Page 11 - อัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี

ั
5.4 ตัวเร่งและตวหน่วงกับการเกิดปฏิกิริยาเคมี
ตัวเร่งปฏิกิริยา

ตัวเร่งปฏิกิริยำ (catalyst) หมำยถึงสำรทช่วยเรงให้อัตรำกำรเกิดปฏิกริยำ
่
ิ
ี่
่
ิ
เคมีเพิ่มขึ้นโดยจะมีส่วนร่วมหรอไม่มีส่วนรวมในปฏิกริยำเคมีด้วยก็ได้แต่เมื่อสิ้นสุดลงแล้วจะกลับคืน
ื
เป็นสำรเดิมเช่นกำรเผำโพแทสเซียมคลอเรต (KClO ) จะได้โพแทสเซียมคลอไรด์ (KCl) และก๊ำซ
3
ออกซิเจน(O2) ดังนี้
ิ
2KClO (s) MnO → 2KCl(s) + 3O (g)ปฏิกริยำจะเกิดเร็วขึ้นถ้ำเติมตัวเรงปฏิกิริยำคือ MnO
่
3
2
2
2
ตัวเร่งปฏิกิริยำแบ่งเป็น 2 ชนิดคือ
ิ
1 homogeneous catalyst คือ ตัวเร่งปฏิกริยำทอยู่ในวัฏภำคเดียวกบสำรตั้งต้นเชนกำร
่
ั
ี่
เติมสำรละลำยแมงกำนิส (II) ซัลเฟต ลงในสำรละลำยโพแทสเซียมเปอร์แมงกำเนตกับสำรละลำยกรด
ิ
ออกซำลก (H C O ) ปฏิกิริยำกำรไฮโดรไลซิสเอทิลอะซิเตดโดยใช้กรดแก่เป็นตัวเร่งปฏิกิริยำ H +
2 2 4
(dil) CH COOCH CH (l) + H O(l) → CH COOH(l) + CH CH OH(l) กำรสลำยตัวของ N O(g)
3
2
2
2
3
2
3
2
โดยใช้ก๊ำซ Cl เป็นตัวเร่งปฏิกิริยำ 2N O(g) → 2N (g) + O (g)
2
2
2
2
ิ
2 heterogeneous catalyst คือ ตัวเร่งปฏิกริยำที่อยู่คนละวัฏภำคกับสำรตั้งต้นโดยทั่วไป
ิ
โมเลกุลของสำรตั้งต้นจะถูกดูดซับ ( adsorbed) ไว้บนผิวของตัวเร่งปฏิกริยำแล้วปฏิกิรยำจะเกิดที่ผิว
ิ
เช่นก๊ำซ H ถูกดูดซับไว้ที่ผิวของโลหะ Pt, Pd , Ni หรอโลหะอื่นในปฏิกริยำกำรเติม H ดังสมกำร
ิ
ื
2
2

ี
รูปที่ 5 ภำพกำรท ำปฏิกริยำระหว่ำงเอทลีน (C H )กับแก๊สไฮโดรเจน (H ) โดยที่มี Pt , Pd หรือ Ni
ิ
2
2 4
เป็นตัวเร่ง

ิ
2.1 อีกตัวอย่ำงหนึ่งของตัวเร่งปฏิกริยำเนื้อผสมได้แก่ปฏิกิริยำระหว่ำง H กับ O โดยมี Pt เป็นตัวเร่ง
2
2
ั
ปฏิกิริยำลักษณะของกำรเกิดปฏิกิริยำจะเหมือนกบกรณี H กับ C H
2 4
2