Page 32 - หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต
P. 32
32
ิ
บ้านเป็นส่วนควบของที่ดิน ไม้ยืนต้นเป็นส่วนควบของที่ดิน หอนาฬกาเป็นส่วนควบของที่ดิน เป็นต้น
เช่นนี้แล้วทรัพย์ที่ติดกับที่ดินจึงอาจเป็นได้ทั้งส่วนควบและอสังหาริมทรัพย์ โดยพจารณาจากลักษณะ
ิ
ั
และสภาพของตัวทรัพย์นั้นเองว่าเป็นทรัพย์อนติดอยู่กับที่ดินที่มีลักษณะเป็นการถาวร ตามความใน
ิ
มาตรา 139 และต้องพจารณาตามมาตรา 144 มาตรา 145 และมาตรา 146 ว่าเป็นส่วนซึ่งเป็น
สาระสำคัญในความเป็นอยู่ของทรัพย์นั้นและไม่สามารถแยกออกจากกันได้
2. วัตถุประสงค์ของการให้เป็นส่วนควบ
เมื่อเป็นส่วนควบของทรัพย์แล้ว ตามมาตรา 144 วรรคสอง กำหนดให้ส่วนควบนั้น
เป็นของเจ้าของทรัพย์นั้น เจ้าของทรัพย์จึงมีกรรมสิทธิ์เหนือส่วนควบโดยผลของกฎหมายทันที เว้นแต่
จะมีกฎหมายหรือข้อตกลงไว้เป็นอย่างอนในการต้องจ่ายค่าทดแทน เช่น ผู้อาศัยในบ้านทำการ
ื่
ซ่อมแซมต่อเติมบ้านเพื่อความสะดวกสบายของตน ไม่อาจถือว่าซ่อมแซมเพื่อใช้อยู่ชั่วคราวเท่านั้น สิ่ง
ที่ทำขึ้นตกเป็นส่วนควบของบ้าน เมื่อถูกเรียกบ้านคืนจะเรียกค่าทดแทนมิได้ เว้นแต่มีข้อตกลงเป็น
พเศษในสัญญาเช่า หรือกรณีผู้เช่าก่อสร้างสิ่งใดลงในที่ดินที่เช่าจนเป็นส่วนควบของที่ดินแล้ว
ิ
สิ่งก่อสร้างนั้นย่อมตกเป็นของเจ้าของที่ดิน
การได้มาซึ่งกรรมสิทธิ์โดยหลักส่วนควบนั้นเป็นการได้มาโดยผลของกฎหมายตาม
มาตรา 144 วรรคสอง จึงไม่ต้องจดทะเบียนการได้มา เช่น เช่าที่ดินเพอปลูกสร้างตึกแถว โดยตกลง
ื่
กันว่าครบกำหนดแล้วจะให้ตึกแถวนั้นเป็นกรรมสิทธิ์ของเจ้าของที่ดิน เมื่อถึงกำหนดแล้วตึกแถวย่อม
เป็นกรรมสิทธิ์ของเจ้าของที่ดินโดยไม่ต้องจดทะเบียน หรือกรณีการจำนองหรือการโอนที่ดิน ถ้าไม่
ปรากฏว่ามีเงื่อนไขว่าไม่รวมถึงบ้านอันเป็นส่วนควบของที่ดินด้วยแล้ว ก็ถอได้ว่ามีการจำนองหรือโอน
ื
บ้านซึ่งปลูกอยู่ในที่ดินนั้นในลักษณะส่วนควบด้วย ไม่จำเป็นต้องระบุว่าจำนองหรือโอนบ้านในที่ดิน
นั้นด้วย
กรณีทมีกฎหมายบัญญัติไว้โดยเฉพาะเกี่ยวกับการได้มาซึ่งกรรมสิทธิ์โดยหลักส่วนควบ
ี่
ผู้เป็นเจ้าของทรัพย์อาจไม่ได้กรรมสิทธิ์ในส่วนควบ หรือได้กรรมสิทธิ์ในส่วนควบแต่อาจต้องจ่ายค่า
ทดแทน ดังจะได้กล่าวถึงรายละเอียดในหัวข้อการได้มาซึ่งกรรมสิทธิ์โดยหลักส่วนควบต่อไป
นอกจากนี้ผลของส่วนควบตามมาตรา 145 วรรคแรก กำหนดให้ไม้ยืนต้นเป็นส่วน
ควบกับที่ดินที่ไม้นั้นขึ้นอยู่ แต่ไม้ล้มลุกหรือธัญชาติไม่เป็นส่วนควบของที่ดิน ไม้ยืนต้นมีลักษณะติด
ตรึงตรากับที่ดินที่ไม้นั้นขึ้นอยู่แต่ไม่ใช่สาระสำคัญของที่ดิน ต้นไม้จึงไม่เป็นส่วนควบของที่ดินตาม
มาตรา 144 แต่ไม้ยืนต้นเป็นส่วนควบตามที่กฎหมายมาตรานี้ ซึ่งตามประกาศสำหรับการเพาะปลูก
