Page 63 - การวิเคราะห์อภิปรัชญาที่ปรากฎในสารัตถะแห่งคัมภีร์มิลินทปัญหา

๔๙

ุ
ุ
ั
โลกทัศน์ของใครก็เป็นปรัชญาของคนนั้น โลกทัศน์ของชาวพทธจึงเป็น พทธปรัชญาฮกซ์เลย์
(Huxley) กล่าวว่า มนุษย์ด าเนินชีวิตไปตามปรัชญาชีวิต และโลกทัศน์ของเขา นี่เป็นเรื่องจริงแม้กับผู้
ุ
ที่ไร้ความคิดที่สุด เป็นไปไม่ได้ที่มนุษย์จะ มีชีวิตอยู่โดยไม่มีอภิปรัชญา พทธปรัชญาที่เป็นแนวทาง
๕๓
ด าเนินชีวิตของชาวพุทธมีพระไตรปิฎกเป็นแม่แบบ

ุ
ค าถามประการต่อมาก็ คือ พทธปรัชญาในพระไตรปิฎกเป็นระบบมากน้อยเพยงไรค าว่า
ี
ระบบ มีความหมายหลายอย่าง ในที่นี้ระบบ (System) หมายถึงกลุ่มความคิดที่เป็นระเบียบ
(An ordered set of ideas) ในระบบปรัชญาหนึ่ง แนวคิดปรัชญาจะประสานสอดคล้องกลมกลืน
๕๔
ื่
กันจนไม่มีแนวคิดใดที่แยกอยู่ลอย ๆ หรืออยู่อย่างขัดแย้งกับแนวคิดอนในระบบปรัชญาเดียวกัน เมื่อ
พิจารณาในเกณฑ์นี้ปรากฏว่ามีแนวคิดหลายประการในพระไตรปิฎกที่ดูเหมือนจะขัดแย้งกันเช่น พุทธ

ุ
ฺ
พจน์ที่ว่า สพเพ ธมฺมา อนตฺตา ธรรมทั้งหลายทั้งปวงไม่มีตัวตน น่าจะขัดแย้งกับพทธพจน์ที่ว่า อตฺ
ตาหิอตฺตโน นาโถ ตนแลเป็นที่พงของตน หรือพทธพจน์ ว่า สพเพ สงฺขารา ทุกฺขา สังขารทั้งหลายทั้ง
ฺ
ุ
ึ่
๕๕
ปวงเป็นทุกข์ น่าจะขัดแย้งกับพุทธพจน์ที่ว่า สุโข ปุญญสส อุจจโย การสั่งสมบุญน าสุขมาให้
ุ
สภาพการณ์ดังกล่าวอาจท าให้บางคนเข้าใจผิดคิดว่าพทธพจน์ขัดแย้งกัน เองหรือไม่ก็คิด
ั
ุ
ว่าแนวทางปรัชญาในพระไตรปิฎกไม่สัมพนธ์กันเป็นระบบที่ดี ใน ความเป็นจริงนั้น พระพทธเจ้าทรง
ุ
แสดงธรรมอย่างสอดประสานกลมกลืนต่อกัน (Consistency) พทธธรรมที่ดูเหมือนจะหลากหลายนั้นได้
โยงใยสู่หลักการเดียวกัน คือเรื่องทุกข์กับความดับทุกข์ ดังที่พระพทธเจ้าทรงยืนยันว่า อนุราธะ ใน
ุ
๕๖
ุ
อดีตก็ดี ในปัจจุบันก็ดี เราสอนแต่เรื่องทุกข์กับความดับทุกข์เท่านั้น นั่นหมายถึงว่าพระ พทธเจ้า
ทรงใช้เวลา ๔๕ ปี สอนเรื่องอริยสัจ ๔ ด้วยส านวนภาษาและวิธีอธิบายที่หลากหลายตามอุปนิสัยและ
ี
บารมีของผู้ฟงในขณะนั้น บางครั้งพระองค์ทรงแสดง ธรรมเพยงหัวข้อสั้น ๆ แก่ผู้มีสติปัญญาดี ซึ่ง
ั
ื่
ั
ผู้ฟงเองเข้าใจ บุคคลอน ๆ ที่มีระดับสติปัญญาต่างกันอาจไม่เข้าใจในเหตุผลแต่ก็มีศรัทธาคล้อยตาม
ค าสอนโดยง่าย ทั้งนี้ก็ด้วยแรงบันดาลใจที่เกดจากอ านาจแห่งบุคลิกภาพของพระพุทธเจ้า การซักถาม
ิ
ื่
เพอวิพากษ์วิจารณ์หาเหตุผลรอบด้านจึงไม่เกิดขึ้น ดังกรณีที่พระพทธเจ้าไม่ทรงตอบอพยากตปัญหา
ุ
ั
ี
๑๐ ข้อ แม้เหตุผลของการไม่ตอบนั้นไม่ชัดเจนนัก ก็ไม่มีใครกล้าซักถามอย่างละเอยด ปล่อยให้พระ

๕๓ Challerjce.S. and Datta, D., AnIntrolirion10 Indian Philosophy, (University of

Calcutta, 1986), p. 1.
๕๔ Longman Dictionary of Contemporary English, p. 1197.
๕๕ op.eit.
๕๖ ส .ส. (ไทย) ๑๕/๔๑๑/๑๔๘.