Page 16 - Pra U STPM 2022 Penggal 3 - Sejarah

Sejarah Semester 3 STPM Bab 1 Masyarakat (Bhg. A)

F Sistem Pembesar di Sarawak
1 Semasa Kesultanan Brunei, tiga orang pembesar dilantik di Sarawak: BAB
(a) Datu Patinggi berperanan seperti Ketua Menteri pada hari ini. Beliau 1
bertanggungjawab untuk menyerahkan hasil kepada kerajaan Brunei
sebagai ufti.
(b) Datu Temenggung mengawal keselamatan.
(c) Datu Bandar mengurus hal-ehwal perdagangan.
2 Semasa pemerintahan Brooke di Sarawak, jawatan Ketua Melayu Sarawak,
Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. All Rights Reserved.
iaitu Datu Patinggi, Datu Temenggung, dan Datu Bandar dikekalkan. Mereka
dibenarkan memungut cukai di kawasan masing-masing tetapi dikehendaki
menyerahkan sebahagian daripada hasil tersebut kepada kerajaan Brooke.
Pembesar-pembesar tempatan ini memberi nasihat dalam hal undang-
undang dan adat Melayu.

G Sistem Pembesar di Sabah
1 Di Sabah, Pegawai Daerah dibantu oleh Ketua Anak Negeri yang
bertanggungjawab menjaga keamanan, mengendalikan keadilan, mengutip
cukai, membahagikan tanah, dan memastikan pertanian berjalan dengan
lancar.
2 Di peringkat kampung pula, ketua kampung yang digelar Orang Tua
ditugaskan menguruskan hal-ehwal kampung masing-masing.
3 Mahkamah Anak Negeri diketuai oleh hakim yang dilantik di kalangan Ketua
Anak Negeri yang bertanggungjawab dalam adat dan hukum Islam.
4 Dalam Majlis Penasihat Pembesar-pembesar Peribumi, hanya Ketua Anak
Negeri yang bergelar Orang Kaya-Kaya dibenarkan menghadirinya. Antara
pembesar yang terlibat ialah Pangeran Mohamad Abbas, Pangeran Haji
Omar, dan Haji Mohamad Saman.
Perubahan Peranan Pembesar Daerah Selepas Campur Tangan
British (1874)
Campur tangan British di
1 Selepas campur tangan British, kedudukan dan kewibawaan pembesar daerah Negeri-negeri Melayu mulai
sedikit demi sedikit dikurangkan. Seorang pegawai Britih yang dikenali tahun 1874 menandakan
sebagai Pegawai Daerah telah mengambil alih tugas utama pembesar permulaan proses perubahan
daerah, iaitu mengutip cukai. Cukai merupakan sumber pendapatan utama dalam sistem dan institusi
pembesar daerah dan mencerminkan kedudukan dan kewibawaannya pemerintahan masyarakat
Melayu tradisional. Pengenalan
dalam masyarakat Melayu tradisional. Hasil negeri kini diletakkan di bawah Sistem Residen (1874),
tanggungjawab Pegawai Daerah British yang akan membahagikannya kepada Negeri-negeri Melayu
sultan dan pembesar daerah melalui bayaran elaun dan pencen. Ini bermakna Bersekutu (1896), dan Majlis
pembesar daerah kehilangan kewibawaannya selepas campur tangan British. Mesyuarat Persekutuan (1909)
membuktikan kemerosotan
2 Pembesar daerah tidak dibenarkan menyimpan hamba atau orang berhutang. peranan pembesar daerah di
Oleh yang demikian, pembesar daerah tidak lagi mempunyai pengikut yang Negeri-negeri Melayu.
ramai seperti sebelum tahun 1874. Sistem kerah juga dihapuskan melalui
campur tangan British. Pembesar daerah tidak boleh menggunakan buruh-
buruh kerah untuk urusan peribadinya. Sistem kerah kini dihadkan untuk
tugas kerajaan sahaja.
3 Pegawai daerah British telah mengambil alih kebanyakan daripada tugas
pentadbiran tempatan yang dijalankan oleh pembesar daerah. Sebelum
campur tangan British, pembesar daerah mengawasi pentadbiran daerah
dan hal-ehwal kampung melalui penghulu. Kini, kawalan ke atas penghulu
dijalankan oleh pegawai daerah British walaupun jawatan penghulu masih
dikekalkan.

13

01(A) PraU SEJ P3 1P.indd 13 28/10/2021 3:54 PM