Page 24 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 24
๑๐
แสง จันทร์งาม (ศ.เกียรติคุณ) กล่าวไว้ในหนังสือ ธรรมในมิลินทปัญหา สรุปประเด็น
ถามตอบได้ว่า ปัญหาเรื่องท าบาปโดยรู้ตัวกับท าโดยไม่รู้ตัว พระเจ้ามิลินท์ ตรัสถามมีใจความว่า ท่าน
เองเคยกล่าวว่าผู้ ใดฆ่าสัตว์โดย ไม่รู้บาปมีก าลังกล้าย่อมเกิดแก่ผู้นั้น ส่วนในพระวินัยบัญญัติ พระผู้มี
พระภาคเจ้า ตรัสไว้ว่า ภิกษุผู้ ไม่รู้ตัวฆ่าสัตว์ไม่ต้องอาบัติ ดังนี้ ข้อความทั้ง ๒ ฟังดูขัดแย้ง กันอยู่ พระ
นาคเสนถวายพระพรตอบว่า ประเด็นทั้ง ๒ มิได้ขัดแย้งกัน เพราะแต่ละประเด็นมีความหมายพเศษ
ิ
แตกต่างกน ประเด็นแรกที่ว่าคนฆ่าสัตว์ โดยไม่รู้ว่าเป็นบาป ย่อมได้บาปมากนั้น หมายความว่า คนที่
ั
ไม่รู้ว่าอะไรเป็นบุญ อะไรเป็นบาปนั้น ย่อมไม่มีความละอายหรือความกลัวต่อบาป ย่อมมีความ ยินดี
ในบาปอย่างเต็มที่ จึงเผลอตัวท าบาปอย่างเต็มที่ เมื่อท าเต็มที่ก็ย่อมจะได้บาป อย่างเต็มที่เปรียบ
ื
เหมือนคนไม่รู้ว่าถ่านมีไฟร้อน จึงจับถ่านร้อนเต็มมอย่อมจะ ถูกไฟไหม้มากกว่า ส่วนคนที่รู้ว่าเป็นถ่าน
ร้อน เขาจะจับถ่านด้วยความระมัดระวัง ให้เป็นอนตรายแก่มือน้อยที่สุด ส่วนในเรื่องเกี่ยวกับอาบัติ
ั
ของพระนั้น ทรงแบ่งพระวินัยออกเป็น ๒ประเภท คือสัญญาวิโมกข์ หมายถึงความผิดที่ภิกษุล่วง
้
ละเมิดโดยไม่รู้ตัว (สัญญา = ความรู้สึกตัว วิโมกข์ = พน) ที่พระตถาคตเจ้าตรัสว่า ภิกษุกระท ากรรม
ี
ชั่ว โดยไม่รู้ตัว ไม่ต้องอาบัตินั้น ทรงหมายถึงอาบัติประเภทสัญญาวิโมกข์ อกประการ หนึ่ง คือ โน
สัญญาวิโมกข์ ได้แก่ อาบัติที่แม้ไม่รู้ ตัวขณะที่กระท า ก็ยังต้องอาบัติ เช่น การดื่มสุรา แม้ไม่รู้ว่าเป็น
สุรา ดื่มเข้าไปก็ต้องอาบัติ เพราะฉะนั้น กรณีทั้ง ๒ จึงมีจุดมุ่งหมายต่างกัน กรณีแรกใช้กับคนทั่วไป
กรณีหลังใช้กับพระวินัยของ พระภิกษุเท่านั้น พระเจ้ามิลินท์ ทรงพอพระทัยในค าตอบของพระนาค
๑๔
เสน
ั
สมคร บุราวาส, ได้กล่าวไว้ในหนังสือ ปรีชาญาณของสิทธัตถะ สรุปได้ว่า มิลินทปัญหามี
ิ
ุ
ี
ลักษณะพเศษ คือได้ชี้ให้เห็นและสาธยายไว้ปรัชญาพทธเถรวาทอย่างละเอยดลออยิ่งกว่างานชิ้นใด
ทางพระพทธศาสนา ในยุโรปจึงมีนักศึกษาพระพทธศาสนา เช่น Rhys Davidsถือว่าคัมภีร์มิลินท
ุ
ุ
ปัญหาเป็นบทความร้อยแก้วชั้นเยี่ยมของโลก มีในประเทศฝ่ายเถรวาท เช่น ลังกา, พม่า, ไทยแต่ไทย
เรามีสมบูรณ์ที่สุด เคยคิดกันว่าจีนซึ่งเป็นฝ่ายมหายานนั้นไม่มีมิลินทปัญหา แต่ภายหลังก็ปรากฏว่ามี
เหมือนกัน
๑๕
เสถียร โพธินันทะ,ได้กล่าวไว้ในหนังสือประวัติศาสตร์พระพทธศาสนา สรุปได้ว่า พระเจ้า
ุ
มิลินท์เป็นกษัตริย์ที่ท าให้พระพทธศาสนาแผ่ไพศาลในอนเดียเหนือไปถึงเอเชียกลางตามประวัติ
ิ
ุ
๑๔ แสง จันทร์งาม (ศ. เกียรติคุณ ), ธรรมในมิลินทปัญ หา, [ออนไลน์], แหล่งที่มา:
saddhadhamma.org [๑๒ ธันวาคม ๒๕๕๙].
๑๕ สมัคร บุราวาส, ปรชาญาณของสิทธัตถะ, (กรุงเทพมหานคร: ส านักพิมพ์สยาม, ๒๕๓๗), หน้า
ี
๑๙๓.
