Page 130 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 130
๑๐๙
ลินท์ก็ตอบว่าไม่ใช่ ท่านก็ยังไล่เลียงต่อไปถึงว่าสัมภาระทั้งหมดเป็นรถหรือ หรือ ว่า รถอยู่
นอกเหนือจากสัมภาระทั้งหมด ซึ่งพระยามิลินท์ก็ตอบว่าไม่ใช่ จากค าสนทนาถามตอบกับพระยามิลิ
นท์พระนาคเสนจึงสรุปว่า อาตมาไม่ได้โกหก ถึงอาตมาถามพระองค์ว่าอะไรเป็นรถ พระองค์ก็ไม่
สามารถตอบได้ว่าชิ้นส่วนต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นล้อ เพลา แอก คัน หรือ สัมภาระต่าง ๆ ว่าเป็นรถ
เช่นเดียวกัน ด้วยองค์ประกอบของ อาการ ๓๒ ขันธ์ ๕ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณต่างหาก
เหล่านี้รวมกันจึงถูกว่าเรียกว่านาคเสน
จากค าสนทนาถามตอบระหว่างพระยามิลินท์กับพระนาคเสนถึงปัญหาว่าด้วยนาม เมื่อ
วิเคราะห์ตามหลักในพระพทธศาสนาก็จะพบว่า ในโลกนี้มีความจริง อยู่ ๒ ประเภท คือ ความจริง
ุ
ระดับสมมติ กับความจริงระดับปรมัตถ์ การที่มีการเรียกบุคคลใดบุคคลหนึ่งว่า นาคเสนบ้าง สูรเสน
บ้า เหล่านี้ ล้วนเป็นการเรียกตามนัยแห่งความจริงระดับสมมติ ไม่ใช่ความจริงที่แท้ที่เรียกว่าปรมัตถ์
ในขณะที่ความจริงระดับปรมัตถ์นั้นจะไม่มีสิ่งที่เรียกว่าตัวตนเราเขาที่แท้จริง เป็นเพียงการท างานของ
องค์ประกอบของรูป และนาม ไม่ว่าจะเป็นไปในลักษณะขออาการ ๓๒ ประการ หรือ ขันธ์ ๕ คือ รูป
เวทนา สัญญา สังขาร และ วิญญาณ นั่นก็ คือภาวะแห่งการด ารงอยู่ของนามรูป ที่เรียกว่า จิต เจตสิก
รูป นั่นเอง
๔.๒.๒ นามรูปปัญหา
ปัญหาข้อนี้ปรากฏอยู่ในมิลินทปัญหาวรรคที่ ๒ ปัญหาข้อที่ ๘ ขณะนั้นพระยามิลินท์ได้
ถามพระนาคเสนในเบื้องต้นว่า
“ข้าแต่พระนาคเสนผู้เป็นเจ้า รูปธรรมนามธรรมนี้ ก็นามธรรมนั้นเป็นประการใด
รูปธรรมนั้นเป็นประการใด”
พระนาคเสนวิสัชนาแก้ไขว่า
ั
“ธรรมสิ่งไรเรียกว่าเป็นธรรมอนหยาบ ธรรมสิ่งนั้นเรียกว่า รูปธรรม ธรรมสิ่งไรสุขุม
ึ
ั
ธรรมสิ่งนั้น คือจิตเจตสิกนี้ ชื่อว่านามธรรม พงสันนิษฐานเข้าใจให้ชัดว่าธรรมอนหยาบเรียกว่า
รูปธรรม ธรรมอันละเอียดเรียกว่านามธรรม นามธรรม คือจิตเจตสิก”
จากปัญหาท่อนแรกที่พระยามิลินท์ถามพระนาคเสนถึงสภาวะแห่งรูปนามที่ว่าอะไรเป็น
ั
รูป อะไรเป็นนาม เมื่อว่าโดยปรมัตถธรรมก็ คือ จิต เจตสิก รูป รูป คือสภาวะที่หยาบอนประกอบไป
ุ
ด้วย รูป ๒๘ ประการโดยแบ่งเป็น มหาภูตรูป ๔ คือ ปฐวี อาโป เตโช วาโย และอปาทายรูป ซึ่งเป็น
รูปที่อาศัยมหาภูตรูป ๔ เกิดขึ้นอก ๒๔ ประการ รวมเป็นรูป ๒๘ ประการ ส่วนนามก็ได้แก่ จิต ๘๙
ี
หรือ ๑๒๑ และเจตสิก ๕๒ ประการ ซึ่งมีลักษณะและสภาวะที่เกิดขึ้นและดับพร้อมกัน
ปัญหาท่อนต่อไปพระยามิลินท์ได้ถามต่อไปว่า
