Page 57 - Buku Siswa Bahasa Sunda Kelas 9_Neat

nu nétélakeun, “basa téh cicirén bangsa, leungit basana ilang bangsana”.
Tegesna moal aya deui sesebutan urang Sunda téh, upama basa Sundana
geus ngaleungit, teu diparaké.
Sanajan kiwari urang Sunda beuki loba pacampur jeung sélér séjén,
lain hartina urang kudu cul ninggalkeun basa Sunda. Sikep anu hadé
mah tetep ajeg ngajénan jeung maké basa sorangan. Da kapan henteu
saban waktu urang pagilinggisik sarta cacarita jeung urang Jawa atawa
Batak. Di lingkungan kulawarga atawa ngomong jeung tatangga mah

nya tangtu ku basa Sunda, anu bakal karasa leuwih ‘deukeut layeutna’
tibatan ku basa séjén. Ari pasualan undak-usuk, saenyana siga-siga jadi
alesan pikeun maranéhna anu horéam nyarita ku basa Sunda. Pangna
kitu sabab saenyana henteu sabaraha loba kecap-kecap basa lemes anu
sok dipaké sapopoé tur kudu merenah undak-usukna téh. Geura urang
tataan contona, upamana: bantun-candak, mios-angkat, neda-tuang,
wangsul-mulih, dongkap-sumping, kakuping-kadangu, sanggem-saur,
calik-linggih, jsb. Papasangan kecap lemes kawas kitu téh upama diitung,
paling ukur 20 atawa 30 kecap, anu mindeng sok dipaké sapopoé. Jadi
saenyana lebah mana héséna undak-usuk téh? Naha ku kecap-kecap lemes
anu teu sabaraha jumlahna, urang bet jadi sieun salah henteu hayang bisa?
Bandingkeun upamana jeung kecap basa Inggris anu kudu kacangkem
upama urang hayang bisa nyarita ku basa Inggris.

Upama aya anggapan yén basa Sunda henteu gaul, henteu up date,
ieu gé anggapan anu salah. Kiwari malah mindeng kadéngé yén keca-
kecap basa Sunda beuki loba diparaké di lingkungan nasional, boh lisan
upamana baé ku penyiar TV atawa radio, boh ku wartawan dina koran
atawa majalah. Contona kecap-kecap saperti; bobotoh, ngabuburit,
kudu, keukeuh, jsb., kiwari geus mindeng dipaké. Ieu hiji bukti yén basa
Sunda ogé bisa makalangan, malah sok karasa leuwih kerén, tibatan basa
Indonésia.

Salian ti sual kecap, dina basa Sunda ogé aya ajén-inajén tatakrama.
Aya ungkara-ungkara paribasa anu némbongkeun kumaha tatakrama
urang Sunda, upamana baé; hadé tata hadé basa, hadé gogog hadé tagog,
soméah hadé ka sémah, tutulung ka nu butuh tatalang ka nu susah, jsb.
Naon ari tatakrama téh? Tatakrama asalna tina basa Sangsakerta; tata
hartina aturan atawa palanggeran; krama hartina hormat. Jadi tatakrama
47
Pamekar Diajar BASA SUNDA
Pikeun Murid SMP/MTs Kelas IX