Page 59 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา
P. 59
๔๕
ื้
พนดิน น้ าก าลังแปรรูปเป็นดิน น้ าจึงเป็นสภาวะกลางระหว่างของแข็งกับอากาศสามารถแปรรูปได้
๓๘
ดังนั้น น้ าจึงเหมาะที่จะเป็นปฐมธาตุของโลก
๒) อแนกซิแมนเดอร์ (Anaximander:๖๑๐–๕๔๕ B.C.)อแนกซิแมนเดอร์ไม่เห็นด้วย
กับธาเลสที่บอกว่าน้ าเป็นปฐมธาตุของโลก เขาให้เหตุผลว่า น้ ามีรูปแบบตายตัว คือมีคุณลักษณะเป็น
ของเหลวและมีความเย็นเป็นธรรมชาติ จึงเป็นการยากที่จะให้เชื่อตามธาเลสว่า น้ าสามารถแปรรูป
เป็นหินหรือเป็นไฟได้ น้ าคงเป็นเช่นนั้นไม่ได้แน่ ๆ แต่สิ่งที่เป็นปฐมธาตุของโลกควรจะมีความเป็น
กลาง คือยังไม่เป็นอะไรเลย ไม่เป็นทั้งดิน น้ า ลม ไฟ มันจะยังไม่สังกัดกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง ปฐมธาตุของ
โลกจึงควรเป็นสสารไร้รูป (Formless material) ที่ยังไม่มรูปลักษณะเหมือนสิ่งของใด ๆ ที่คนเรารู้จัก
ี
มันเป็นสิ่งที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า แต่มันเป็นสิ่งที่เป็นนิรันดรและแผ่ซ่านไปไมมีที่สิ้นสุด อแนกซิแมน
่
๓๙
เดอร์เรียกสิ่งนี้ว่า อนันต์ (Infinite) เนื่องจากอนันต์นี้ยังไม่มีลักษณะที่แน่นอนตายตัวว่าเป็นอะไร
อนันต์จึงมีศักยภาพที่จะกลายเป็นอะไรก็ได้ และสรรพสิ่งในโลกล้วนมีแหล่งก าเนิดมาจากอนันต์
๔๐
๓) อแนกซิเมเนส (Anaximenes: ๕๘๘ – ๕๒๘ B.C.)ปฐมธาตุของโลก คืออากาศ
(Air) เพราะอากาศแผ่ขยายออกไปไม่มีที่สิ้นสุด และมีพลังขับเคลื่อนในตัวเอง อากาศจึงเคลื่อนไหว
ตลอดเวลาและด้วยอานุภาพแห่งการเคลื่อนไหวของอากาศนี้เองจึงท าให้สรรพสิ่งเกิดขึ้น อแนกซิ
ั
เมเนสได้ให้ความเห็นว่า ในเวลาที่อากาศเคลื่อนตัวออกห่างจากกนและกัน อากาศจึงเกิดการขยายตัว
(Rarefaction) ปริมาณของอากาศจะเจือจางลง หากเจือจางถึงที่สุดอากาศจะกลายเป็นไฟ แล้ว
๔๑
้
ลูกไฟที่ลอยอยู่บนท้องฟาก็จะกลายสภาพมาเป็นดวงดาว ในด้านตรงกันข้ามถ้าอากาศเคลื่อนที่เข้า
รวมกันหรือมีการอดตัวกัน ความเข้มข้นของอากาศจะมีมากขึ้น อณหภูมิในอากาศจะลดลงและ
ั
ุ
อากาศจะมีความเย็นมากขึ้นแล้วจะจับตัวกันเป็นก้อนเมฆ ถ้ายิ่งอดตัวควบแน่นยิ่งขึ้น อากาศจะ
ั
กลายเป็นน้ าและเป็นดินเป็นหินได้ทีเดียว อแนกซิเมเนสจึงสรุปว่า ไม่ว่าจะเป็นของแข็งหรือของเหลว
และก๊าซ ล้วนมีต้นเหตุมาจากอากาศทั้งสิ้น ฉะนั้นอากาศจึงเป็นปฐมธาตุของโลก
๔๒
๓๘ Williams S.Sahakian, Ideas of the Great Philosophers, (New York: Barnes & Noble,
1973), p. 121.
๓๙ op.eit.
๔๐ op.eit.
๔๑ Ayer, A.E., Handbook in the History of Philosophy, (New York: Barnes & Noble,
1958), p. 12.
๔๒ สถิต วงศ์สวรรค์, ปรัชญาเบื้องต้น, หน้า ๔๐.
