Page 11 - Pra U STPM 2022 Penggal 3 - Sejarah

Sejarah Semester 3 STPM Bab 1 Masyarakat (Bhg. A)

’10 Sistem dan Peranan Pembesar di Negeri-negeri Melayu Sebelum
BAB Campur Tangan British

1 A Sistem Pembesar di Perak
1 Di Perak, pembesar merupakan ketua bagi unit politik daerah. Pembesar
Perak berkuasa melantik bakal sultan. Mereka berpengaruh dalam pelantikan
bakal pemerintah. Sebagai contoh, Raja Yusof diketepikan daripada jawatan
Raja Di Hilir dan gagal menjadi Sultan pada tahun 1873 kerana beliau tidak
mendapat sokongan daripada pembesar Perak.
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
2 Pembesar Perak terbahagi kepada beberapa lapisan. Majlis Orang Besar
Berempat terdiri daripada empat orang pembesar, iaitu Raja Bendahara,
Orang Kaya Besar Diraja Penghulu Bendahari, Orang Kaya Temenggung,
dan Orang Menteri Paduka Tuan.
3 Orang Besar Berempat merupakan orang kanan dalam pentadbiran negeri.
Mereka berkuasa di daerah masing-masing dan pentadbiran kerajaan negeri.
Raja Bendahara bertugas sebagai pemangku dan pelantik raja. Orang Kaya
Besar Diraja Penghulu Bendahari menyelenggara istana raja. Orang Kaya
Temenggung bertugas sebagai ketua mukim Kota Lama manakala Orang
Menteri Paduka Tuan berkuasa di Larut.
4 Di bawah lapisan Orang Besar Berlapan ialah Orang Besar Enam Belas dan
Orang Besar Tiga Puluh Dua. Pembesar-pembesar ini mendapat gelaran
daripada pihak yang mempunyai hubungan dengan Orang Besar Berempat
dan Orang Besar Berlapan. Kedua-dua golongan tersebut memainkan
peranan penting dalam pentadbiran negeri.

(a) Orang Kaya-Kaya Maharaja
Lela Tan Lela Putra (a) Bendahara (sehingga abad ke-18)
(b) Orang Kaya-Kaya Laksamana Orang (b) Penghulu Bendahari
Raja Mahkota Besar (c) Temenggung
(c) Orang Kaya-Kaya Sri Adika Raja Berempat (d) Menteri
Syahbandar Muda
(d) Orang Kaya-Kaya Syahbandar Orang Besar
Paduka Indra Berlapan
(e) Orang Kaya-Kaya Panglima Kinta
Sri Amar Bangsa Diraja Muncul pada awal
(f) Orang Kaya-Kaya Panglima Bukit Orang Besar abad ke-20
Gantang Sri Amar Diraja Enam Belas
(g) Orang Kaya-Kaya Sri Agar Diraja Mendapat gelaran
(h) Orang Kaya-Kaya Imam Paduka Orang Besar daripada Orang Besar
Tuan Tiga Puluh Dua Berempat dan Orang
Besar Berlapan

5 Kesemua pembesar tersebut dilantik oleh sultan melalui surat kuasa atau
surat tauliah. Ini bermakna terdapat hubungan dua hala, iaitu sultan melantik
pembesar negeri manakala pembesar negeri melantik sultan.
6 Apabila pembesar dilantik dan diberi surat tauliah, mereka mempunyai kuasa
untuk menguruskan pentadbiran hal tempatan, perundangan, pertahanan,
dan pemungutan cukai di daerah masing-masing. Pembesar juga mempunyai
tanggungjawab terhadap adat istiadat. Pembesar akan dibantu oleh timbalan
mereka dalam melaksanakan tugas harian.

8

01(A) PraU SEJ P3 1P.indd 8 28/10/2021 3:54 PM