Page 33 - หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต

33

สวนใหญ่ ร.ศ.129 ได้ให้ความหมายคำว่า ไม้ล้มลุก คือ ไม้ที่ตายเองภายใน 3 ปี (ม.ร.ว. เสนีย์
ปราโมช. 2521 : 63) ดังนั้นไม้ยืนต้นจึงหมายถึงต้นไม้ที่มีอายุมากกว่า 3 ปีและเป็นต้นไม้ที่มีเนื้อไม้

หรือลำต้นด้วย เช่น ต้นมะม่วง ต้นฝรั่ง ต้นไผ่เป็นไม้ยืนต้น เป็นต้น ทั้งนี้ถ้าไม้ยืนต้นที่ปลูกไว้โดยมี
วัตถุประสงค์ให้ติดกับที่ดินชั่วคราวและตัด ต้นไม่ก็ไม่เป็นส่วนควบ

3. ข้อยกเว้นของส่วนควบ

่
ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย์ มาตรา 145 วรรคสองและมาตรา 146 เป็น
ข้อยกเว้นการเป็นส่วนควบของทรัพย์

มาตรา 145 วรรคสอง บัญญัติว่า “ไม้ล้มลุกหรือธัญชาติอันจะเก็บเกี่ยวรวงผลได้คราว

หนึ่งหรือหลายคราวต่อปีไม่เป็นส่วนควบกับที่ดิน”

มาตรา 146 บัญญัติว่า “ทรัพย์ซึ่งติดกับที่ดินหรือติดกับโรงเรือนเพียงชั่วคราวไม่ถือว่า

เป็นส่วนควบกับที่ดินหรือโรงเรือนนั้น ความข้อนี้ให้ใช้บังคับแก่โรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้างอย่างอื่น ซึ่งผู้

มีสิทธิในที่ดินของผู้อื่นใช้สิทธินั้นปลูกสร้างไว้ในที่ดินนั้นด้วย”

กฎหมายกำหนดให้ไม้ยืนต้นเป็นส่วนควบของที่ดินที่ไม้นั้นขึ้นอยู่ แต่ไม้ล้มลุกหรือธัญ

ี
ชาติไม่เป็นส่วนควบของที่ดิน รวมทั้งทรัพย์ซึ่งติดกับที่ดินหรือติดกับโรงเรือนเพยงชั่วคราวไม่เป็นส่วน
ควบกับที่ดินหรือโรงเรือนนั้น หรือมีสิทธิในที่ดินของผู้อนใช้สิทธินั้นปลูกสร้างไว้ในที่ดินนั้น ทั้งนี้ตาม
ื่
คำพิพากษาศาลฎีกากล่าวไว้ว่าไม้ยืนต้นที่ปลูกเพื่อตัดขายไม่ถอเป็นส่วนควบ ดังนี้
ื
ั
3.1 ไม้ล้มลุกหรือธัญชาติอนจะเก็บเกี่ยวรวงผลได้คราวหนึ่งหรือหลายคราวต่อปี ไม่
เป็นส่วนควบของที่ดิน ตามมาตรา 145 วรรคสอง ไม้ล้มลุก หมายถึงพรรณไม้ที่มีอายุไม่เกิน 3 ปี

ื
รวมถึงต้นไม้ที่ไม่มีเนื้อไม้ให้เห็นเด่นชัด เช่น ต้นถั่วเขียว แตงกวา มะเขือ คะน้า พชผักสวนครัวต่างๆ
๊
เป็นต้น คำว่า ธัญชาติ หมายถึงพชจำพวกข้าว งา ถั่ว เช่น ข้าวหอมมะลิ ข้าวสาลี ข้าวโอต ข้าวโพด
ื
ข้าวฟาง ข้าวบาร์เลย์ เป็นต้น จะเห็นได้ว่าไม้ล้มลุกหรือธัญชาติ กฎหมายบัญญัติไว้ว่าไม่ให้เป็นส่วน
่
ควบของที่ดิน ดังนั้นกรรมสิทธิ์ในไม้ล้มลุก ธัญชาติ จึงเป็นของผู้ปลูก ไม่อาจตกเป็นของเจ้าของที่ดิน

โดยอาศัยหลักส่วนควบ แม้จะเพาะปลูกในที่ดินของผู้อื่น กรรมสิทธิ์ก็เป็นของผู้ปลูกเสมอ

ี
3.2 ทรัพย์ซึ่งติดกับที่ดินหรือติดกับโรงเรือนเพยงชั่วคราว ไม่ถือว่าเป็นส่วนควบกับ
ที่ดินหรือโรงเรือนนั้น ตามมาตรา 146 ทั้งนี้การติดชั่วคราวอาจเกิดขึ้นโดยถือเอาเจตนาของผู้ปลูกมา

ื่
กำหนด เช่น การปลูกสร้างร้านค้าชั่วคราวเพอใช้ในงานแสดงสินค้า ระเบียงที่ต่อออกไปเป็นพิเศษเพอ
ื่
ี
ั
ใช้ในงานมงคลสมรส ผู้ปลูกไม้ยืนต้นมีเจตนาจะปลูกลงในดินโดยมีช่วงระยะเวลาอนเพยงจำกัด