Page 163 - physics6

150 บทที่ 20 | ฟิสิกส์นิวเคลียร์และฟิสิกส์อนุภาค ฟิสิกส์ เล่ม 6 ฟิสิกส์ เล่ม 6 151

ี
ี
ั
ี
ึ
ุ
้
ั
ไปได้ท้งหมดจากการทดลองส่ม ท้งน ผลลัพธ์ท่เกิดข้นจะต้องเป็นผลลัพธ์ท่มีโอกาสเกิดข้นได้เท่า
ึ
กัน เท่านั้น เรียกอัตราส่วนดังกล่าวว่า ความน่าจะเป็น (probability) ของเหตุการณ์
ความน่าจะเป็น คือ จำานวนที่บอกให้ทราบว่า เหตุการณ์ที่สนใจมีโอกาสเกิดขึ้นมากน้อย
เพียงใด ตัวอย่างเช่น ในการทอดลูกบาศก์ที่เที่ยงตรง 2 ลูก 1 ครั้ง ถ้าสนใจเหตุการณ์ที่ผลบวก
ของจำานวนจุดที่แต้มสีเป็น 5 จะพบว่า เหตุการณ์ที่เป็นไปได้คือ ลูกที่หนึ่งหงายหน้าที่แต้มสี
1 2 3 และ 4 จุด ส่วนลูกที่สองหงายหน้าที่แต้มสี 4 3 2 และ 1 จุด ตามลำาดับ นั่นคือ
จำานวนเหตุการณ์ที่สนใจมีทั้งหมด 4 เหตุการณ์ ในขณะที่ ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นได้ทั้งหมดมีจำานวน
6 × 6 = 36 ดังนั้น โอกาสที่ลูกบาศก์ทั้ง 2 ลูก จะหงายหน้าที่ทำาให้ผลบวกจำานวนจุดที่แต้มสี
4 1
ของหน้าที่หงายเป็น 5 จึงเท่ากับ
36 9
ทั้งนี้ การหาความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น เป็นการหาความน่าจะเป็น
โดยใช้ ความน่าจะเป็นเชิงทฤษฎ (theoretical probability) หรอ ความน่าจะเป็นทางคณิตศาสตร์
ี
ื
ี
ึ
ึ
ั
ี
ั
ภายใต้สมมติฐานว่า ผลลัพธ์ท่เกิดข้นท้งหมด มีโอกาสเกิดข้นได้เท่ากันเท่าน้น แต่อย่างไรก็ด เหตุการณ ์
หลายเหตุการณ์ในชีวิตจริง ไม่สามารถใช้วิธีการที่กล่าวมาคำานวณหาความน่าจะเป็นได้ เช่น การหา
ความน่าจะเป็นที่จะมีฝนตกในแต่ละเดือนของปี ซึ่งในแต่ละเดือน โอกาสที่ฝนตกไม่เท่ากัน หรือ
การหาความน่าจะเป็นที่คนคนหนึ่งจะเป็นโรคมะเร็งปอด ซึ่งโอกาสที่แต่ละคนจะเป็นโรคมะเร็งปอด
ไม่เท่ากัน ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับว่า บุคคลนั้นอยู่ในกลุ่มเสี่ยงหรือไม่ เช่น เป็นผู้ที่สูบบุหรี่เป็นประจำาหรือไม่
ดังนั้น ในการหาความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ดังกล่าว อาจต้องใช้วิธีการอื่น เช่น ใช้ข้อมูลที่ได้จาก
การทดลองซ้ำาหลาย ๆ ครั้ง หรือ ใช้การสุ่มตัวอย่าง ยกตัวอย่างในกรณีการหาความน่าจะเป็นที่สินค้า
ที่ผลิตไม่ได้มาตรฐาน จากการที่บริษัทผลิตสินค้าได้วันละ 100 000 ชิ้น อาจใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างเพื่อ
ิ
ี
ิ
ี
ี
หาว่าจากสินค้าท่ส่มมา 100 ช้น มีสินค้าท่ไม่ได้มาตรฐานก่ช้น ถ้าพบว่า มีสินค้า 3 ช้น ท่ไม่ได้มาตรฐาน
ี
ิ
ุ
อาจสรุปได้ว่า ความน่าจะเป็นที่สินค้าจะไม่ได้มาตรฐานเท่ากับ หรือ 3% ความน่าจะเป็นชนิดนี้
เรียกว่า ความน่าจะเป็นเชิงการทดลอง (experimental probability) ซึ่งจะมีความถูกต้องแม่นยำา
เพียงใด ขึ้นอยู่กับขนาดของกลุ่มตัวอย่างที่เลือกมา รวมถึงการสุ่มตัวอย่าง การทดลองซ้ำาเพื่อให้
เกิดความมั่นใจ โดยมักพบความน่าจะเป็นเชิงการทดลองในการสำารวจความคิดเห็นของประชากร
การทดสอบผลของยา การทดสอบคุณภาพสินค้า

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี