Page 254 - E-book การประชุมวิชาการครั้งที่ 36

ทารกบวมน้ำ

(Hydrops Fetalis)

รศ.พญ.สุชยา ลือวรรณ
ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา

คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม ่

ทารกบวมน้ำ (hydrops fetalis) คือภาวะที่มีสารน้ำสะสมขึ้นอย่างผิดปกติในเนื้อเยื่อและช่องว่างของ

ร่างกายทารกในครรภ์ โดยต้องมีสารน้ำขังในช่องว่างต่าง ๆ ในร่างกายอย่างน้อย 2 ตำแหน่งขึ้นไป ได้แก่ น้ำใน
ช่องท้อง (ascites) ช่องปอด (pleural effusion) ช่องเยื่อหุ้มหัวใจ (pericardial effusion) หรือผิวหนังบวม

(มีความหนามากกว่า 5 มิลลิเมตร จากการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง) ในอดีตการวินิจฉัยได้จากการดูทารก
(1)
ั
ี่
หลังคลอดทมีลกษณะบวมทั้งตัว มีสารน้ำสะสมในช่องต่าง ๆ จากการตรวจชันสูตรเพิ่มเติม แตในปัจจบันสามารถ
ุ
่
้
้
ตรวจวินิจฉัยก่อนคลอดไดดวยคลื่นเสียงความถี่สูงที่สามารถเห็นได้ตั้งแต่ระยะแรกไปจนถึงระยะที่มีภาวะบวมน้ำ
ทั้งตัวแบบรุนแรง ซึ่งการดำเนินโรคจะมีความแตกต่างกันตามสาเหตุ ส่วนมากจะแบ่งชนิดของภาวะทารกบวมน้ำ
เป็น ทารกบวมน้ำที่เกิดจากปฏิกิริยาอิมมูน (immune hydrops fetalis, IHF) และไม่ได้เกิดจากปฏิกริยาอิมมูน
(non-immune hydrops fetalis, non-IHF)

1. สาเหตุของภาวะทารกบวมน้ำ

1.1 ทารกบวมน้ำที่เกิดจากปฏิกิรยาอิมมูน (immune hydrops fetalis, IHF) มีสาเหตุจากการไม่เข้า
ิ
กันของหมู่เลือด ส่วนมากเกิดจากหมู่ Rh และ ABO และส่วนน้อยเกิดจาก Duffy หรือ Kell โดยแอนติบอดีจาก

เลือดแม่ผ่านรกไปยังทารกในครรภ์และทำปฏิกิริยากับแอนติเจนบนเม็ดเลือดแดงทารก ทำให้เกิดภาวะ เม็ดเลือด

แตกตัว (hemolysis)
้
ทั้งนี้ทารกบวมน้ำจากปฏิกิริยาอิมมูนพบไดน้อยในประเทศไทย (เนื่องจากความชุกของ Rh negative ใน
สตรีไทย น้อยกว่าร้อยละ 1)

ิ
1.2 ทารกบวมน้ำที่ไม่ได้เกดจากปฏิกริยาอิมมูน (non-immune hydrops fetalis, non-IHF) พบได ้
(2)
ร้อยละ 90 ของภาวะบวมน้ำ ความชุก 1 ต่อ 1,700-3,000 ของการตั้งครรภ์ ซึ่งเกิดจากหลายสาเหตุอาจจำแนก
(3)
สาเหตุของทารกบวมน้ำที่ไม่ได้เกิดจากปฏิกิริยาอิมมูนตามความชุกที่พบได้บ่อย ดังนี้
1) โรคธาลัสซีเมีย โดยเฉพาะความผิดปกติของสายแอลฟ่าที่เรียกว่า โรคฮีโมโกลบินบาร์ท
(Hemoglobin Bart’s disease, Hb Bart’s) เป็นปัญหาที่พบบ่อยมากที่สุดในประเทศไทย จากรายงานของ

Hydrops Fetalis 238