Page 16 - ماهنامه شماره 23 برای فردا
P. 16
15
مفهومـی دینـی ،فلسـفی یـا اجتماعـی باشـد ،مفهومـی
روا نشناختیاست.بههمیندلیل،اینافرادهنگامی
کـهبـاالگوهـایرفتاریخویـشواردعرص ههایمختلفی
چـوندیـن،هنـر،فلسـفه،سیاسـتوجـزآنم یشـوند،
در وهلـۀ نخسـت تبیینـی روا نشـناختی لازم دارنـد و در
مرحلۀبعدیشایدتبیینیمتناسبباحوز های کهدرآن
مدعیفعالی تاند.برایمثالفردیرادر نظربگیریم که
بـهوجودآد مهایفضاییمعتقداسـتوم یپنـدارداین
موجـوداتبیگانـهقوانیـن کـرۀزمیـنراپیشـاپیشوضع
م یکننـد؛پـسهـربلایـیناشـیازتوطئـۀآ نهاسـتوهـر
موهبتـیناشـیازتدبیـرآ نهـا.چنیـنفـردیا گـربـاد هها
مـور ِد ابطا لکننـدۀ نظریـۀ خویـش برخـورد کنـد ،یعنـی
بـاد ههـاواقعیتـی کـهبـرنقـشفعـالآد مهـای کـرۀزمیـن
گواهـیم یدهـد،بـاز هـمتوجیهـیبـرایرویکـردخویـش
م یتراشـد.ایـنفـردبـرایاینکههرآنچـهرادرزمیناتفاق
م یافتـدبـهحضـوربیگانـهنسـبتدهـدتنها کافیاسـت
یـک نشـانه از حضـور اجنبـی و درنتیجـه یـک دلیـل در
حمایتازدیدگاهخودبیابد.دراینجابحث کردنباوی
دربـارۀوجـودداشـتنیـانداشـتنعناصربیگانه کهشـاید
تفسیرآزادنیستیم؛بهاصطلاحتکث ِرتفسیرهیچمعنایی محـلسـؤالم یشـود.آ نهادرمقابلتغییـراتبیرونیو مبحثـی کیها نشـناختیاسـتبیهـودهاسـتوبایـدبـه
ندارد.اینتفسیررام یتوانتفسیریواق عگرایانهنامیدو تعارضـاتخویشمقاومتیعجیبنشـانم یدهند،به ویب هصورتموردیروا نشـناختینگریست کهتبیین
درمقابـلآنایـناشـکالراآورد:ا گـرمتـنبهوضوحتمام طوری کهخودراشهی ِدمتنپیشرویخودم یپندارند ومطالعـ هایروا نشناسـانهم یطلبد.
حقیقـتخویـشبرایمفسـرخویشبازگـوم یکند،پس و بـرای دفـاع از آن تـا لحظـۀ فروپاشـی و نابـودی مطلـق کـخهتویـقریبـش ًا رهایـبـچا انسـا نهای عقیدتـی چنـان ارتبـاط
حچارالمتدفعسییرهآنیستمی.امسکاهس ًماتتفنسیبییررموتننازی کماهححقضیوقرداترآدنوکمااملدًرا پیـش م یرونـد .آ نهـا بـرای حمایـت از الگوهـای ذهنـی واقعی تهـایبیـروناز دسـتم یدهنـد
روشـناسـتودر آنهیچابهامینیسـتمعناییندارد. خویشتفاسیریعجیبوغریبازواقعی تهایبیرونی واقعیـتنم یتواند تکفوشسـیشـر آیانزهبـایـرراوتغنییـیـارهیدهـچتدغ.یمیـعرمـیول ًدار
بمراعدکرـتفِسسریویرکمـتردنواکقامعلگًاراآیزاانـدیه،م؛مزیمراکـهنیاچسـمتتن کیاسـزیحبقیگقویـتد ارائـهم یدهنـد کـهبههیچرویسـازگاریمنطقینـدارد؛ گفتـه م یشـود کـه
خویـشبـهصراحـتسـخننم یگویدواینمفسـراسـت اوموااقجعالیبتاهسایتبکروهت نعاذرهنضییآک نهبهیابنهالوگجووهادمی یدآریود نمذعهمنول ًای دلیـلایـنامـرتـاحـدودیبـهسـاختارذهـنو کارکردمغز
اکگچـهرگتحونفـقیهسـقمی ِریتکتآـاومانارًالنآامززاعدیحانـنضـۀیمور یمککتنمنـتد.یانبمیامـرعموناسینئالزیهاخدیاونیشـجتاشهسباسـشتـخکده،ن تظوااناهیرًایشمبتیوهقانفساکر ندنهاشـای قن ردارنتمدانردد.وانبااسیـاماننهیا هیسعتقنیددتکهی برم یگـردد.ذهـنانسـانخواهـانثبـاتوپایداریاسـت
گفـتومدعـیتفسـیرآنمتـنشـد.ا گـربـاورداریـممتنی م یکوشـندبـاردفـاعازارز شهـایجاویـدانانسـانیرا که وبـهراحتـیبـایـکالگـویذهنیمشـخصخـوم یگیرد.
آبیـنرموتنانزتمااانسـداز هتا،بیایـگدسبـپترذۀیتریـفمسـکیـرهموااقراعمیح تدهـوادمیبییکرنوندِوی گویـینیازمنـدشـهاد تطلبیاسـتب هتنهایـیبـردوش در چنیـن حالتـی مغـز م یتوانـد بـا صـرف انـرژی کمتـر
ا گرمعتقدیم کهمتنبیرونیبههیچروی گسترۀتفسیر کشـند.از اینجاسـت کـهرفتـار عجیـبوبیمارگونـۀآ نهـا امـوربیرونـیراتحلیـل کنـدودریـکوضعیـتقرارمندی
تمـفارساـیمرحـمتدنودینبیمرویکننـازد،خنویم یتشواهنیـسـمتبیگمو.ییدـر امینکـجهادمرعحمـاول ًال رنـگوبـویمفاهیـماخلاقـیم یگیـردودچـاردگردیسـی احسـاسآرامـش کند.ذهنتغییـراتبیرونیرام یبیند؛
گدفرتـجهایمـ یی بشـیـودنکتـفهآسزـایدر ِکیاتمفا ًلسـویارق حعـگردایانیـهدارودتفومـسـایدررکوااقمـا ًعل م یشود.ای نهاآرامآرامبا کمکمفاهیمیانتزاعیچون امـاتغییـرالگوهـایدرو نذهنـیبـرایویدشـوار اسـت؛
آزادانهقرار داریم.اماپرسـشاصلیایناسـت کهآنحد التزام،ایمان،مقاومت،آزادگی،شهامت،ایثارومفاهیمی زیـراایـن کارصـرفانـرژیوتحمـلیـکدورۀناخوشـاین ِد
از ایـن دسـت بـه افـرادی بـدل م یشـوند کـه خواسـته یـا گـذاربـهحالـتقرارمنـد ِیجدیدرام یطلبـد.پستلاش
کجاسـتوچـه کسـیآنراتعییـنم یکند. ناخواسـتهخـودراشایسـتۀسـتایشوتقدیـرم یداننـدو م یکنـد در مقابـل تغییـرات بیرونـی موضـع بگیـرد .در
واقعیـت ایـن اسـت کـه مـا همـواره بـا واژۀ آزادی بـازی عدـیاگـدراینجراامسـعـزاهوانریـنزککوههـمعشموول ًکارنـشـیفشتدرۀابراسـبترعخلاویـو گریشـ.زاافرناادز وضعیـتموض عگیـری،یـاواقعیـتبیرونـیرامتناسـببا
م یکنیـم.بـهمعنـایدقی قتـر،مـاهمـوارهاز ایـنمسـئله اعتدا لاند،فضارابرایبارورشدناینتوهمبازم یکنند الگویپیشینیخودتوجیهم یکندیاآنراانکارم یکند؛
کـه هرگـز نم یتـوان حـدود آزادی تفسـیر را تعییـن کـرد ودرنهایـتاتفاقـی کـهم یافتـدایناسـت کـهمردانی که ادمـراوقاقاععدمتـ ًایکهنوگشـامـدتای کـضرهوترتغیییـنراباتشـبیدر،وبنـهتیغزییـایردتمنینشـدوهددو.
سوءاسـتفاده م یکنیـم .هنگامـی کـه در مسـند قـدرت بـا الگوهـای ذهنی خویـش رفتاری ناموسـی دارنـد و آن را ذهناز پستوجیهیاانکار آ نهابرنم یآید،بهمرحل های
م ینشـینیم ،از تفسـیری بیشـتر واق عگرایانـه حمایـت بهمتنبیرونیتحمیلم یکنند،دردیدعمومبهافرادی از تعارضدرونوبیرونم یرسد کهدیگرنم یتواندفشار
م یکنیم؛یعنیبرآنیم کهمتن،تفسـیریسرراسـتدارد شجاعوشایستۀستایشبدلم یشوند.اماآیابهراستی آنراتحمـل کنـد؛پـسدریچـۀذهـنخویـشرابهسـوی
وآنهـمتفسـیریاسـت کـهمـام یگوییـم؛زیـرام یدانیم تغییراتبیرونیم یگشاید.بهطور کلیطبیعیاست که
ا گـرتفسـیریواحـدوی کدسـتاز متـنارائـهدهیـم،بـه چنیـنافرادیشـجاعوشایسـتۀسـتای شاند؟ ذهنیکانسانسالمدر وهلۀنخستدر برابرتغییرات
اتکایداشتنابزارقدرتم یتوانیمهمگانرابهپذیرش بازگردیـم بـه ابتـدای متـن .در آنجـا پرسـیدیم کـه مـا در بیرونیمقاومتکندوتازمانی کهشدتاینتغییرات کم
تفسـی ِرخودمـانوادار کنیـم.امـاهنگامـی کـهدر مسـند تفسـیریـکمتـنچـهم یکنیـم.فـرضم یکنیممتـنما، باشـد به ترمیم ،تعدیل یا تغییر الگوهای ذهنی خویش
منتقدم ینشینیم،ازتفسیرآزادان هترحمایتم یکنیمتا هما نطوری کهدر بالا عنوانشـد،متنمعتبریاسـت دسـتنزنـد؛زیـراتغییـرمـداو ِمالگوهـایذهنی-رفتـاری
امیطنال،بمااهتیخچوویقشتراازبتهفعرسیصر کۀاقمدل ًراآزاتتدانحهمیای کالمکلنًایوامق.بعاگورایجانوده کـهدرآنمـابـا کلامیارز شمندمواجهم یشـویم.سـؤال نواآقـرارامروندااشخـتوشنایدنر یـداسکتح.الاـماتهنذهگانـمِییژلکاتهینشـدی،توتغضیعییرتاـیت
ایـن اسـت :مـا چقـدر در تفسـیر ایـن متـن آزادانـه عمـل بیرونـی زیـاد م یشـود و رونـد ایـن تغییـرات ،الگوهـای
م یکنیم؟ممکناست کسیبگویدآزادیمعناییندارد، درو نذهنـیراواداربـهتغییـرم یکند،ذهنانسـانسـالم
زیراماهموارهدر قیدمحدودی تهاییهسـتیم کهمتن بـرایجلوگیـریاز فروپاشـی،سیسـتمرفتـاریخویـشرا
پیـ شروبـرایمـاتعییـنم یکنـد.در واقـعمتـن کدهـای تغییرم یدهدوخودراباتغییراتمحیطیجدیدسازگار
تفسیریخویشرابرماتحمیلم یکندومادرچگونگی م یکنـد .اینجاسـت کـه عملکـرد انسـا نهای عقیدتـی
