Page 13 - ЖУРНАЛ Ойунский с обложкой

Ґс саха тірµі±эр...

13
ылыллыбат буолан, чахчы ыалы кэрийэн хоноллоро. ему помехой в эксплуатации сородичей”. (Детство
“П.А.Ойунский еще в детстве впитал в себя, как и юность. К.К.Пермяков. Основоположник якут-
впитывают корни растений сок родной земли, тай- ской советской литературы. Якутск. 1974. Стр.44.).
ны художественного творчества своего народа” диэн Кини кыра эрдэ±иттэн ата±астабылы, батталы, сэ-
ахтар Саха Народнай суруйааччыта Д.К.Сивцев – нэбили абааһы көрө улааппыт уонна оччолортон
Суорун Омоллоон. “Хайдах да силиһэ-мутуга суох да утарылаһар эбит, ону учуутала Сергей Ивано-
дьиІ талаан халлаантан түһэн кэлбэт, идэлээхтэн вич Прокопьев кэпсээниттэн билэбит: ”Однажды
эрэ идэлээх төрүүр” диэн мээнэ±э норуот эппэт. зимою мы вместе учащимися запрудили речку
Этиллибитин курдук Былатыан а±атын удьуоругар Татту плотиной для того, чтобы весенним раз-
айыл±аттан хомуһуннаах ойууттар хаан тамайан ливом оросить сенокосные угодья бедняков. Мы
үөскүүллэрэ. Бэтэрээлэрин эрэ билиһиннэрдэххэ, добились своего, и летом на заросших густой тра-
бэл кини а±атын ууһун тэниппит хос хос эһэтэ идэ- вой лугах собрали много сена. Эта затея вызвала
лээх киһи Нойуоха Тураах Ойуун (Ной Уола Ту- гнев крупного тойона улуса Нестора Слепцова,
раах Ойуун) диэн аар саарга аатырбыт Кээрэкээн который всячески ругался. На следующий год мы
Кинээс Дьохсо±он Ойуун удьуор утума ойуун киһи снова преградили речку, тогда тойон заставил всех
төрөөн, Күүтүмньү Сүөдэр диэн уолу төрөппүтүттэн людей снести плотину. Его ревностно поддержал
Слепцовтар аймах тэнийбит. Бу Нойуоха Тураах поп Силин. Который нас сильно ругал. Платон,
Ойуун ыччаттарыгар биллэринэн хойукка диэри как взрослый, заспорил с попом. “Вы, богачи,
кыдьыктаах дьон төрүүллэрэ. Холобур, сүүһүнэн только о себе думаете. Зачем нельзя было бедня-
сылларга аба-хомуһуна дьайа сыппыт Тэйэр Хайа кам пользоваться этой плотиной?!” – говорил он
кэтэ±эр көмүс уІуо±а ууруллубут ааттаммат Ытык с возмущением. Он не побоялся разгневанного
Эдьиийдэрэ Кыһыах Кыыһа диэн уда±ан дьах- попа, был смелым мальчиком.” Итинтэн көстөр
тар төрөөн ааспыт (Былатыан а±аһа араІастаммыт Былатыан кыра эрдэ±иттэн туох да бырааба суох
сириттэн Тэйэр хайаттан кэлин да арахпата үһү. дьадаІы дьону көмүскүүр санаата иитиэхтэнэн
Онно олорон элбэх айымньытын суруйбута бил- үөскээбитэ. Ол эрээри то±о эрэ баайгын диэбэккэ
лэр). Бүтэһиктэринэн Күүтүмньү үһүс кэргэниттэн аба±атын уолаттарын убайдарын Михаил Нестеро-
төрөөбүт Савва уола Куоһайдыыр Ойуун диэн улуу вич Слепцову – 2 (Михаил Нестерович Слепцов
кырдьа±ас революция иннинэ үөскээн төннүбүт. – 1 бу убайдара. Повстанчество±а кыттан Бело-
Маны таһынан бу аймахха олоІхоһут, ырыаһыт мор-Каналга хаайыыга сылдьыбыт. Салгыы Перьм
дьон эмиэ элбэхтэрэ. Биһиги билэрбитинэн куоракка сыылка±а олорон өлбүт. Куруук буккуй-
бүтэһиктэринэн Мандылымыан Силэпсиэп уонна аллар ол иһин быһаарабын) уонна Константин
Баһылай Силэпсиэп – Аллака Бааска диэн норуок- Нестеровиһы олус таптыыра, ытыктыыра, бан-
ка биллибит олоІхоһуттар олорон ааспыттар. Дьэ дьыыттар илиилэриттэн өлбүттэригэр хайдахтаах
ити Нойуоха Тураах Ойуун номоххо киирбит уола курдук аһыйбытай: “Ким манна билбэтэй – Чу-
Күүтүмньү Сүөдэр үстэ ойохтоммутуттан, баста- рапчыга Михаил Нестерович Слепцову муучула-
кыларыттан Бүөтүр диэн уол төрөөн үс уолламмыт: ан илиитин-ата±ын тоһутан, бааһырбыт илиитин
Нээстэр - Бас, Өлөксөй-Хоочугур, Сүөдэр-Хара. Ой- бааһын кытарбыт тимир чуумпурунан сиэтэ-сиэ-
уунускай а±ата Өлөксөй - Хоочугур иккис уолунан тэ, муІнаан өлөрбүттэрин?!! Бу ревком үлэһиттэрэ
төрүүр. Бу удьуор төрүччүтүн Силэпсиэптэр чугас этилэр”.
аймахтара учуутал идэлээх Чөркөөх кырдьа±аһа Бас “Биир сайын баай Балапаат Силэпсиэп ойо±о
Нээстэр сиэнэ Слепцов Гаврил Дмитриевич оІорон – Кыыс Маайа диэн эмээхсин тµІµрµгэр Нээстэр
хаалларбыт. Онон саарба±а суох буолар. Онтон Силэпсиэпкэ кэлэн итирэн, биһиги дьиэбитигэр
Күүтүмньү туһунан норуокка тар±аммыт номохтору ииктээн кэбиһэн баран, а±абын үөхпүтэ: “Баай
Сэһэн Боло уонна Сардана Ойунскайа кинигэлэрит- дьоллоох баайын бараабыт дьиккэр буолбаккын
тэн аа±ан билсиэххэ сөп. Ити Нойуоха Тураах (Ной дуо? Эн эмиэ киһигин дуо? Нохоо, Хоочугур, кэл
Уола Тураах Ойуун) иннинээ±и өбүгэлэрин Попов, иикпин ыраастаа!” – диэбитэ. Урукку ааспыт
Андросов, Ойунская кинигэлэригэр кірµІ. олоххо көнө да суобастаах, ыраас да сүрэхтээх
Ийэтэ Дьэбдьиэкэй уонна эһэтэ Унаар Уйба- киһи, дьылга-кµІІэ о±устаран дьадайда±ына
ан кэрэ кэпсээнньит, остуоруйаһыт дьон этилэр. да±аны – син биир киһи аатыттан тахсара” диэн,
Эһэтигэр Дьүлэй нэһилиэгэр хоноһолуу сылдьан а±ата уруккута кыахтаах киһи дьадайан аймах-
уолчаан улуу олоІхоһуттары И.Н.Винокуровы – Та- тарыгар кытта сэнэбилгэ киирбитин ахтан ааһар
баахырабы, Ньукулай Маалгыны – Көтүөхэ Уолун Былатыан. Ол эрээри дьон билиІІэ дылы билэр,
батыһа сылдьан истэрэ, кинилэргэ уһуллара. Ону Платон убайын худуоһунньук Петр Ванифатьевич
таһынан ааттаах ырыаһыттары Ырыа-Ылдьааны, Слепцову ытыктыырын, таптыырын.
Миинэ Уола Дьөгүөрсэни тэллэх уопса сылдьан А±ата Хоочугур Өлөксөй хомолтолоохтук өлүүтэ
үтүктэрэ. Ыаллара үһүс Дьохсо±он олоІхоһуттарын уолчаан баайдарга өстүйүүтүн ордук сэтэрэтэр.
С.А.Саввины – Куохайааны, А.Н.Харлампьевы – “Как-то однажды он поднялся на амбар и снял со
Кылачыыһабы, айма±а Мандылымыан Слепцову, скирда сноп для обмолота. Поднявшись вторич-
аба±ата ыраас чуор куоластаах Баһылай Слепцову- но, чтобы подобрать рассыпанные колосья, он со-
Аллака Баасканы кэрэ эйгэ±э сиэтэн дэллэритэн скользнул с крыши и разбился. После этого тяже-
киллэрбит дьонунан аа±ара. Дьэ итинник эйгэ±э лого удара материальное положение семьи крайне
улааппыт о±о уус-уран көрүүтэ ураты, тыла
имэІнээх-илбистээх, өйө-санаата дириІ буолара
эрдэттэн биллибитэ уонна кэлин поэт, суруйааччы
буоларыгар тирэх буолбута.
Былатыан оскуоланы бүтэрэрин кытта улуус
оруодаларын а±а баһылыктара сүбэлэһэн баран,
дьо±урдаах о±о үөрэннэ±инэ табыллар диэн, Дьоку-
ускай куоракка үөрэттэрэ ыыталлар. Манна кини
аба±ата, Таатта дуула±а баайа Нээстэр Платонович
Слепцов ыйааһыннаах тыла улахан оруолламмыт.
Нээстэр Кулуба Күүтүмньү Сүөдэр иккис ойо±уттан
төрөөбүт Былатыан диэн уолуттан төрөөбүт. Ол
аба±атын аатынан Ойуунускайы Былатыан диэбит-
тэр. Ити эрээри бэйэтин кэпсээниттэн биллэххэ
өһөс уолчаан бардам майгылаах аба±атыгар Нээ-
стэргэ өстүйэ улааппыт. “Ойунский вырос, не толь-
ко видя картины социального гнета и антагонизма
в якутском улусе, но и испытывая их на горьком
опыте своей семьи. Как отмечается в воспомина-
ниях, Евдокия у Нестора Слепцова доила коров на
хасаас, а Алексей косил сено. Нестор Слепцов на
эксплуатации бедняков нажил большое состояние. Ґірэх аартыгын бастакы оскуолата
Количество скотов у него достигло 700 голов. Он
стал влиятельным “родоначальником”, избирался
улусным головой. Родственные связи не служили