Page 22 - ЖУРНАЛ Ойунский с обложкой

22
ранан сылдьыһарга табыгастаах буолуо диэн өссө 17 күнүгэр 1922 сыллаахха Наркомнац коллегия-
Омскайга туруорсубутун ыйбыт, ону ылыммыт- тыгар көрүллэн ааспыт. Платон Алексеевич он-
тара диэбит. Онтон Өлүөхүмэ-Сунтаар буолаһын нук солуну истээт, аан маІнай дьонун-норуотун
ылары маннык быһаарар: Во-первых, Витимо- үөрдэрдии э±эрдэлээн тыл эппит:
Олекминский район до 1898 года находился под “Саха сирин үлэһит дьонун бүтүннүүтүгэр
управлением Якутской области, так как еще с саха губернскай революционнай комитетын
середины XIX в., т.е. со времени возникновения иһитиннэриитэ.
золотопромышленных приисков, этот район был 1922 с. Олунньу 27 күнэ.
единственным для Якутии рынком сбыта сельско- Табаарыстар уонна гражданиннар! Биһиги кыра-
хозяйственных продуктов. Во-вторых, эта волость айбытыгар икки сыллаах советскай тутуу түмүгэр
в основном населена якутами. «Дьэ оччотугар Российскай рабочай-бааһынай бырабыыталысты-
олох да±аны Иркутскай аІарын хайа охсон ылыы батын булгуччулаах быһаарыытынан Саха сирэ
курдук буолуо эбит, билигин көрдөххө. ДьиІэр, – ыраахтаа±ы урукку хаатыргатын дойдута “Саха
мин Бодойбо±о тиийэ сырыттахпына, Бодойбо Автономнай Социалистическай Советскай Респу-
мэрэ бэйэтинэн Саха сиригэр бу эІэри барытын бликанан биллэрилиннэ.
киллэриэн ба±арарын этэн ааспыта. Онтон Па- Саха губернскай революционнай комитета,
том букатын сыыһа Иркутскайга киирэн сытарын үлэһит Российскай бырабыыталыстыбата кыра уон-
билиммитэ. Ол эрээри, биллэн турар, анараалар на ыраахтаа±ынан баттаммыт биһиги норуоппуту-
Ойуунускай этиитин оччолорго ылымматахтар, гар бырааттыы сыһыаны улууканнаах сокуонунан
бэйэлэрэ таптыылларынан уларыппыттар. саха үлэһит норуотун бүтүннүүтүн э±эрдэлиир
1921 сыл сэтинньигэ Наркомнац Саха сирин уонна саха кыраайын бары үлэһиттэрин аатыттан
ревкомуттан “Сэбиэттэр IX съезтэригэр Саха Российскай рабочай-бааһынай бырабыыталыстыба-
сирин Автономиятын боппуруоһа көрүллэригэр тыгар итии, истиІ махталын ыытар.
матырыйаалгытын уонна кыттар дьоІІутун Туругурдун, кіІµл саха норуота уонна кини ав-
ыытыІ” диэн сорудах кэлбит. Онтукалара тономнай республиката! Туругурдун РСФСР – Рос-
М.К.Аммосов баһылыктаах делегация сэтинньи сия кіІµл норуоттарын союһа!
бастакы чыыһылаларыгар хайы сах тиийэн сыл- Саха губернскай революционнай комитета.
дьаллар эбит. То±о эрэ Ойуунускайы илдьибэ- П.Слепцов- Ойуунускай”.
тэхтэр. Чуцкаев, Аммосов уонна С.А.Новгородов Кулун тутар 13 күнүгэр коллегия өссө тігүл бы-
сылдьыбыттар. Дьонноро аны антах тиийэн “ав- райыагы бигэргэппит уонна ВЦИК-кэ ыыппыт.
тономнай уобалас” гынаргыт ордук дэспиттэр. ВЦИК президиума муус устар 27 күнүгэр Саха Ав-
Бука Платон Алексеевич онно баара буоллар ити- тономнай Сэбиэскэй Социалистичекэй Республи-
ни утарыа этэ, уонна утарбыт да±аны. ката тэриллибитин туһунан М.И.Калинин илии
Ити кэмІэ кини Саха сирин ревкомун бэрэс- баттааһыннаах уураах таһаарбыт.
сэдээтэлинэн ананан дойдуга буола турар саамай, Үөрүүлээх мунньа±ы аһарыгар ревком бэрэссэдэ-
эппиэттээх үлэлэри ыытар. Хаайыыттан күрээбит этэлэ П.А.Ойуунускай: “ЯАССР утверждена и будет
офицердар Толстоухов уонна Коробейников работать в тесном союзе со всей РСФСР. Только Со-
салалталарынан эмиэ µрµІнэр өрө тураллар. ветская власть несет полное национальное раскре-
НелькаІІа баран иһэн АлдаІІа икки бааржа та- пощение и братство народов. Рабоче-крестьянское
баары халыыллар уонна сэттэ киһини өлөрөллөр. правительство, объявляя автономию, дает трудя-
200 киһини хомуйан этэрээт тэринэллэр. Боч- щимся право на свободную трудовую жизнь” диэн
карев этэрээтэ Охотскайы ылар. Ити айдаан ор- үөрэн-өрөгөйдөөн туран эппит.
тотугар Платон Алексеевич “уобалас” буолар- Бу дьыл муус устар 22 күнүгэр П.А.Слепцов-
тан аккаастанан, “республика” статуһун ыларга Ойуунускай илии баттааһыннаах Омскайтан быһа
туруулаһан I Саха сирин Ревкомнарын Съезтэ- туруорсубут, тутуллан олорор дьону босхолуур
рин ыытар. Онно санаалара түспүт дьонун өрө туһунан манифеһа дьэ тахсар. Ону Россия Киин
күүрдэр, сырдык ыра туоларын эрэннэрэр, уонна ситэриилээх комитета алтынньы 26 күнүгэр бигэр-
түмүгэр маннык резолюция ылыннарар: “Первый гэппит. Бохсуллан олорбут саха үөрэхтээхтэрэ бары
якутский губернский съезд ревкомов признает босхолонон, мантан ыла дойду сайдарын туһугар
осуществление автономии при данных историче- үлэлээн барбыттар.
ских условиях необходимым и обязательным для Ыам ыйын 1 күнүгэр САССР ревкома ВЦИК
якутской национальности. Якутский трудовой уураа±ынан, САССР правительствота Совнарком
народ имеет вполне оформившиеся национально- диэн тэрийбит. Совнарком уонна Ревком бэрэс-
самобытные особенности в языке, быте, культуре сэдээтэллэринэн икки үрдүкү дуоһунаска - дьиІ
и проч., требующие в своем развитии националь- іІілірµн билинэн туран Киин кэмитиэт Платон
ных государственных форм. .. Якутский трудовой Алексеевич Слепцову-Ойуунускайы анаабыт. Ис
народ, пережив 300-летний национальный гнет дьыала Наркомунан – С.М.Аржакову, Байыан-
русского царизма, нуждается в действительном и най командующайынан – К.К.Байкаловы уо. д.а.
полном раскрепощении, как самостоятельная на- анаабыттар. Манна сүрдээх элбэх фактор оонньо-
циональность... Поэтому... должен осуществить обутун тоһо±олоон суруйар наада. То±о эрэ кы-
свои национальные права, провозгласив нацио- раттан тэбиллэн Ойуунускай Омскайга тиийбит.
нальную автономию на основе Советской власти... Аны онно революция биир лидера Е.Ярославскай
Съезд признает, что единственно приемлемой ос- олорбут уонна Сибнац диэн тэрийтэрбит. Бу кэмІэ
новой национальной автономии, соответствую- түбэһэ “Оруоһун саагабара” буолан, Платон Алек-
щей интересам подавляющего большинства якут- сеевич саха саамай чулуу чөмчөкөлөөхтөрµн:
ского населения, должно явиться проведение ее В.В.Никифоровы, Г.В.Ксенофонтовы, Р.И.Оруоһуну,
на основе Советской власти как автономной ре- С.А.Новгородовы бэйэтигэр ыІыран ылбыт. Хо-
спублики, входящей составной частью в РСФСР”. лобур өсөһөн быыһыы сатаамыан да сөп этэ. Аны
Резолюцияны тута Москва±а ыыттарбыт. Онтука- И.Н.Барахов, М.К.Аммосов, С.М.Аржаков бара-кэ-
та И.В.Сталин илиитигэр киирбит. Киһилэрэ ол лэ таптыыр до±ордоруттан олох арахпакка сылдьа
иһин: “считаю неотложным делом провозглаше- тураллар эбит. Дьэ, санаан кірµІ, бу үлүгэр дьон
ние Якутской автономной республики”, диэн “уо- бииргэ түмсүбүттэриттэн улахан тыас тахсыахтаа±а
баластарын” көннөрбүт уонна солбуйааччытыгар: саарба±а суох буолла±а дии. Кинилэр бары, биллэн
“предложение Аммосова о предоставлении яку- турар, Былатыан тула түмсµбµттэрэ уонна хас би-
там прав автономной республики” диэн суруйбут. ирдиилэрэ бэйэлэрин ымыы оІостубут ыраларын
Чахчы Платон Алексеевич ревком бэрэссэ- сүһэн Автономия курдук улуу былааннарын олоххо
дээтэлэ буолан олорон, саха дьонугар кэскил- киллэрдэхтэрэ. Онон билигин биһиги “мин о±ом
лээх дьыалалары оІорбут. Холобур, биири эрэ саары чаккылаах” диэн тус-туспа кинилэри хайы-
а±ыннахха, 1921 с. сэтинньи 15 күнүгэр 191 та тыытарбыт оло±о суох буолан тахсар. Бары саха
нүөмэрдээх бирикээһинэн: “...отменяю изоляцию үйэлэр тухары ба±арбыт ба±атын толорбуттар уонна
тойонов, учет и конфискацию их движимого и айыл±а бэйэтэ ону салайбыт.
недвижимого имущества... ...в связи с введени-
ем новой экономической политики и свободной Елена СЛЕПЦОВА – Куорсуннаах,
частной торговли, политика массовой изоляции и П.А.Ойуунускай сиэн балта,
репрессий изжила себя и должна быть отменена”. поэт, суруйааччы.
Ити курдук, Автономия боппуруоһа тохсунньу Дьокуускай.