Page 42 - Punjab Times July 2022 edition

42
42
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh 2, f;vBh, i[bkJh 2 2222
42 gzikp NkJhwgzikp NkJhw , f;vBh, i[bkJh 2 22
42 gzikp NkJhwz, f;vBh, i[bkJh 2, f;vBh, i[bkJh 202222
;fsr[o e? jT[ ;d pfb ikfJnk.. gqrN wkor[ fifB efo fdybkfJnk
;fsr[o e? jT[ ;d pfb ikfJnk.. gqrN wkor[ fifB efo fdybkfJnk
;fsr[o e? jT[ ;d pfb ikfJnk.. gqrN wkor[ fifB efo fdybkfJnk
;fsr[o e? jT[ ;d pfb ikfJnk.. gqrN wkor[ fifB efo fdybkfJnk
;fsr[o e? jT[ ;d pfb ikfJnk.. gqrN wkor[ fifB efo fdybkfJnk
(G?oU wjbk 5)

uko toB fJe toD eokfJnk gkopqjw Xko ftu o; bhB ofjDk j?. G[bu[e
w?A nkgD/ ;fsr[o BkBe d/t ih
fJe
fJe
g{oB pqjw, eb:[r nzdo fJefJe fywK eo d/Dh. e'Jh S[G ftuko dh ;Km
fJe
s'A pfbjko iktK fiBQK B/ eb:[r e/
fdykfJnk. p/nzs d/th d/tfsnK ns/ gkT[Dh feT[Afe n;hA ;G G[ZbDjko jK.
nzXko, x'o jB/o/ ftu tkfjr[o{ eos/
ntskoK dh g{ik s'A jNkfJ fJe i' fJZE/ fJe d{z fJe uVQdhnK o{jK jB
B{z fwbD tkbk o;sk gqrN eoe/ fdybk
;woE j?, g{oB j?, jo ;w/A j?, fi; dh fsBQK dh X{V ;dk noi'Jh j?. nT[rDK
fdZsk j?. fJ; wkor s/ ub e/ 550
;G ouBk j?, T[; dk fXnkB bkT[D B{z SZv e/tb r[DK dh ;KM gkJhJ/ sK
;kbK d/ S'N/ fij/ no;/ ftu fesB/ e[
dk T[gd/S fdZsk j?. tos oyD/, ir ;GBK ftu r[o{ BkBe jh fd;dk j?. i'
ihnK r[ow[y o{jK B/ tkfjr[o{ ftu gow
eoB/, ;oho B{z szr eoe/ jm/ eow s'A th r[o{ dtko/ nkT[Adk j? T[j r[o{ BkBe
gd nt;Ek, sEk nG/dsk j'fJ ihtB
o'fenk j?. B{z jh fwbD nkT[Adk j?. r[o{ xo nkT[D
;cb eo rJ/ jB - T[j frDsh s'A
shoE BktDK Bkw igD jh j?. fJj dh GktBk T[Zuh j't/, sK M'bhnK Go
pkjo jB. i/ nkgDh nbgr Bio
gq/wk Grsh dk wkor j?. Bkw f;woB e/ y[Sh dhnK xo tkg; nkJhdk j?.
ftu fbnkT[D dk :sB eohJ/ sK
th T[;dh j'Ad B{z jkio Bkio ikD e/ nkg Gkt fsnkr e/ jh fe;/ d/ j'o dh
GkJh r[odk; i' S/t/A gksSkj se j'fJ,
fgnko Bkb eoBk j?. fgnko Bkb nkg/ dh ;wM g?Adh j?. ih ;G s'A
r[of;y o{jK d/ Bkw nkgDh ouBk ftu
ntkiK wkoBhnK jB, n;hA ;G T[;dh inspiration dh G[Zy j?.
fby/ jB. r[o{ jfo okJ/ ;kfjp s'A
r'd ftu jh p?m/ jK. T[;d/ ;Bw[y pZu/ dk;B dk;
d;t/A gksSkj se :[r yb's/ r[ow[yK
jh pD/ ofjDk j?. fBwkDk, fBskDk pkpk r[owhs f;zx nyzv gkmh
dh frDsh fe;/ fJe ouBk ftu'A BjhA
nkg; eT[ iDktDk BjhA. BhftnK j' r[odtkok rb?Bt[v, f;vBh
j' ;eh.. go nDfrDs fJj frDsh
e/ T[;d/ T[Zu/ do s'A nk fojk nzfwqs c'B 0470608554
sK d; ;ohoe ikfwnK ftZu j'JhnK
r[o{ i'sK se j?. id'A fe fJ; ;w/A ftu
;ohoe ikw/A fJe ;w/A ftu fJe EK s/
xo j[zdk ;h fJZe
jh p?m e/ T[gd/S fdnk eodhnK ;B.
xo j[zdk ;h fJZe
xo j[zdk ;h fJZe
xo j[zdk ;h fJZe
xo j[zdk ;h fJZe
dSw/S fgsk ih d/ i'sh i's ;wkT[D
s'A pknd Spd r[o{, r[o{ rqzE ;kfjp ih
dh nrtkJh j/m (314 ;kb) j' u[Ze/ xo j[zdk ;h fJZe
r[of;y o{jK dh frDsh fet/A eohJ/. p/ tkfjr[o{ ih B{z e/tb ;fsr[fo ouBk ;w/A ftu j?, ekb nXhB j? go 'eZmhnK eo ohMK vkT[D i'rk
nzs o{jK r[owfs wkor s/ ub e/ BkBe d/t ih B/ jh ikfDnk j? fJ; T[j nekb j?. nzrhmhnK feZbhnK ;ikT[D tkbk
nkgDk ihtB ;cb eo rJhnK. r[o{ bJh r[o i/tv i?;k d/t e'Jh j'o BjhA. 4H fJ; s'A fJj nB[Gt j'fJnk fe o;'Jh 'u ;{oi gekT[D tkbk
;pfd
;pfd
;pfd
BkBe d/t ih gfjbK j' phs/ fszB i[r fJ;/ bJh gkopqjw s/ r[o{ ftu e'Jh G/ T[j r[gs s'A gorN ouBk ftZu ;pfd;pfd ;[zBQk i/jk p?mk j? nZieb-
ns/ e[M efb:[r dk ;w/A ftu n?;hnK d BjhA.. r[o{ gqw/Sto J/e' jh ikD'.. okjhA j'fJnk.. ;' ;w[Zuh ouBk fi; ftu e'Jh j'o ;[zpodk, ftjVk
fezBhnK e[ r[ow[y o{jK dh frDsh d/ 2H ouBk sK ;fsi[r s'A nozG j'Jh iht, pBk;gsh, gS{ gzSh, yzv pqjwzv, f;zrkodk j? dhtkoK
Bkw jB fiBQK dk fieo r[opkDh ftu go gkopqjw ed'A s'A j? fJj e'Jh BjhA ;{oi uzd, nekS gskb, ;kro, gjkV gkDh ed/ 2 gkT[Adk j? e'Jh
nkT[Adk j?. e[M e[ jh frDsh fwDsh ikDdk. ouBk s'A gfjbK SZsh i[r Spd e/ nk;o/ jh j'Ad ftu jB ns/ ;kv/ phih d/
j?. go feZE/ j? phs/ fszB :[r O eb:[r r[pko jh r[pko ;h. (fBozeko gqG[ ;dk jfo ouBk ftu Spd w"i{d j?. nro bkJ/ ;[gfBnk B{z-
dk gfjbk ;wK ns/ feZE/ f;Zy Xow e/ ;bkwfs efj Bk ;e? e'T{ s{z ed ek efj d/JhJ/ fe T[j pj[s T[Zuk j? go UdD d/ c[Zb th
tb 550 ;kbK dk ;wK. (;tJhJ/ r:zd ih nze 1403) ns/ T[j T[ukJh s'A ;kv/ se fi; gT[Vh fejVk jZ;/ B/ ed/ fBwkD/-
2H T[go'es frDsh dk t/otk sK (i[r Sshj ehU r[pkok nze 1062) okjhA ouBk ftu T[sfonk j?, T[;h wK dhnK S[jK
u'o f;gkjh th BjhA fd;d/-
f;oc ig sg, pzdrh eoe/ gow gd fJjBK Sshj i[rK ftZu w"i{dk gT[Vh okjhA n;hA T[; se gj[zuDk j?. J/dK p?mhnK T[vhedhnK jB
uzB th nZi b[edk S[gdk j?-
r[ow[y o{jK dh j?. ;u (Xow) s'A e[opkB ouBk BjhA ;h ns/ T[j nkg/ nkg ;h. ns/ T[j j? gT[Vh Spd dk Bkw.. ;' w/ fit/A j[D/ jh ph ih B/
dkdh pks gkJ/rh
iK Sjhd j' ikD tkbk r[of;y th Bk Xosh, ;{oi, uzd, nekS, sko/, o/ ;fsr[o B/ i' d;K ikfwnK pknd fefsUA nk ikDk j't/-
j"bh 2 BhAd 'u j[zrkok
w[es j' iKdk j?. gzuw gksSkj ih dh ;kro, BdhnK, ekih, w[Zbk, w;hs, r[o{ pyfSnk T[j th Spd r[o{ ;kfjp s/ nk e/ g[ZS/rh-
pzd j' ikt/rk
Sjhdh s'A pknd S/t/A gksSkj d/ ;w/A pqkjwD, ysqh, rT{ rkfJsoh, ntsko, r[o{ rozE ;kfjp ih jB ns/ r[o{ rozE Bh nkj jkb eoBk ;h xo dk
dkdh g[ZS/rh-b? ;"A th rJ/ ;ko/-
ftu j'JhnK uko izrK d/ Sjhd, r[o{ d/ts/ d/thnK nkfde e[M th BjhA ;h. ;kfjp ih ji{oh ftu i' gzi fgnko/ i/ w?A iok noS s/ ubh rJh ;K
xo ;h T[j
s/r pjkdo ih Bkb j'J/ f;Zy Sjhd, nopK yopK se Xz[X{eko jh ;h.. wko{ ;kB{z Spd Gkt Bkw dh dks pySd/ Bk J/; bJh SZv e/ rJh ;h s?B{z w?A
fiE/ uhzK B{z fyZboD d/ ukn ;B-
d;w fgsk ih ;w/A j'JhnK 14 (u"dK) wjbk gfjbk nSNgdhnK d/ f;ob/y jB T[j th uko nyoK tkfjr[o{ wzso fe xo dh dSk jh trkV d/t/A-
b[eDwhNh j[zdh ;h fiE/-
izrK d/ Sjhd ns/ r[o{ rozE ;kfjp j/ gzdothA nSNgdh ftZu fJj ;koh Spd jh j?.. ;ko/ jh 1430 nzeK ftu xo ;'u/rk
ukuhnK skJhnK torhnK
ih dh nrtkJh ftZu 1708 s'A j[D ftnkfynk r[o{ rozE ;kfjp ftu fwbdh r[o{ rozE ;kfjp ih Bkw igD Gkt fe w'j th ed/ wod/ B/-
ghVhnK vZmdhnK N[ZNdhnK ;B-
se 314 ;kbK d/ SjhdK dh frDsh j?. fJ;/ nSNgdh d/ nkyoh gd/ ftu Spd dk nfGnk; jh fdqV eokT[Ad/ o{jK th ed/ S[gdhnK B/-
;[gfBnK tKr fwbd/ ;B
BjhA j' ;edh. tZvk xZb{xkok, S'Nk f;qSNh dh ouBk j'D dk fieo nkT[Adk jB. tkfjr[o{ Spd d/ igD ftu fco Skw gJh
cKNK tkb/ gzkw/
xZb{xkok, pzdk f;zx pjkdo d/ ;w/A d/ j?. ''tkfj'' Gkt ouBjko ns/ T[; se gkgk th nk ikDr/
ukdoK x; 2 gkNdhnK ;B-
Sjhd, pkpk dhg f;zx Bkb j'J/ SjhdK 3H ouBk fet/A j'Jh, T[j r[gs s'A gj[ukT[D tkbk ''r[o{'' Gkt ftu'bk EZe/ N[ZN/ ezw s'A
Bt/A MZr/ fwbd/ ;B-ftnkjK tKr
dh frDsh e"D eo/. i{B 1984, gqrN fet/A j'fJnk d't/A jh fJeZm/ p?m/ jB. fJ; eoe/ ;kJheb oZy Bjk X' e/ -
Bt/A ;kJheb B{z d/yD
nes{po 84 dk f;Zy esb/nkw, gzikp (T[sgfs gobT[ ;pd j't?.. ;pd/ tkfjr[o{ wzso jh f;ow"o wzso j? fi;d/ tb?sh dko{ dk g?Zr gkT[Dr/
r[nKY nkT[Adk ;h
ftu'A xo xo ftu'A geV e/ Sjhd ehs/ jh fcfo Ugfs j't?.. ig ftu'A 550 ;kbK ftu jh s/ efjDr/ fbnkU o'Nh
o/vhU tkb/ xo God/ ;B
f;Zy B"itkB ns/ nZi sZe dh frDsh (wkM wjbk shik nze 117) nDfrDs gowgd nt;Ek gqkgs eh pDkfJnk j? nZi<
ypoK t/b/
e"D eo/. Gkt fe Spd s'A f;qSNh dh ouBk r[ow[y o{jK ns/ Sjhd j'J/ jB. skz/ sVe/ ;kr u
N[DhnK okw s/ wk;No ih jh
3H T[go'es fbyD s'A dk; dk Gkt j'Jh ns/ r[opkDh ftZu T[j Spd fJj wzso wjK wzso j? :Ek sod/ fxU dh
f;sko/ ;B fgzvK d/-
fJj j? fe gkoy{ BiohJ/ s'A d/yDk j?. ''Unzeko'' fbfynk j?. r[otke, bzs tzv/rh y[Sp{nK-
e"D ikDdk ;h -uzdhrV s/ fdZbh
e'Jh th ehwsh gdkoE wkoehN ftu'A (Unzeko ;G f;q;fN T[gkJh.. ;G[ ''wjk wzsq BkBe eE? jfo e/ r[D nzp d/ nuko s/
fdB oks ftftX Gkosh s/
b?D ikJhJ/ sK T[; d/ r[D nUr[D, y/b[ swk;k s/oh tfvnkJh.. ) rkJh'' (nze 814) w{bh rkzo fwou NwkNo
;hb'B s'A jh ;[Dd/ ;K
ehws gkoy{ nZy Bkb jh ikD e/ n;hA nze 1062 ns/ fJ;/ wzso eh ewkJh s[c?b, r[o{ Bkb wfje/rk u"ek-
fjzdh d/ Brw/A
yohdd/ jK go gowkoE dh ;'Mh Bk j'D Unzekfo pqjwk T[sgfs.. BkBe d/t ih B/ f;fX wzvbh fish, ftjVk fco BZu/rk rkJ/rk
iK bj"o s'A B{oijK d/ rhs-
eoe/, nkgD/ fto;/ B{z nDr"fbnk eo Unzekfo ehnk fifB fufs.. rV prdkd fBtkfJ, wek wdhBk ;G fBZe/ nkT[Dr/ gVQ e/
gokj[Dk nkT[Dk
iKd/ jK. pkeh Xow ;G fJe' dh jh Unzekfo ;?b i[r GJ/.. fBtkfJnk. d/t dkB' okeS d?s, gZfmnK dk ezw eko w[ek
sK ukn uVQ ikD/ fgzv B{z-
rZb eod/ jB ns/ fe;/ Bz{ uzrk wzdk Unzekfo p/d fBowJ/.. fusqr[gs iDkfJ, rzr pBko; d/ o'Nh s'A ftjb/ j'-
Bt/A w/zg'S,
BjhA ikBDk ukjhdk. n;hA ;G XowK Unzekfo ;pd T[Xo/.. gzfvsK dk jzeko s'fVnk.. eZYDr/ nbipo/ d/ ;tkb-
dohnK ftSdhnK ;B fgzvK 'u
dh fJis eod/ jK sK jh d{i/ ;kB{z Unzekfo r[ow[fy so/.. tkfjr[o{ wzsq fBokXko wzso j? Gkt fbyDr/ b/y-ft;kyh d/ w/b/ s/-
pZfunK B{z e[M ykD B{z fwbdk ;h
fgnko ;fseko pySd/ jB. (okwebh wjbk gfjbk dyDh fe fJ; wjK wzso d/ ikg d/ ;Bw[y j'o r[nKYD nkt/rh-
uhzh b? e/ nkJh wk;h G{nk
4H r[o{ BkBe d/t ih B/ fet/A fJ; Unzekfo, nze 929) fe;/ wzso dh gj[zu BjhA j?. fJjh eh Xfonk j? ukuh-
dk M'bk gfjbK c'bdk ;h ijkB-
wkor B{z ikfDnk ns/ fJ; b'ekJh B{z fJe jh Unzekfo j'fJ p?mk.. r[owfs dh ewkJh ;dek nzdo'A jh nkj d/thA fJZe e"bh ;kr dh-
Ujh xo N'bd/ d/y/
fJj o;sk fdykfJnk, dk; B/ nkgDh Unzekfo (ouBk i' ;or[B ;o{g j?) T[; r'fpzd, r[o Spd ikg okjhA ridk fco t/bk nkt/rk
xoK B{z gos/ w/o/ p[ZY/ j'J/ d';s-
s[ZS p[ZXh nB[;ko fbyD dk :sB jo ouBk ftZu nkfg p?mk j? go T[; Gkt gorN j' iKdk j?. wzi/ ftSkT[D dk
e[VhnK fuVhnK dkdhnK pDhnK
ehsk j?. ftu j[zdk j'fJnk th nfbgs j?, r[gs ;' XzB r[o{ BkBe d/t ih jB fiBQK EektNK B{z nokw Bkb
g/e/ wkg/ bZGdhnK-
;fsr[fo jfo gqG[ p[fMnk j?, i'fs o{g nksw g;kok j?. ;G e? x'o eb:[r wfj ;fsi[r toskfJnk fbNkT[D dk-
nZyK g{zMdhnK goshnK ;[zBQ/ yzvo
r[o i/tv nto B j'fJ.. nzsfo Gh j? ns/ pkjo Gh j?. ;GB{z d/ j?. gkopqjw d/ fwbkg dk o;sk gorN fp;sfonk s/ NZgKr/ BZuKr/
wfjbK s'A
(f;oh okr wjbk 4 xo 1) y fojk j? ns/ ;G B{z ;[D fojk j?. jo eo fJ; b'ekJh B{z pyfSnk j?. fJe g?o fMVeK g?DrhnK o'z tKr-
vkH nwoihs NKvk
vkH nwoihs NKvk
vkH nwoihs NKvk
vkH nwoihs NKvk
vkH nwoihs NKvk
nze 39-40 tes jo ;w/A - T[j ;w/A s'A pkjo j?. s/ yV/ eb:[r ftu uko? g?o Xow d/, gfjbK t/yKr/-Xo{ feZE/ j?-