Page 202 - KÜLTÜR ATÖLYESİ III

200

YUNUS EMRE’NİN konular, felsefi bilmeceler, sosyal ya da bilmek neye yarar ?
ihtiraslar bizi sarmıyor. Onlar, bir
KİŞİLİĞİ VE ESERİ takım bilinmez sırlardır. Ölmek ve dirikmek, yeniyi bulmak,
yeniyi; büyük yeniyi ve süren yeniyi
Ama bunların yanı başında gerçeği bulmak; bütün problem burdadır.
ya da hiç olmazsa kendi gerçeğini İçimizdeki yıpranmış varlıkla
Burhan Toprak bulmadan rahat, huzur bilmeyen uyuşamazsak, istediğimiz gibi yeni

kafalar da vardır. Ve onlar için olmak için. Beğenmediğimiz ve eski
dünyada imrenilecek şey; şüphe, şeyleri unutmak gerekmez mi ? Yeni
şüphenin doğurduğu imansızlık, hayat, ancak eski hayata her yerde ve
Bir zamanlar edebiyatta adı bile ruh anarşisi değil; gerçek ve onun her şeyde ölmekle olur.
geçmeyen Yunus Emre’yi, bugün; doğurduğu düzendir. Eğer uygarlık
en büyük şairlerimizden biri olarak denilen bir şey varsa ve ayakta Fakir, kısır, göz yaşıyla, isyanla dolu
benimsemekteyiz. Bunun nedeni ? duruyorsa, ancak bu cins adamların şaşkın bir yaşamadan, zengin verimli;
kalemlerini kendi kanlarına batırarak bir kelime ile sonsuz ve süren bir
Türk edebiyatında Yunus Emre’ye bu yazdıkları eserlerle olmuştur. hayata geçiş! Şimdi inceleyeceğimiz
üstünlüğü sağlayan eleman, bence, “Divan” işte bu maceranın şiirlerinden
onun ilk önce gerçek bir artist, sonra Yunus; işte Türk düşünce tarihinin ya meydana gelmiştir.
da “problemli bir artist” olmasıdır. da sanatının böyle bir modelidir. Ama
Çünkü güzel sanatlar eğer belirli bir size Türklerin en önemli kişilerinden XIV. yüzyılın ilk yıllarında delikanlı
düzeyi aşar durumda iseler insancıl ve biri olarak tanıtılan bu adam kimdir? olan Yunus Emre, henüz hiç bir
Tanrısal bütün problemler karşısında, Nasıl ve nerde yaşamıştır? Onu prensibe bağlı değildir. Dünyada
bir görüşü, bir durumu gerektirir. korkunç bir ümitsizliğe ve sonra kimsenin olamayacağı kadar yalnız ve
Çünkü sanat ile düşünce arasında ümitlerin en güzeline götüren hangi kimsesizdir. Yalnız ölüp yok olacağına
bölmeler yoktur. Kuvvetli bir yaratıcı trajedilerdi ? inanmaktadır. Onsekiz bin alemin
kimi vakit haberi olmaksızın ve kimi şerefi Muhammed’e bile dünyada süre
vakit de bilinçli, bir hayat anlamının Bütün bu sorular karşılıksızdır. O olmadığını anlatan şiiri, bu kaygının
yayılmasına hizmet eder yani felsefe kadar ki, onun mısralarını harfi yankısıdır:
yapar. harfine alanların arasında; Türk diline;
deyimde musikiyi getiren, iç aleminin Hor bakma sen bu toprağa toprakta
İnsan; sonsuzluğun içinde bir zerre biteviye değişen peyzajlarının en neler yatır
olan dünyada, belli bir toplumda olgun aksini veren Yunus Emre’nin Kani bunca evliya, yüz bin
yaşıyor. Bunun için sosyal, moral okur yazar olmadığını bile savunanlar peygamber yatır.
ve ilahi bir çok problemlerle karşı olmuştur. Ama:
karşıyadır. Nasıl olur da sanatçı “Ben Toprakta yatanları anlatan bu şiir,
neyim, alem nedir? Alemle ilgim Biçare Yunus ne bile, bir harikadır. Alttaki sözler sanatının
nedir ? Değer nerdedir ?” gibi sorular Ne kara okudu ne ak inceliğini belirtmeye yeter:
sormaz. Ve sonsuzluğun karşısında;
“O halde nasıl yaşamalıyım ?” diye Dediği zaman, yalnız dünyalık İğnesin suya atan, balıklara getiren
düşünmeye başlamaz. bilimlere karşı tiksintisi Tacın tahtın terk eden, İbrahim
belirtmektedir. Dünyalık bilimleri, o Ethem yatır.
Şüphenin rahat yastığında başını kadar unutmak istiyor ki, onlara hiç
dinlendirmek isteyenler, yani kolayı elini sürmediğine, kendisini ve elbette Ama ruh gene kararsız, bulanıktır.
sevenler belki şöyle düşünebilirler: bizi de inandırmaya çalışıyor. İnanmak, teslim olmak ister.
“Relatif, salt, gerçek düşüncesinden Gerçekse kafasında şudur: “Her şey
çok bilgi ve denemeye uygundur. Doğrusu; ruh ateşler içinde yanarken, baş döndürücü bir hızla akıp gidiyor,
Gerçek süren bir oluştur. Metafizik ruhla ilgili olmayan şeyleri öğrenmek insanın bugünkü ruhuna yarın gene