Page 35 - นาวิกศาสตร์ ฉบับเดือนธันวาคม ๒๕๖๔
P. 35
้
ั
ี
�
ึ
ึ
ึ
่
�
ั
พุทไธมาศก่อน คร้นรุ่งข้นวันเสาร์ เดือนอ้าย ข้นคาหน่ง ยกจากค่ายปากนาโพรงกระสัง ให้เจ้าพระยาจักร (หมุด) ต้งม่นอย ู่
ั
�
่
ื
ึ
ี
ั
้
บ้านจินจง แลนายทัพนายกองที่ลาดทัพมาแต่ปาสัก ให้สมทบอยู่ในกองน้ด้วย รุ่งข้นยกออกมาเพลาคา นาในคลองน้นต้น
�
เรือครัวจะไปนั้นมิได้ ทรงพระมหากรุณาให้ฝีพายทนายเลือก (นักมวยป้องกันพระองค์) ช่วยเข็นเรือ แล้วสั่งให้ทดน�้า
้
ิ
ี
ั
่
ทงกลางวนกลางคน เรอรบเรอเชลยใหญ่น้อยทงปวงผ่านไปได้ (สงนแสดงให้เหนถงพระปรชาสามารถในการอานวย
ื
ื
ั
ั
ื
้
้
็
ึ
ี
�
ั
ั
ิ
ื
่
่
ี
ื
ึ
่
ุ
่
ู
ี
ิ
้
ึ
่
้
ี
ื
ั
่
ั
การทพในฐานะผ้บญชาการพนทซงต้องตดสนใจแก้ไขปัญหาทเกดขน และเป็นผ้สงการในพนทเพอขจดอปสรรค
ู
้
ั
ต่อแผนหลักที่วางไว้) วันจันทร์ เดือนอ้าย ขึ้น ๓ ค�่า เพลาบ่าย ๓ โมง ถึงเมืองพุทไธมาศ สั่งให้พระยาพิชัยไอศวรรย์
แต่งคนไปเอาข่าวราชการ ณ กรุงเทพมหานคร (กรุงธนบุรี) รุ่งข้นเพลาบ่าย ๔ โมงเศษ พระยาทิพโกษานาเอาจีนบุญเส็ง
ึ
�
หลวงสงขลา ซึ่งหนีไปนั้นมาทูลเกล้าฯ ถวาย จึงตรัสประภาษ ทั้งสองโทษถึงตาย ทรงพระกรุณาตามที่กราบทูลจะอยู่
ท�าราชการสนองพระเดชพระคุณต่อไป
วันพุธ เดือนอ้าย ขึ้น ๕ ค�่า เพลา ๒ ยามเศษ เจ้าพระยาจักรี (หมุด) พระยาอภัยรณฤทธิ์ บอกมาให้กราบทูล
พระกรุณาใจความว่า นายทัพนายกองซึ่งไปราชการเมืองปาสัก รบกับญวนเสียคนถูกปืนตายและเรือ ๘ ล�า นายและ
ึ
ู
�
้
ี
ไพร่รอดมาได้ ๑๘๖ คน ข้นบกเดนตามริมนามาถึงบ้านพระยาพิชัยสงคราม เขมรซ่งเกล้ยกล่อมไว้น้นรับเล้ยงดไว้
ึ
ิ
ั
ี
ว่าจะส่งเข้ามา อนึ่ง พระสงฆ์เขมร ๕ รูป ถือหนังสือพระยาอธิกวงศา เจ้าเมืองปาสัก และพระยาราชาสงคราม มาเถิง
ั
นายทัพนายกองท้งปวง ในใจความว่า จะสวามิภักด์สมัครเป็นข้าใต้ละอองฯ แลให้นายทัพนายกองช่วยทานุบารุง
�
�
ิ
ื
ิ
ึ
ิ
เอาเน้อความกราบทูลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ให้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ อย่าให้มีความผิดส่งหน่งส่งใดเลย พระหลวงขุน
ั
ั
ื
หม่นเขมรจะได้มีชีวิตสืบไป จะได้ทาการสงครามมิได้กลัวแก่ญวนเลย คร้นได้ทรงฟังหนังสือบอกน้นแล้ว จึงตรัสประภาษว่า
�
ึ
ั
เจ้าเมืองปาสักน้มีความชอบอยู่ ซ่งข้าทูลละอองฯ จะอาษาไปตีน้นให้ยกไว้ จึงทรงพระอักษรไปเถิงเจ้าพระยาจักร ี
ี
(หมุด) ในใจความว่า ข้าหลวงซ่งไปราชการเมืองปาสัก ญวนบังอาจตีแตกกระจัดกระจายหนีข้นบกได้น้น เจ้าเมืองปาสัก
ั
ึ
ึ
ู
และพระยาราชาสงคราม เขมรรับไว้เล้ยงด ให้กินแล้วแต่งคน เรือ เสบียงส่งมาน้น เป็นความชอบใหญ่หลวง
ั
ี
�
ี
ทรงพระกรุณาพระราชทานเส้อผ้าคนละสารับ เงินคนละช่ง แล้วให้เจ้าพระยาจักร (หมุด) หาลงมาพระราชทาน แล้วให้
ั
ื
ั
ห้ามนายทัพนายกองท้งปวงอย่าให้ไปตีเมืองปาสักเลย ให้พระยาอธิกวงศากินเมืองปาสักสืบไป ทรงพระกรุณาจะฝากฝัง
ั
่
ู
ิ
์
พระองครามราชา ซงครองกมพชาธบด ใหทาราชการยง ๆ ขนไป ถาพระยาทงสองจะใครไปถวายบงคมพระองครามราชา
้
ี
ั
่
้
ิ
ั
ึ
�
ึ
้
้
์
่
ั
ิ
ก็ให้ไป ถ้าใคร่จะมาถวายบังคมล้นเกล้าฯ ณ เมืองพุทไธมาศ ก็ให้พาตัวลงมา หนังสือแลส่งของพระราชทานน้น
ให้พระยาเดโช เขมร นายแกว่นถือไป (พนักงานมหาดไทย)
่
ี
วันพฤหัสบด เดือนอ้าย ข้น ๖ คา เพลาเช้า ทรงพระอักษร ๒ ฉบับ เป็นหนังสือพระยาโกษาธิบด ให้นายวิสูตร องไดฉาม
ึ
�
ี
�
ลักเกียด ไพร่ไทย ๕ ญวน ๕ ถือไปกรุงอนากก ในเร่องราวใจความฉบับหน่งว่า ให้เสนาบดีกราบบังคมทูลพระเจ้าอนากก
ึ
�
ื
ให้ว่าแก่ญวนลูกหนาย (เมืองซาดิงห์/ไซ่ง่อน) ให้ส่งเรือรบ ๘ ล�า นายและไพร่ ๑๐๐ เงิน ๑๐๐ ชั่ง ซึ่งญวนสกัดตีซึ่ง
ข้าหลวงราชการเมืองปาสัก โดยทางพระราชไมตรีแลไมตรีมิให้พิโรธแก่กัน
อนึ่ง ตรัสสั่งพระอาลักษณ์ ให้หมายบอกกรมนา จ่ายข้าวสาร ๓ เกวียน แลกัปปิยะ (เครื่องใช้สมควรแก่สมณะ)
ถวายพระสงฆ์ ๕๐ เณร ๕๐ รวม ๑๐๐ รูป ซึ่งจะได้รับพระราชทานฉัน กว่าจะไปเถิงเมืองธนบุรี
วันอาทิตย์ เดือนอ้าย ข้น ๙ คา เพลาบ่าย ๒ โมง ทรงพระอักษรดารัสส่งหลวงราชนิกุลให้ไปเถิงเจ้าพระยาจักร (หมุด)
ึ
�
ี
�
ั
่
เป็นใจความว่า กองทัพพระศรีพิพัฒ ซึ่งไปราชการเมืองปาสัก แตกญวนหนีมา เสียเรือรบ เรือไล่ นั้น ครั้นจะไม่เอาโทษ
ข้าราชการทั้งปวงก็จะดูเยี่ยงอย่างกันสืบไป ครั้นจะเอาโทษเล่า คนมากกว่า ๓๐๐ นั้น ทรงพระราชด�าริจะลงโทษให้
ก่อก�าแพงเมืองธนบุรี แลให้แต่งคนคุมผู้มีชื่อเป็นหมวดเป็นกองลงมา ณ เมืองพุทไธมาศ จะได้ให้มีนายประกันรับตัว
เข้าไปยังเมืองธนบุรี แลให้เจ้าพระยาจักรี (หมุด) แลกองทัพทั้งปวงกลับมา ณ เมืองพุทไธมาศ จะได้จัดแจงแต่งเรือรบ
นาวิกศาสตร์ 33
ปีที่ ๑๐๔ เล่มที่ ๑๒ ธันวาคม ๒๕๖๔
