organizmida shamollash bilan bog‘lik
kasalliklar, Bo‘g‘imlarning surunkali shamollashi, muskullarning va boshqa
organlar tizimlarining shamollash kasalliklari yuzaga kelishi mumkin.
61
