Page 35 - ماهنامه شماره 23 برای فردا
P. 35
شمار ٔهبیستوسوم34
آذر مـاه 1397
شب کبوتر و
کبوتربازی در ایران
پژوهشـگرا ْن کبوتریا کفتراسـت؛لبخندم یزنمومتوجه ایـناسـت کـهبـهشـماایـنخبـررابدهـم کـهبـ هزودیدو شـایدشـماهممثـلمـنتاب هحال
خند ههـایازسـرتعجـبحضارم یشـوم. کبوترخانـه در اطـراف بهشـ تزهرا سـاخته م یشـود .کار بـهایـنموضـوعفکـرنکرد هایـد کـه
پژوهشیدقیقیدربارۀاینموضوعصورت گرفتهاست. کبوترهـا م یتواننـد موضـوع یـک
حالا کهرمباطرحسؤال«کبوتربازچهآدمیاست؟»توجه کبوترخانهبهلحاظاقتصادی،زیس تمحیطی،هنجاری، تحقیقاجتماعیوانسا نشناسانه
حضاررابهخوشجلب کردهاستوادامهم یدهد: اجتماعـی و تناسـب زیسـتی و احتـرام بـه طبیعـت بسـیار باشـند .همیشـه اسـم کبوتـر و
ارزشـمنداسـت.وقتـیبـه گذشـتهبرم یگردیـمم یبینـم یـا همـان کفتـر کـه م یآیـد قشـر
طبـقتحقیـقانجا مشـده،افـرادی کـهازبچگـیدرخانـه بسـیاریاز کارهااصول یتروانسـان یتربودهاسـت .کاراین پایی ندسـت اجتمـاع در مناطـق حدیثخسروی
حیـوان دارنـد ،مهربا نترنـد .ای نهـا بـا بچ ههـای خـود دو کبوترخانـهراشـروعم یکنیـمتـادرمسـیرآرامـشروحو
هـممهربا نترنـد.بـهچهـارراهمولـویرفتمتا کفتـربخرم. روانمردموآشتیآنانباحیواناتوهمچنینترویجنماد حاشـیۀ شـهر بـه ذهـن متبـادر
آنجامرام یشناسـند،انتخابش کردم،یکنرشایسـتهو صلحودوسـتی گامیبرداشـتهباشـیموا گرعملیشـود، م یشـود کـهموضـوعجالـبوبـابدندانیبـرایپژوهش
خو شتیپسینه کفتری،پاهایبلندوچش مهایآ گاه. بتوانیمبهمسئولانشهریپیشنهاددهیمتادرهرجایی بهنظرنم یرسد.شایدهمموضوعیباشدبرایسرزنش
فروشندهپاکتی کاغذیآوردتا کبوتررادرآنبگذارد.یک افـرادی کـه تصـور م یشـود مزاحـم همسـایگان و برهـم
نفـر کـهقف سهـاراتمیـزم یکـردوبـه کبوترهـاغـذامـ یداد ازشـهر کبوترخانهساختهشـود». زننـدۀنظـممحل هانـد ،کاروبـاریندارنـدوبـهپرند هبـازی
گفـت« :داداش! ذلیلـش نکـن ،دسـتت بگیر و در ماشـین سپساسماعیلکهرمباآنطنازیوانرژیباورنکردن یاش مشـغو لاند.درواقـعتـاپیـشازبرگزاریشـببخـارادربارۀ
رهـاش کـن ».مـن ایـن ماجـرا را بـرای حیوا ندوسـتان پشـتتریبـونم یآیـدوبـهاحتـرامعلـیدهباشـی کلاهاز کبوتـرو کبوتربـازی،هرگـزفکرنم یکردم کهم یتـوانتااین
انگلیسـی کـهم یگوینـدمیـزانتمـدنهـر کشـوریرابایـد سـربرمـ یداردوم یگویـد«:بـهعمـرمفکرنم یکـردمامکان حد به دنبال این پرنده در عمق ادبیات ،اسناد تاریخی و
بـارفتارشـانبـاحیوانـاتسـنجید،تعریـف کـردم.زمانـی داشـتهباشـددرچنیـنمحفلـیدربـارۀ کفتـرو کفتربـازی از طـرف دیگـر مناسـبات اجتماعـی جسـ توجو کـرد.
سعدیبزرگوار گفت:میازار موری کهدان هکشاست /که صحبـت شـود؛ ولـی ایـن نشـان م یدهـد کـه دهباشـی درسیصدوشصتوچهارمینشبازسلسلهش بهای
جـان دارد و جـان شـیرین خـوش اسـت //سـیا هاندرون دیدشتا کجاهاست.به کبوترو کبوتربازیب هعنواننماد بخـارا ،کبوتـرو کبوتربـازیجمعـیرا گـردهـمآوردهبـودتـا
باشـدوسـنگدل /کـهخواهـد کـهمـوریشـودتنـ گدل. ایرانیوباستانی کهپدرانماپایه گذاشت هاندنگاهم یکند هرکـس از زاویـ های بـه کبوتـر و کبوتربـازی بپـردازد .علـی
مگـر مـور تنـ گدل م یشـود؟ مورچ ههـا چشـم خوبـی وایـنارزشرابـهآنم یدهـد کـهدردسـتمـابمانـدوبـه دهباشـی،مدیرمجلۀبخارااز چگونگیوچراییبرگزاری
ندارند و هرکدام ترشـحی از اسـید فورمیک پشـت خود به اینشبم یگوید«:کبوتربازییکیازعناصرمهمفرهنگی
جـایم یگذارنـد.مورچـۀپش تسـریاسـیدفورمیکرابا نسـ لهایآیندهبرسـد». ماسـت کـه فرامـوش شـده اسـت .جـای پـای کبوتـر و
شـاخ کهاحـسم یکنـد.ا گـردسـتتانرارویزمینی که همی نطـور کـه کهـرم بـا آن ژسـت و اجـرای کبوتربـازیرام یتـواندربسـیاریاززمین ههایفرهنگیو
صفمورچ ههاازآنم یگذردبکشید،اسیدفورمیکپاک دوس تداشـتن یاشبـرایحضـار حـالاتیـک کبوتـرنـررا اجتماعیدرطولتاریخیافت.طبیعیاستآنچهامشب
م یشـودومورچـۀعقبـیم یایسـتد.رداسـیدفورمیکرا توضیـح م یدهـد و بـه پژوه شهـای دانشـگاه کمبریـج ارائـه م یشـود آغـازی اسـت بـر پژوه شهایـی کـه بایـد در
نم یبینـدوتنـ گدلم یشـود.پـسمورچههـمتن گدل م یپـردازد،بـهمهما نهـاوبرنام ههـافکـرم یکنـم:رئیـس ایـنزمینـهصـورت گیـرد.امیـدوارمشـ بهایبسـیاریبا
م یشـودوایـنراسـعدیم یفهمـد.شـا گردمغـازهبـرای بهشـ تزهرا ،علـی آخرتـی محقـق و انسا نشـناس، ایـنموضـوعبرگزارشـود.هما نطـور کهدراصفهـانبرای
کبوترشخصیتقائلبود.آ نهابرایراحتی کبوترهایشان اسـماعیل کهـرم،سـرودۀشـفیعی کدکنـی کـهقـرار اسـت برگزاریشب کبوترهایاصفهانهماهنگ کردندوازیزد
هزینـه م یکننـد .یـک نفـر سـ گهای تـازی را در زنجـان هنگامهقاضیانیهنرمندسینماوموسیقیآنرابخواند نیـزتمـاس گرفتنـد؛چرا کـهدرحاشـی ههای کویـرایـنامـر
مطالعهم یکرد.م یگفتآ نهادرخانهبخاریندارند؛ولی وشعرهایمل کالشعرابهار،تصنیفاستادشجریان.چه سـابق های طولانـی دارد».
بیرونخانهبرایسگدرلان هاشبخاری گذاشتهبودند. نسـبتیممکـناسـتمیانایـنآد مهـاوموضوعامشـب دهباشـی ب هرسـم شـ بهای بخـارا ،بـا توضیـح کوتاهـی
ای نهادر سهاییاستبرایافرادی کهبرحفاظتاسب مهمـانبعدیرامعرفیم یکند.دکترسـعیدخـال،مدیر
وحیوانـاتتعصـبدارند.خیلیچیزهاهسـت کهبایـداز باشـد؟ و اسـماعیل کهـرم ادامـه م یدهـد: سـازمانبهشـ تزهرا،شـایدحضور ای نچنینمدیریدر
«مـنبچـۀجنـوبشـهرتهرانـموازبچگـی کبوتـرداشـتم. شـب کبوتربازیعجیبباشـد؛امادکترخالپسازاینکه
کفتربازها بیاموزیم. وقتیدهباشی گفتدربارۀ کبوترصحبت کن ،گفتممن توضیحیمختصردربابشک لگیریقطعۀهنرمندانو
شـب کبوتـربخـارابـاصحب تهـایدقیـقونق لقو لهـای یک کفتربازاصیلوقدیمیتهرانهستموالآنهم کفتر نا مآورانواهمیتوجودایننوعبخ شهادربهش تزهرا
آمغـاسـزتمن یدشعـلـودی،آفخرضتـایـی کیـکهاالمبا ًتلـپهژبـواهشـشـعریبـواهدبخیــاودتمتایریگیـخـردی؛ م یدهـد ،م یگویـد« :دلیـل اینکـه امشـب اینجـا هسـتم
ازآنجای یکهدرصفحاتبعدیاینپروندهپژوهشاورااز دارم».
انگارپاسـخمرا گرفتم.چهجالب!دهباشـیواسـماعیل
کهـرمو کفتربـازی!ولابـدنسـبتبینهمۀاینشـاعرانو
