Page 10 - ماهنامه شماره 23 برای فردا

‫‪9‬‬

‫فرزندهممابایداز همینروشبهرهبگیریم؛یعنیآ ‌نها‬ ‫تجربۀ معنویت‬ ‫و فیزی ‌کدانـان و اخلا ‌قدانـان و اقتصاددانـان و سـایر‬
‫رمابثل ًهامحا‌یگلویخیودماریهاننمطرز‌یلکبنایم‪،‬ساپمواشدلیالدنتابیهننختیاریمج‌یمکثنبیم؛ت‬ ‫علـوم بشـری‪ ،‬خـرد جمعـی اسـت‪ .‬امـا قولـی را کـه نـود‬
‫راداردواینآثار منفیرا‪.‬هرکسدلسـوز دیگریباشـد‪،‬او‬ ‫ممکـن اسـت ایـن سـؤال طـرح شـود کـه ا گـر مبنـای‬ ‫درصد مردم یک کشور قبول دارند نم ‌یتوان جزء خرد‬
‫رابـهحـالخـودرهانم ‌یکند؛امابهحـالخودرهانکردن‬ ‫تربیـت فرزنـد اسـتدلا ‌لگرایی اسـت و نـه تعبـد‪ ،‬تجربـۀ‬ ‫جمعـی بـه شـمار آورد‪.‬‬
‫بـه معنـای امـر بـه‌معـروف و نهـی از منکر نیسـت‪ .‬به حال‬ ‫معنویـت را چگونـه م ‌یتـوان بـه فرزنـدان القـا کـرد و از‬ ‫ایـن نکتـه را نیـز نبایـد از نظـر دور داشـت کـه در فراینـد‬
‫خودرهانکردنیعنیمند ‌لسوختۀاوباشم‪،‬نهاینکهاز‬ ‫کدام سـاح ‌تها م ‌یتوان در این زمینه بهره گرفت؟ در‬ ‫اسـتدلال فـرق اسـت میـان گـذر منطقـی و گـذر روانـی‪.‬‬
‫موضعبالا بهاوتحکم کنم‪.‬دلالتبرخیریعنیتجاربم‬ ‫اپاول ًاسـاخجـبـراه اییـمنناسســؤاکل ندیبناـیـید امزانانیــدنننمکاتزـوهرغوازفـه کلـهشاـمدروکـزهه‬ ‫انسـا ‌نها بـه لحـاظ جسـمانی و ذهنـی روانـی چنـان‬
‫و اندیشـ ‌هام را در اختیـار او م ‌یگـذارم و او خـود تصمیـم‬ ‫در جامعـه ک ‌مرنـگ شـده اسـت جـدا از تجربـۀ معنویت‬ ‫سـاخته شـد ‌هاند کـه در بسـیاری از بزنگا ‌ههـای‬
‫اسـت‪ .‬آنچـه از آن بـا عنـوان بایدهای مناسـک و شـعائر‬ ‫زندگـی دسـت بـه گـذر روا ‌نشـناختی م ‌یزننـد‪ .‬گـذر‬
‫م ‌یگیـردچه کند‪.‬‬ ‫دینـی یـاد کردیـم نیـز ب ‌یتردید باید بر اسـاس اسـتدلال‬ ‫روا ‌نشـناختیبـااینکـهعمومیـتفـراواندارد‪،‬ازلحـاظ‬
‫نکتـۀ بعـدی اینکـه درخصـوص دیـن و مذهـب عقیـدۀ‬ ‫باشـد؛ بنابرایـن اول بایـد عقلانیـت مناسـک و شـعائر‬ ‫فلسفی پذیرفتنی نیست‪ .‬هر دلیلی جواب هر مدعایی‬
‫بنده‪،‬البتهباتکیهبرنظر کارشناسانروا ‌نشناسیتعلیم‬ ‫دینـی و مذهبـی را نشـان داد و بعـد از مخاطـب انتظـار‬ ‫نیسـت‪ .‬در پاسـخ بـه ایـن سـؤال کـه چـرا مجمـوع‬
‫وتربیـت‪،‬ایـناسـت کـهمـابایدبهبچ ‌ههایمـاندوچیزرا‬ ‫داشـت سـخن مـا را بپذیـرد‪ .‬دربـارۀ تجربـۀ معنـوی هم‬ ‫زوایـای مثلـث ‪ 180‬درجـه اسـت‪ ،‬ا گـر مـن کار بسـیار‬
‫بیاموزیـم‪ :‬یکـی ارز ‌شهـای اخلاقـی و دیگـری عقلانیـت‬ ‫بایـد بگویـم چنین تجربـ ‌های را فقط بـا الگوهای عملی‬ ‫خار ‌قالعـاد ‌های بکنـم‪ ،‬بـاز هـم بـه ایـن پرسـش پاسـخ‬
‫عملـی‪ .‬ارز ‌شهـای اخلاقـی همـان منبـع ارز ‌شگـذار اول‬ ‫م ‌یشود القا کرد و هیچ راه دیگری نیست؛ یعنی وقتی‬ ‫نـداد ‌هام؛ امـا بیشـتر شـما پیـش خودتـان م ‌یگوییـد‬
‫است کهپیشازاینبهآناشاره کردیم‪.‬عقلانیتعملی‬ ‫مـن زندگـی مـادر تـرزا یـا آلبـرت شـوایتزر را م ‌یخوانـم در‬ ‫م ‌یگوید مجموع‬ ‫ادیرنج کهاارسرـا بکت‪،‬ندح‪،‬تامگ ًار‬ ‫کسی که م ‌یتواند‬
‫نیـزهمـانمنبـعهنجارگـذارآخـراسـت کـهازآنبـاعنوان‬ ‫من نوعی شـعل ‌هوری روحانی و معنوی ایجاد م ‌یشـود‬ ‫درسـت م ‌یگوید‪.‬‬ ‫زوایای مثلث‪180‬‬
‫مصلح ‌تاندیشـینـامبردیـم‪.‬از نظـرمـن‪،‬بقیـۀارز ‌شهـا‬ ‫ایدـرنزنگـدگـذریروادائ‌نمـشـًاناوختدری اموسـقعیت و ‌تگـهـذار مین گطونقـا گـی نوینسـگـتذ‪.‬ر‬
‫یعنـیارز ‌شهایـی کـهاز چهـار منبـعهنجارگـذار دیگـربـه‬ ‫و آرزو م ‌یکنـم کـه تشـابهی بـا او پیـدا کنـم‪.‬‬ ‫روا ‌نشناختیم ‌یکنیم؛امابههرحالب ‌هلحاظفلسفی‬
‫دسـتم ‌یآینـد‪،‬آموزشـشبـه کـودکمجـوزنـدارد؛چون‬ ‫گـذر روا ‌نشـناختیقابـلدفـاعنیسـتوفقـط گذرهای‬
‫کودکدوویژگیدارد کهباعثم ‌یشودپدرومادربتوانند‬ ‫آموزش آموز ‌ههای دینی و اعتقادی‬ ‫منطقـیقابـلدفا ‌عاند‪.‬یکیاز بح ‌ثهایمندر اثبات‬
‫اورابـههـرراهخلافیبکشـانند‪:‬یکیاینکهقـدرتنقادی‬ ‫نبوتانبیاهمیناست کهمعجزات گذر روا ‌نشناختی‬
‫بسـیار اندکـیدارد؛بنابرایـنضعـفوقـوتسـخنپـدر و‬ ‫درخصـوصآموز ‌ههـایدینـیدونکتـهوجـوددارد‪:‬نکتـۀ‬ ‫فراهـمم ‌یآورنـد‪،‬نه گذر منطقـی‪.‬توم ‌یگوییخداباتو‬
‫مادررادرنم ‌ییابد؛دیگراینکهبهپدرومادراعتمادفراوان‬ ‫اولهمـانتعبیـریاسـت کـهعارفـاندربرابـرفقهـابه کار‬ ‫سـخن گفتـهاسـت؛دلیلـتچیسـت؟م ‌یگویـیمـنبه‬
‫داردوسخنآ ‌نهابرایشوحیمنزلاست‪.‬چونقدرت‬ ‫م ‌یبردنـد‪.‬عارفـانم ‌یگفتنـدمـاامـربـه‌معـروفونهـیاز‬ ‫کـوهاشـارهم ‌یکنـم‪ ،‬کـوهاز هـمم ‌یپاشـد‪.‬درسـتاسـت‬
‫نقادیبسیار کمواعتمادبسیارزیاداست‪،‬ا گربخواهیم‬ ‫منکـرفقهـاراقبـولنداریـم‪.‬امـربـ ‌همعـروفونهـیازمنکر‬ ‫کـوه را پـودر کـردی‪ ،‬کاری کـه هی ‌چکـس تا کنـون انجـام‬
‫از چهـار منبـع هنجارگـذار اجتماعـی دیگـر هـم القائاتـی‬ ‫از موضـعبالاسـت؛مـنامـرم ‌یکنـمبـهتـوونهـیم ‌یکنـم‬ ‫نـداده؛ امـا هنـوز اثبات نکـرد ‌های خدا با تو سـخن گفته‬
‫ابـمـهوبر مچن‌هفـهـای کداردشـ‌هتایهمب‪.‬ابشنـیدهم‪،‬شبـچخ ‌هص ًهاـامرعاتمقـسـدتمعمادفیاقدگطیـبرایدی‬ ‫تـورا‪.‬آ ‌نهـام ‌یگوینـدمـاب ‌هجـایامـربـه‌معـروفونهـیاز‬ ‫اسـت‪ .‬دلیـل بایـد متناسـب بـا مدعـا باشـد‪ ،‬نـه اینکـه‬
‫عقلانیـت عملـی و ارز ‌شهـای اخلاقـی را در فرزندانمـان‬ ‫منکردلالتبرخیرم ‌یکنیم‪.‬حافظم ‌یگوید‪:‬دلا‪،‬دلالت‬ ‫مدعـای مـن یـک چیـز باشـد و دلیلـم چیـز دیگـر‪ .‬تصـور‬
‫تقویـت کنیـم‪ .‬در بقیـۀ مـوارد‪ ،‬وقتـی خودشـان بـه سـن‬ ‫زخهـیـردهـت کمنـمفـمربـوه راش‪.‬هُلـنجـباانتدی‪/‬ش‪/‬ـمۀکـدلانلـبـهتفخیســراقیـمبنابـهـواد کـت وه‬ ‫مـنایـناسـت کـهبسـیاریاز کسـانی کـه کی ‌شگردانـی‬
‫داوریونقادیرسیدندوتوانستنداعتمادشانبه افراد‬ ‫ا گر کسیازشمامشورتیخواست‪،‬شماباتوجهبهعلمو‬ ‫کرد ‌هاند با گذر روا ‌نشناختی دینشان را عوض کرد ‌هاند‬
‫را با ویژگ ‌یهای آن شـخص متناسـب کنند‪ ،‬م ‌یتوانند‬ ‫تجربهیاقدرتتفکروعمقفهمبیشتری کهنسب ‌تبهاو‬ ‫و نـه گـذر منطقـی‪.‬‬
‫داری‪،‬تمامیآثار ونتایجمثبتومنفیرابرایاوروشن‬
‫موضـع شـخصی اتخـاذ کننـد‪.‬‬ ‫کنـیتـابـابصیـرتوبهاختیارخـودهرراهـیرام ‌یخواهد‬
‫انتخاب کندوبهاینم ‌یگفتنددلالتبرخیر‪.‬در تربیت‬