Page 55 - ماهنامه شماره 23 برای فردا

‫شمار ٔهبیستوسوم‪54‬‬
‫آذر مـاه ‪1397‬‬

‫ایجـاد‪ ،‬اداره و رهبـری م ‌یشـود‪ ،‬نقشـی حیاتـی و مهـم‬ ‫مسیر توسعه با مسئولی ‌تپذیری‬ ‫از تخیلتا‬
‫م ‌ییابـد‪.‬وظیفـۀآنـاناز یـکطرفشناسـاییوتجزیهو‬ ‫شـهروندان آغـاز م ‌یشـود‪ ،‬بـا‬ ‫واقعیت؛‬
‫تحلیل مسـائل و مشـکلات و از طرف دیگر شناسـایی و‬ ‫مشـارکتآنـانشـکلم ‌یگیـردوبا‬ ‫اجتماع‬
‫اسـتفاده از فرص ‌تها‪ ،‬داشـت ‌هها و سـرمای ‌ههای انسـانی‬ ‫احسـاس تعلـق و مالکیت جمعی‬ ‫همیار یا‬
‫اجتمـاع همیـار اسـت کـه بازیگـران اصلـی ایـن فراینـد‬ ‫انسـجام و تـداوم م ‌ییابـد‪ .‬ا گـر‬ ‫باهمستان‬
‫بـه شـمار م ‌یرونـد‪ .‬در جریـان شـک ‌لگیری و فعالیـت‬ ‫ازجملـه اهـداف توسـعۀ پایـدار‪،‬‬ ‫چگونهشکل‬
‫اامیـج ‌یتینامنباهعدـاودیاهـماسکیایانمسـ ِدسـنـیازیمشـااهس‌ـنرودنهتداکـی آنه آ‌نگشـهااکهـمیلیمسوـتر‌یگمجیـرب‌ریـدۀشـوعو ادمر‪.‬لتـقِـدرای‬ ‫فقرزدایـی و توسـعۀ اجتماعـی و‬ ‫شهرزادذوفن‬ ‫م ‌یگیرد؟‬

‫فرهنگـی باشـد‪ ،‬ایـن مهـم بایـد بـا‬ ‫تسهیلگر و فعال‬ ‫مشارکݡتمردمی‪،‬‬
‫حفظتوازنوتعادلبیناجتماع‪،‬‬ ‫اجتماعی‪1‬‬ ‫سرمایۀاجتماعیو توسعه‬

‫ایـن فضـای گف ‌توگـو و مشـارکت اسـت کـه شـهروندان‬ ‫اقتصـاد و محی ‌طزیسـت همـراه‬ ‫‪1 .1‬مؤسسسازمانمرد ‌منهادمهرپویانسبزاندیشه‬
‫گحوـنالگمونـسِـیائافـل اکاجرتهمامعـیـاریاونحویاتـهمینزنوعـدگاین‬ ‫بـا دیدگا ‌ههـا و‬ ‫شـود و مداخلـه و مشـارکت شـهروندان و سـازما ‌نهای‬
‫خـوددر طـرحو‬ ‫مرد ‌منهـاد (یـا ب ‌هاختصـار سـمن) در کنـار بخ ‌شهـای‬
‫آشـنا م ‌یشـوند و گف ‌توگـو‪ ،‬مـدارا و مشـارکت را تمریـن‬ ‫دولتـی و خصوصـی‪ ،‬ضـروری و اجتنا ‌بناپذیـر بـه نظـر‬
‫م ‌یکننـد‪ .‬در ایـن سـفر اسـت کـه بـذر اعتمـاد کاشـته‬ ‫م ‌یرسـد‪ .‬در دنیـای کنونـی‪ ،‬بهبـود‪ ،‬ترویـج و پیشـبرد‬
‫م ‌یشـود و رشـد و نمـو م ‌ییابـد و شـبک ‌های از ارتباطـات‬ ‫بهداشـت‪ ،‬آمـوزش‪ ،‬صلـح‪ ،‬الگوهـای مسـئولانۀ تولیـد و‬
‫پدیـدم ‌یآیـد کـهباعـثشـک ‌لگیریسـرمایۀاجتماعیو‬ ‫مصـرف‪ ،‬حفـظ محی ‌طزیسـت و حتـی کاهـش نابرابـری‬
‫تقویـت آن م ‌یشـود‪.‬‬ ‫و توزیـع عدالـت اجتماعـی بـدون همراهـی و مشـارکت‬
‫سـرمایۀ اجتماعـی نوعـی ظرفیـت و جوهـر اجتماعـی‬ ‫آ گاهانـه و مسـئولانۀ شـهروندان و نهادهـای جامعـۀ‬
‫اسـت کـه هماهنگـی و همـکاری را در جامعـه و گـروه‬ ‫مدنیامکا ‌نپذیرنیست‪.‬در ایننوشتار تلاشم ‌یکنیم‬
‫تسـهیل م ‌یکنـد و موجـب ارتبـاط و مشـارکت بهینـۀ‬ ‫ب ‌هاختصـار بـه نقـش اجتمـاع همیـار یـا باهمسـتان‬
‫اعضـایاجتمـاعم ‌یشـود کـهدر نهایـتمنافـعمتقابـل‬ ‫(‪ )Community‬در مسـیر توسـعه بپردازیـم‪.‬‬
‫آنـان را تأمیـن خواهـد کـرد (‪ .)1995,Putnam‬امـروزه‪،‬‬ ‫یپـای باه‌شنمیـاسزـتواپنیاسـ‌شفـرت‪ .‬تِوض تسـوعسـۀعاهجتومـجـاوعدهامجیتـامرـابـعه تهالمیـارش‬
‫در میانمفاهیماصلیتوسـعه‪،‬سـرمایۀاجتماعییکی‬
‫ازاصل ‌یترینعواملتوسعۀسیاسیواجتماعیقلمداد‬ ‫دجارامیـعـ ِیی(بمرـناادم ‌هیریوزان ‌یسـشـاندیه)بـاراطایل تقولمیـ ‌ید اشنــووادعتـاسـظررمفاییـه وت‬
‫م ‌یشـود‪.‬حالاهمیتونقشسـازما ‌نهایمرد ‌منهاد‬
‫در شـک ‌لگیری و تقویـت ایـن مهـم بیشـتر روشـن‬ ‫شـهروندان را بـرای بهبـود کیفیـت زندگ ‌یشـان افزایـش‬
‫م ‌یشـود‪ .‬سـم ‌نها بسـتری فراهـم م ‌یآورنـد کـه در آن‬ ‫دهـد (‪ .)9 :2011 ,Green & Haines‬ایـن نـگاه بـه‬
‫اوعتسمیاادسـ‪ ،‬تیع‪،‬اپملیاونتد‪،‬هـماشـیاارکجتتمماعـدن ِییغفیررهرنسـگمییو‪،‬ابجختمشـاعشی‬ ‫توسـعه از پایین به بالا و مبتنی بر اجتماع همیار اسـت‬
‫(‪ .)Community-based‬ایـن رویکـرد توسـع ‌ها ِی‬
‫و روحیـۀ کار داوطلبانـه‪ ،‬معاشـر ‌تها و دوسـت ‌یها و‬ ‫اجتما ‌عمحـور بـه تغییـرات مثبـت در سـاختارهای‬
‫رعایـت عدالـت بیشـتر رشـد م ‌یکنـد و تقویـت م ‌یشـود‪.‬‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬سازمانی و فیزیکی اجتماع اشاره‬
‫افراد به «دیگری» و زندگی فراتر از زندگی شخصی و نفع‬ ‫دارد کههمباعثبهزیستیاعضام ‌یشودوهمتوانایی‬
‫شخصیتوجهم ‌یکنندودر راهخیروبهزیستیعمومی‬ ‫آنانرادر بهدست گرفتنسرنوشتوآیند ‌هشانتقویت‬
‫گامبرم ‌یدارنـد‪.‬در مشـارکتبـاسم ‌نهاسـت کهسـطح‬ ‫م ‌یکنـد‪.‬ایـنفراینـدشـاملتلا ‌شهای گونا گونیاسـت‬
‫آ گاهـیاجتماعـیوهمـکاریشـهروندانارتقـام ‌ییابـد‪،‬‬ ‫کـه خـود شـهروندان‪/‬اعضا در درون اجتمـاع همیـار و‬
‫هویـت اجتماعـی آنـان بسـ ‌طیافت ‌هتر م ‌یشـود‪ ،‬اتحـاد و‬ ‫بـا مشـارکت در سـازما ‌نهای مرد ‌منهـاد آن را رهبـری و‬
‫همبستگی بیشتری میان آنان شکل م ‌یگیرد و حرکت‬ ‫هدایـت م ‌یکننـد‪ .‬در ایـن راسـتا مشـکلات شناسـایی‬
‫از «مـن»بـه«مـا»تبلـور م ‌ییابـد‪.‬در ایـنحیناحسـاس‬ ‫و تعریـف م ‌یشـود‪ ،‬را ‌هح ‌لهـا مطـرح و اصالح م ‌یشـود‬
‫تبـعهلـی ِکق(دی‪g‬گـ‪n‬ر‪i‬و‪g‬ب‪n‬ه‪o‬س‪l‬ـا‪e‬زم‪b‬ا‪f‬ن‪o‬وا‪se‬جت‪n‬م‪e‬ا‪S‬ع)هخومردابهیـاشـنتاریمن ‌یمشـسـویدر‬ ‫و توسـعه م ‌ییابـد‪ ،‬منابـع لازم بـرای رفـع مشـکلات‬
‫شناسـایی و جـذب م ‌یشـود و فعالی ‌تهـا و اقدامـات‬
‫و احسـاس مالکیـت جمعـی (شـورایی) شـکل م ‌یگیـرد‬ ‫مناسـب برنام ‌هریـزی و اجـرا م ‌یگـردد‪.‬‬
‫و تقویـت م ‌یشـود؛ ب ‌هطـوری کـه دیگـر نم ‌یتواننـد بـه‬ ‫ضـرورتشـک ‌لگیریورشـدایـننـوعرویکردتوسـع ‌ها ِی‬
‫سرنوشتخود‪،‬سازمانوجامعۀخودب ‌یاعتناباشند‪.‬‬ ‫اجتما ‌عمحـور در جوامـعامروزیدلایلمتعـددیدارد‪،‬‬
‫در واقع آنان ب ‌هدلیل «تصویر مشـترکی» که برای خود و‬ ‫ازجملـهنابرابـریروزافـزون‪،‬خودکفانبـودنخانواد ‌هها‪،‬‬
‫خودترسیم کرد ‌هاندباهمه ‌مپیمانم ‌یشوند‬ ‫اوجبـتراما ِیع‬ ‫انسـجام و‬ ‫جغرافیایـی و نبـود‬ ‫پهرامکبنسدـگـتگییموحلنـهاییتـوًا‬
‫تحقـق آن مسـئولیت م ‌یپذیرنـد و مشـارکت‬ ‫برنام ‌ههـای‬ ‫ناتوانـی دول ‌تهـا و‬
‫م ‌یکننـدوبخـشدولتـیوخصوصـیرانیـزبـههمکاری‬ ‫ضعیـف آ ‌نهـا بـرای کاهـش نابرابـری و فقـر در اجتمـاع‬
‫فرام ‌یخواننـد‪.‬‬ ‫بـهدلایلـینظیـرنا کارآمـدی‪،‬ب ‌یکفایتـی‪،‬فسـاد‪،‬ضعـف‬
‫حـالا گـربخواهیـمبهاینپرسـشپاسـخدهیـم کهچرا‬ ‫بنیۀ اقتصادی‪ ،‬رویکردهای تبعی ‌ضآمیز و رشـد سـریع‬
‫نقش شـهروندان و سـرمایۀ اجتماعی‪ ،‬با وجود اهمیت‬ ‫خانواد ‌ههـا و محل ‌ههـای آسـی ‌بپذیر در مناطـق کـم‬
‫زیـاد آن‪ ،‬در رونـد تغییـر و توسـعه نادیـده انگاشـته و در‬ ‫درآمد شهری و در نتیجه ایجاد پدیدۀ حاشی ‌هنشینی‪/‬‬
‫نتیجـه تضعیـف شـده اسـت‪ ،‬م ‌یتوانیـم بـه دلایـل زیـر‬ ‫زاغ ‌هنشـینی‪ .‬از ایـن روسـت کـه مـردم و سـازما ‌نهای‬
‫اشـاره کنیم‪:‬‬ ‫مرد ‌منهـاد کـهنماینـدۀآناناسـتوب ‌هدسـتخـودآنان‬