Page 98 - หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต
P. 98
98
เขตที่ดินแล้วร่วงลงในพนดินทั้งสองข้างปะปนกันจนไม่อาจทราบได้ว่าผลไม้หรือดอกไม้นั้นร่วงหล่น
ื้
้
จากต้นไมของฝ่ายใด แต่ถาฝ่ายใดนำสืบได้ว่าผลไม้ทหล่นไปนั้น หล่นไปจากต้นของตน เช่น เป็นผลไม้
ี่
้
ต่างประเภทชนิดกัน หรือต้นไม้ของอีกฝ่ายหนึ่งไม่ออกผลในขณะนั้น เป็นต้น เจ้าของต้นไม้ย่อมมสิทธิ
ี
ในดอกผลนั้นแต่ผู้เดียวตามมาตรา 1336 เรื่องอำนาจกรรมสิทธิ์ของเจ้าของทรัพย์สิน (บัญญัติ สุชีวะ.
2540 : 201)
ทั้งนี้ดอกผลตามบทบัญญัติแห่งมาตรา 1348 นี้ ต้องเป็นดอกผลของต้นไม้ที่หล่นตาม
ั
ธรรมชาติ เช่น สุกงอมจนร่วงหล่นเอง หรือลมพดหล่น เป็นต้น แต่ถ้าบุคคลทำให้หล่น เช่น การสอย
หรือเขย่า ย่อมไม่อยู่ในบังคับแห่งข้อสันนิษฐานตามมาตรานี้ หรือถ้าเป็นดอกผลที่งอกจากต้น เช่น
หน่อไม้ ก็ไม่อยู่ในบังคับแห่งมาตรานี้เช่นกัน (บัญญัติ สุชีวะ. 2540 : 201-202)
11. ทางจำเป็น
ื่
ที่ดินแปลงใดมีที่ดินแปลงอนล้อมอยู่จนไม่มีทางออกถึงทางสาธารณะได้ เจ้าของที่ดิน
แปลงนั้นจะผ่านที่ดินซึ่งล้อมอยู่ไปสู่ทางสาธารณะได้ เรียกว่า สิทธิในทางจำเป็น แต่หากเป็นเพยง
ี
เจ้าของบ้านถูกที่ดินอนล้อมอยู่ก็ไม่มีสิทธิเรียกร้องทางจำเป็น เช่นนี้อำนาจในการฟองร้องคดีให้
้
ื่
ิ
เปิดทางจำเป็นจึงเป็นสิทธิของเจ้าของที่ดิน (หม่อมหลวงสุพร อศรเสนา. 2540 : 6) แม้ไม่เป็นผู้
ครอบครองเพราะให้ผู้อนเช่าที่ดินอยู่ก็ตาม ถ้ามีทางออกแต่ออกยากตามมาตรา 1349 ก็ถือได้ว่าไม่มี
ื่
ทางออก เช่น ต้องข้ามสระ บึง หรือทะเลหรือมีที่ชันอนระดับที่ดินกับทางสาธารณะสูงกว่ากันมาก
ั
เป็นต้น
ที่และวิธีทำทางผ่านนั้นต้องเลือกให้พอควรแก่ความจำเป็นของผู้มีสิทธิที่จะผ่าน เช่น
อาจทำเป็นทางเดินเท้า ทางรถยนต์ก็ได้ และให้คำนึงถึงที่ดินที่ล้อมอยู่ให้เสียหายแต่น้อยที่สุดเท่าที่จะ
เป็นไปได้ ผู้มีสิทธิจะผ่านต้องใช้ค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินที่ล้อมอยู่เพื่อความเสียหายอันเกิดแต่เหตุ
ที่มีทางผ่านนั้น ทำให้ใช้ที่ดินไม่ได้หรืออาจทำให้ราคาที่ดินต่ำลง ทั้งนี้จะกำหนดจ่ายค่าใช้ทางเป็นเงิน
รายปีก็ได้ ดังนั้น ทางจำเป็นจึงเป็นข้อจำกัดการใช้กรรมสิทธิ์ของเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ตามกฎหมาย
ซึ่งไม่ต้องจดทะเบียนตามมาตรา 1338 และเมื่อใช้เป็นทางจำเป็นแล้วก็สามารถนำไปจดทะเบียนเป็น
ภาระจำยอมได้ (บัญญัติ สุชีวะ. 2540 : 205)
หากเป็นกรณีที่ดินเป็นเจ้าของคนเดียวกันแล้วมีการแบ่งแยกจนทำให้ที่ดินแปลงที่อยู่
ตอนในไม่มีทางออกสู่ทางสาธารณะได้ ที่ดินแบ่งแยกออกจากที่ดินตอนในสามารถออกทางแปลงที่
แบ่งออกมาได้และไม่ต้องเสียค่าทดแทน ดังที่บัญญัติไว้ตามมาตรา 1350 ว่า “ถ้าที่ดินแบ่งแยกหรือ
