Page 8 - ماهنامه شماره 23 برای فردا

‫‪7‬‬

‫شـخصیتی منشـی کـه در فرزنـد خودتـان یافتیـد‬ ‫آمـن‌واهرـادنبـمر ای‌پسـراسـیسمموکـفهقیاـصتا ًلبـارسـنمخی‌آمونریـشـمیوشهـیـخچ‌گصایته ازی‬ ‫آتشپرید‪،‬روز سـیزدهفروردینرابایددر دامنطبیعت‬
‫بپروریـد‪.‬‬ ‫تـو براسـاس موفقیـت اسـت یـا بـر اسـاس رضایـت‪.‬‬ ‫بـه سـر بـرد‪ .‬ای ‌نهـا حکـم اخالق و قانـون نیسـت‪ ،‬بلکـه‬
‫بسـیاری از آن‌هـا در سـی سـالگی یـا حتـی بعـد از‬ ‫حکـم عـادات و رسـوم اجتماعـی اسـت کـه مختـص مـا‬
‫اکفینریزـنن‌مهدـ‪.‬امـانمعکنا‪،‬تمــمولی ًاخبـصگوودمـاصکــًانهتاملاهز‌یفکمنایـت‌سـسمـاالیتـگدنیر‪ ،‬بسـدـنوهریآان‌ننهنکایـتوازودکـبـجههی‬ ‫آن نزدیـک پنجـاه سـالگی تـازه می‌فهمنـد کـه اهـل‬ ‫ایران ‌یهاست‪.‬قسمپنجمبایدهایزیبای ‌یشناخت ‌یاند‪،‬‬
‫برنام ‌هریـزی نـدارد؛ امـا ای ‌نهـا بایـد تا هف ‌تسـالگی به‬ ‫رضایـت بوده‌انـد و عمـری در راه موفقیـت کوشـش‬ ‫منبای ِداخلاقیدارمتابدنمولباسـمراهمیشـهپا کیزه‬
‫آن‌هـا القـا شـده باشـد‪ .‬هرگونه بی‌توجهی بـه این امور‬ ‫کرده‌اند‪ ،‬چه این موفقیت من به دسـت آمده باشـد‬ ‫نگـه دارم‪ .‬ایـن بایـ ِد اخلاقـی اسـت‪ ،‬چـون ا گـر بدنـم یـا‬
‫یـا تغافـل از ایـن امـور کـودک مـا را به‌صـورت خاصـی‬ ‫لباسـمتمیزنباشـد‪،‬بهشـماآزار م ‌یرسـد؛امااتوداشـتن‬
‫کـوک م ‌یکنـد و بعدهـا مـا هـر چقـدر تالش کنیـم‪ ،‬او‬ ‫و چـه بـه دسـت نیامـده باشـد‪.‬‬ ‫لبـاس و شـانه کـردن موهـا دیگـر بایـ ِد اخلاقـی نیسـت و‬
‫دیگـر از کوکـش بازنمی‌گـردد و همـان روشـی را در پـی‬ ‫بای ِدزیبای ‌یشـناختیاسـت‪.‬ششـمینمنبعهنجارگذار‬
‫فرزندان جبرا ‌نکنندۀ کاست ‌یهای‬ ‫اجتماعـیهـمبایدهایمصلح ‌تاندیشـان ‌هاند‪.‬بـهازای‬
‫می‌گیـرد کـه در ایـن هفـت سـال داشـته اسـت‪.‬‬ ‫والدیننیستند‬ ‫هـرهدفـی کـهفـردانتخـابم ‌یکنـد‪،‬برسـرهمۀوسـائط‬
‫بگارییزدناهـپاذیـیررمسـصیلدحنبـ‌تانهآدینشهـاندهفبهایـسـدتمن ‌دیآ‪.‬یدم‪.‬ثایا ًلنباهـیددهفا‬
‫تربیتمبتنیبراستدلا ‌لگرایییاتعبد؟‬ ‫آخریـن نکتـۀ مهمـی کـه لازم اسـت گفتـه شـود‬ ‫قبولـیدر دکتـریزبـانوادبیـانفارسـیاسـت؛پسباید‬
‫ایـن اسـت کـه فرزنـدان مـا نیامد ‌هانـد کـه جبـران‬ ‫کلیل ‌هودمنـه‪ ،‬گلسـتان و بوسـتان سـعدی‪ ،‬شـاهنامه‬
‫ممکـن اسـت گفتـه شـود توقـف همۀ امـور بر اسـتدلال‬ ‫کاسـتی‌های مـا را بکننـد‪ .‬ا گـر مـا بـه موفقیتـی‬ ‫فردوسیو‪...‬رابخوانی‪.‬ب ‌همحضصر ‌فنظر کردنازاین‬
‫ممکـن و مطلـوب نیسـت‪ .‬مطلـوب نیسـت‪ ،‬چـون‬ ‫نرسـیده‌ایم‪ ،‬قـرار نیسـت فرزندمـان آن را جبـران کند‪.‬‬ ‫هدفوانتخابهدفدیگر‪،‬تمامآنبایدهافروم ‌یریزد‬
‫اسـتدلا ‌لگرایی بـا توقـف هـر کنـش ارادی بـر اسـتدلال‬ ‫آنچـه در تربیـت فرزنـدان مـا مهـم اسـت ایـن اسـت که‬
‫متفاوت است و ممکن نیست چون استدلال مقدمه‬ ‫فرزندان باید از منظر آنچه خودشـان به آن نیاز دارند‬ ‫وبـرسـرسلسـله گزار ‌ههـایدیگـریبایـددرم ‌یآیـد‪.‬‬
‫و صورتـی دارد و شـاید بـا اشـکال «زنجیـرۀ ب ‌یپایـان»‬ ‫و از منظـر آنچـه خـود می‌خواهنـد تربیـت شـوند‪ ،‬نـه از‬ ‫یکیاز بزر ‌گتریناشتباهاتماایناست کهبایدیرابه‬
‫روبـ ‌هرو شـود‪ .‬از ایـن گذشـته‪ ،‬کـودک چنـدان قـوای‬ ‫منظـر آنچـه مـا بـه آن نیـاز داریـم و مـا می‌خواهیـم‪ .‬مـا‬ ‫تکعویدیـکنالنقما‌م‌یک‌ینکیـنیم‪.‬ما‪،‬یولنایسمـنتشـأکوهبخاچ ‌هسـهتاگباعـهادًیاننمبای‌یددانهناراد‬
‫شـناخت ‌یای نـدارد کـه تمـام جنب ‌ههـای اسـتدلال را‬ ‫راهـی را در زندگـی در پیـش م ‌یگیریـم و تـا جایـی کـه‬ ‫در تعارضبایدهایحقوقیوقانونیوبایدهایاخلاقی‬
‫دریابـد‪ .‬حـال جایـگاه «تعبد» کجاسـت؟ یکی از معانی‬ ‫بتوانیـم پیـش م ‌یرویـم؛ امـا نبایـد گمـان م ‌یکنیـم از‬ ‫بایـدجانـب کـدامبایـدرابگیرنـد‪ .‬کـدامبایـدفـدایبایـ ِد‬
‫تعبـد ایـن اسـت کـه ا گـر در فضـای خانوادگـی‪ ،‬عـادات‪،‬‬ ‫جایـی کـه خودمـان وا‌ماندیـم‪ ،‬فرزند‌مـان بایـد شـروع‬ ‫دیگـرشـودو کـدامبایـدنبایدفـدایبای ِددیگربشـود‪.‬ا گر‬
‫هنجارهـا و مناسـکی وجـود دارد کـودک هـم از ای ‌نهـا‬ ‫کنـد و بقیـ ‌هاش را او بـرود‪ .‬مـا در واقـع فرزندان را ادامۀ‬ ‫مـابـه کـودکاننشـانم ‌یدادیمبایدهـایاخلاقـیراباید‬
‫تأثیـر بگیـرد و بـرای او درونـی شـود‪ .‬چـرا این فـرض را در‬ ‫ا گزیستانسـیال خـود م ‌یدانیـم و ایـن خطـای بزرگـی‬ ‫در رأسهمـۀبایدهـادر نظـربگیـریوبایدهـایاخلاقـی‬
‫نظر نم ‌یگیریم که ممکن است کودکی هم در آینده به‬ ‫اسـت‪ .‬فرزنـد ب ‌همحـض اینکـه نطفـ ‌هاش منعقـد شـد‬ ‫در برابـر تمـام بایدهـای دیگـر حـق وتـو دارنـد‪ ،‬بچ ‌ههـای‬
‫پـدرش بگویـد تـو کـه خود بـه این نتیجه رسـیده بودی‬ ‫اسـتقلال پیـدا م ‌یکند و اسـتقلال یعنی بایـد به نیازها‬ ‫مـابـهاینجانم ‌یرسـیدند‪.‬بهخاطـردارمدر روزهـایاول‬
‫کـه فالن سـبک زندگـی‪ ،‬یـا مناسـک یـا شـعائر انسـان را‬ ‫و خواسـته‌های خـودش ترتیـب اثـر بدهـد نـه نیازهـا و‬ ‫بعـد از پیـروزی انقالب‪ ،‬یکـی از شـکنج ‌هگرهای سـاوا ک‬
‫بهتـر بـه رضایـت و موفقیـت م ‌یرسـاند‪ ،‬چـرا آن را از من‬ ‫مخوی‌اگوسـیـتد‌هفهرازنیدامنـتـِاننوالرـا بدـ‪.‬راتعیبیزـمرـامنشـخهووردتـاینه نسپـروتریـکـده‪،‬‬ ‫را کـه بـه بدتریـن نـوع شـکنجه معـروف بـوده محا کمـه‬
‫بلکـه بـرای فـردا بپروریـد‪ .‬مـن م ‌یخواهـم فراتـر بـروم‬ ‫م ‌یکردند‪.‬اوبهقاضیم ‌یگفتبهمنپولم ‌یدادند که‬
‫بیشـتر بـه معنـای تکلیـف نخواسـتی؟‬ ‫و بگویـم فرزندتـان را طبـق انگاره‌هـای شـخصیتی‬ ‫اعتـرافبگیـرم‪.‬آیاپولمنحلالبود‪،‬ا گراعترا ‌فنگرفته‬
‫در برابـر چنیـن دیدگاهـی م ‌یتـوان یـک جـواب نقضی و‬ ‫منشـی خودتـان نپروریـد‪ ،‬بلکـه طبـق انگار ‌ههـای‬ ‫حقوقم ‌یگرفتم؟حقوقمنوقتیحلالبود کهاعتراف‬
‫دو جـواب حلـی آورد‪ .‬جـواب نقضـی این اسـت‪ :‬ا گر پدر‬ ‫م ‌یگرفتم‪،‬حتیباشکنجه‪.‬اینشخصنفهمیدهاست‬
‫و مـادری نـازی بودنـد و فرزندشـان را از ابتـدا ضـد یهود‬ ‫بای ِداخلاقیفوقبایدهایدیگراسـت‪.‬اینرابهبچ ‌هها‬
‫و یهودسـتیز بـار آوردنـد یـا در اسـرائیل فرزنـدان را ضـد‬ ‫نم ‌یآموزیـم و بچ ‌ههـا وقتـی وارد یـک زندگـی اجتماعـی‬
‫م ‌یشـوند‪ ،‬در نوعـی سرگشـتگی ارزشـی قـرار م ‌یگیرنـد و‬
‫نم ‌یداننـدسلسـل ‌همراتبخاصـیدر اینمیانهسـت‪.‬‬
‫از ایـننکتـههـمنبایـدغافـلشـد کههیچبایـدیبدون‬
‫استدلالراهبهجایینم ‌یبرد‪،‬حتیبایدهایاخلاقی‪.‬‬
‫البتهاسـتدلالبرای کودکهف ‌تسـالهمتفاوتاستبا‬
‫اسـتدلالبـراینوجـوانهفد ‌هسـاله‪.‬امـا‪،‬هما ‌نطور که‬
‫پیشاز این گفتهشد‪،‬بچ ‌ههابایدبیاموزندهیچچیزرا‬

‫بـدوناسـتدلالنپذیرند‪،‬حتیاز پـدر ومادر‪.‬‬

‫زندگی بر اساس رضایت یا موفقیت؟‬

‫نکتـۀ دیگـر‪ ،‬تفهیـم زندگـی بـر اسـاس موفقیـت و‬
‫زندگـی بـر اسـاس رضایـت بـه کـودکان اسـت‪ .‬بچه‌هـا‬
‫از اول بایـد بداننـد جویـای موفقیت‌انـد یـا جویـای‬
‫رضایـت و بتواننـد ایـن دو را از هـم تفکیـک کننـد‪.‬‬
‫بسـیارند افـرادی کـه بعـد از ‪ 26‬یـا ‪ 27‬سـالگی تـازه‬
‫بـه ایـن تفکیـک آ گاه می‌شـوند‪ ،‬وقتـی بخـش‬
‫مهمـی از زندگـی مفیدشـان را از دسـت داده‌انـد‪.‬‬
‫متأسـفانه مـا فرزندانمـان را به‌صـورت اعـم در اغلـب‬