Page 128 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 128
๑๐๗
จากการถามตอบปัญหาระหว่างพระยามิลินท์และพระนาคเสนที่กล่าวมาข้างบนที่ว่า
‘สัตว์ทั้งหลายทั้งปวงย่อมสะดุ้งต่ออาชญา สัตว์ทั้งหลายทั้งปวงย่อมกลัวต่อความตาย’ และ‘พระ
อรหันต์ก้าวล่วงภัยทั้งปวงแล้ว’ ซึ่งพระยามิลินท์มีความสงสัยว่าเมื่อพระพุทธเจ้ากล่าวว่าสัตว์ทั้งหลาย
ทั้งปวงย่อมสะดุ้งต่ออาชญา ย่อมกลัวต่อความตายแล้ว ท าไมถึงมีคาว่าอรหันต์ก้าวล่วงภัยทั้งปวงแล้ว
อีก เพราะว่า ค าว่าสัตว์ทั้งหลายทั้งปวงน่าจะเหมารวมทั้งหมด ทั้งปุถุชนและพระอรหันต์ มันน่าจะมี
พุทธพจน์บทใดบทหนึ่งในทั้งสองบทนั้นผิด ซึ่งพระนาคเสนก็ได้แก้ปัญหานี้จนเกิดความกระจ่างว่า ไม่
มีบทใดของพระพทธพจน์ที่ผิด เนื่องจากพทธพจน์บทว่า สัตว์ทั้งหลายทั้งปวงที่สะดุ้งกลัวต่ออาชญา
ุ
ุ
ี
ไม่ได้หมายถึงอรพระอรหันต์ พระองค์หมายเอาเพยงสัตว์ที่ยังมีสรรพกิเลสครอบง าอยู่ ดังนั้นพระองค์
จึงตรัสว่า‘พระอรหันต์ก้าวล่วงภัยทั้งปวงแล้ว’ เพราะพระอรหันต์นั้นได้ถอดถอนสรรพกิเลสจนหมด
สิ้นแล้ว
จากทกล่าวมา เมื่อวิเคราะห์ตามหลักปรมัตถธรรมทั้ง ๔ คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน ก็จะ
ี่
เห็นได้ว่า ปัญหาข้อนี้จัดเข้าในปัญหาปรมัตถธรรมได้ทั้งสี่ประการ โดยที่สัตว์ทั้งหลาย ได้แก่ นามรูป
อนประกอบไปด้วย จิต เจตสิก และรูป ที่ยังไม่สามารถพฒนาจนถึงขั้นก้าวเข้าสู่อริยภาวะ หรือโล
ั
ั
กุตตรภาวจิตได้ สัตว์เหล่านั้นทั้งปวงย่อมหวาดกลัวอาชญาต่าง ๆ และความตายที่จะมาประจบเข้าได้
ในขณะเดียวกันพระอรหันต์นั้นถึงแม้ว่าจะประกอบไปด้วยภาวะแห่งรูปนาม คือจิต เจตสิก และ รูป
เช่นเดียวกันกับสรรพสัตว์ทั้งหลาย แต่ภาวะแห่งนามรูปของบุคคลที่พนแล้วจากเครื่องร้อยรัดทั้งปวง
้
เนื่องจากภาวะแห่งจิตของท่านได้ยกขึ้นสู่อริยภาวะหรือ โลกุตตรภาวะได้แล้วนั่นเอง
๔.๑.๔ ปัญญาวิเสสสปัญหา
ปัญญาวิเสสปัญหาปรากฏอยู่ในมิลินทปัญหาวรรคที่ ๗ ปัญหาที่ ๑๖ โดยปัญหานี้พระยา
มิลินท์ได้ถามพระนาคเสนว่า
“ข้าแต่พระนาคเสนผู้ปรีชาญาณ ปัญญานี้อยู่ไหน”
พระนาคเสนจึงตอบว่า
“ปัญญาจะได้ปรากฏว่าอยู่ที่ไหนหามิได้”
พระยามิลินท์ก็ย้อนถามอีกว่า
“ถ้ากระนั้นปัญญาหามีไม่นั่นแหละซิ”
พระนาคเสนจึงถามว่า
“มหาราช ลมนี้ถิ่นฐานบ้านช่องอยู่ที่ไหนเล่า”
พระยามิลินท์จึงตอบว่า
“ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้าผู้เจริญ ลมนี้เปล่า หาเนื้อหาตัวมิได้
